nashaziamlia.org

Асьветна-адукацыйны, грамадазнаўчы сайт для беларусаў: аналіз, прагноз, сілы, інтарэсы, сьветагляды, ідэі, ідэалогіі, праграмы, мэты.

Запісы

Ці мае сэнс дыскусія зьмястоўнага дэмакрата зь цяперашнім замежным дыпламатам

21 снежня, 2009 | 2 каментарыя

Алесь Астроўскі

d0add180d18bd0bad181d0b0d0bd16 сьнежня г.г. на радыё “Свабода” адбылася вялікая онлайн-канфэрэнцыя з амбасадарам Шведскага каралеўства Стэфанам Эрыксанам (поўны тэкст гл. тут: www.svaboda.org/discussion/1/111789). У абвестцы да гэтай канферэнцыі было адзначана, што сп-р Эрыксан нарадзіўся 18.03.1962. Закончыў Стакгольмскую школу эканомікі (спецыялізацыя “міжнародная геаграфія і эканоміка”), год стажаваўся ў Маскоўскім дзяржунівэрсітэце. У 2005 годзе заняў пасаду кіраўніка беларускага аддзелу амбасады Швецыі ў Маскве, ад 2008-га пасол Швецыі ў Беларусі. Апрача роднай шведскай, валодае англійскай, францускай, нямецкай, расейскай і беларускай мовамі. Жанаты, мае трох дзяцей. Перад онлайн-канфэрэнцыяй Эрыксан актыўна запрашаў задаваць самыя розныя пытаньні. Я вырашыў задаць спадару амбасадару сваё пытаньне. Цяпер лічу вартым прааналізаваць яго адказ, як і адказы на некаторыя іншыя пытаньні наведвальнікаў радыё “Свабода”. Але пачну з інтэвю, якое спадар Стэфан даў напярэдадні карэспандэнтам партала TUT.BY (гл. news.tut.by/154808.html).


1.

У інтэрвю парталу TUT.BY, якое азаглаўлена “Стэфан Эрыксан стварыў у Беларусі нефармальны клуб беларускамоўных амбасадараў”, на мой погляд, варта зьвярнуць увагу на наступныя пытаньні й адказы:

Пытаньне: Спадар Стэфан, што вы лічыце галоўным дасягненнем Швецыі падчас старшынства ў Еўразвязе і ці прасунуліся за гэты час стасункі з Беларуссю?

Адказ: “Старшынства ў Еўразвязе – больш адміністратыўны абавязак і, насамрэч, яно не павінна кардынальным чынам уплываць на ход падзей. Вядома, з’яўляюцца пэўныя магчымасці кіраваць працэсам, але яны даволі абмежаваныя. Галоўным нашым здабыткам ёсць давядзенне да лагічнага завяршэння Лісабонскай дамовы, якая ўступіла ў дзеянне 1 снежня. Думаю, гэтай гістарычнай падзеяй і запомніцца сёлетняе шведскае старшынства ў Еўразвязе.

Вельмі важным пытаннем для нас таксама ёсць кліматычныя змены на планеце. У гэтыя дні ў Капенгагене праходзіць кліматычны саміт ААН, у якім удзельнічаюць 15 тысяч дэлегатаў з усяго свету і больш за 100 прэзідэнтаў і старшыняў урадаў. Ёсць надзея, што там будзе дасягнута дамоўленасць паміж усімі краінамі знізіць выкід парніковых газаў і зрабіць значны крок наперад у выкарыстанні экалагічна чыстых тэхналогій. Пагадненні, падпісаныя ў Капенгагене, мусяць замяніць Кіёцкі пратакол, які быў заключаны ў 1997 годзе, і спыніць сваё дзеянне ў 2012-м.

Чаму ў Швецыі, Скандынавіі гэтаму надаюць такое вялікае значэнне? Бо існуе багата доказаў, што неабачлівая дзейнасць чалавека спрычынілася да глабальнага пацяплення і незваротных зменаў клімату, што пагражае вельмі сур’ёзнымі праблемамі ўжо наступнаму пакаленню зямлян. Як старшыня Еўразвязу Швецыя імкнецца прасоўваць узгодненую пазіцыю Еўропы і стараецца паўплываць на іншыя краіны, каб усе абмежавалі ўласныя апетыты і прыйшлі да агульнага знамянальніка [канферэнцыя ў Капенгагене закончылася нічым; калі-небудзь пазьней мы паспрабуем прааналізаваць сітуацыю на нашым сайце. – АА].

Датычна стасункаў Еўразвязу з Беларуссю лічу, што мы зрабілі пэўныя крокі наперад. Пасля ўстаноўчага саміта Усходняга партнёрства ў траўні ішла праца па стварэнні структур і інструментаў для рэалізацыі новай ініцыятывы, ініцыятарам якой выступіла якраз Швецыя. У лістападзе ў Бруселі адбыўся Форум грамадзянскай супольнасці — адзін з праграмных складнікаў Усходняга партнёрства, – у якім бралі ўдзел 25 прадстаўнікоў Беларусі. Менавіта беларус Сяргей Мацкевіч (лідэр Асамблеі НДА Беларусі. TUT.BY) быў абраны спікерам Форуму.

У двухбаковых дачыненнях Швецыі і Беларусі таксама ёсць крокі наперад, няхай і не такія вялікія, як хацелася б”.

— Наколькі змянілася ваша ўяўленне пра Беларусь у часе працы тут? У чым вашы цяперашнія меркаванні цалкам не адпавядаюць першапачатковым?

— Я прыехаў у Беларусь не зусім падрыхтаваным. Дагэтуль я працаваў у Маскве і Санкт-Пецярбургу, не ведаў так добра беларускую гісторыю, не разумеў, наколькі, з аднаго боку, яна складаная, але адначасова пераплецена з еўрапейскай. Адзін з маіх галоўных прынцыпаў: калі за нешта бярэшся, трэба цалкам аддаваць сябе гэтай справе. Паколькі час дазваляў, я стаў глыбей цікавіцца беларускай культурай і традыцыямі, мінулым і сучаснасцю вашага народу, стаў вучыць беларускую мову. Таму змены ў маім бачанні Беларусі адбываліся паступова і натуральным чынам. Сёння мне цяжка ўявіць, як бы я працаваў, не ведаючы ўсе гэтыя дэталі. Аднак ёсць і пэўныя моманты, якія дасюль не магу патлумачыць. Напрыклад, мяне па-ранейшаму здзіўляе абыякавасць і нават крывадушша беларусаў у дачыненні да роднай мовы. З аднаго боку, я ведаю гістарычныя і сацыяльныя прычыны такой сітуацыі, але розумам і сэрцам не магу зразумець і пагадзіцца з гэтым.

— На вашу думку як аднаго з першых замежных беларускамоўных амбасадараў, ці застанецца Беларусь незалежнай суверэннай дзяржавай, калі страціць беларускую мову?

— Тэарэтычна, вядома, гэта магчыма. Ёсць вядомы прыклад Ірландыі. Аднак моўная сітуацыя ў вас значна лепш, і гэтую перспектыву я лічу не вельмі прывабнай для Беларусі. Перадусім важна, каб людзі зразумелі, што мець родную мову гэтаксама важна, як мець уласныя карані і гісторыю. Нездарма ж прарочыў Францішак Багушэвіч: “Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі”.

Для мяне як прадстаўніка еўрапейскага народу вельмі важна, што Еўропа сёння робіць усё магчымае для захавання нацыянальных моў. Кожная мова – каштоўная і неад’емная частка нашай агульнай еўрапейскай спадчыны [як далейшая хада інтэрвю, так і ўсе вядомыя факты сьведчаць, што стаўленьне “Еўропы” да беларускай мовы цалкам супрацьлеглае таму, што заявіў спадар Эрыксан; яно – абсалютна ігнаранцкае. – АА].

Як сімвалічны акт і таксама з мэтай заахвочвання інтарэсу да беларускай мовы сярод сваіх калег, а таксама ў беларускім грамадстве я прапанаваў стварыць у Мінску суполку беларускамоўных паслоў. … На гэтым тыдні адбылося першае паседжанне нашага нефармальнага клуба, на якім прысутнічалі пасол Польшчы Генрык Літвін, пасол Украіны Ігар Ліхавы, пасол Літвы Эдмінас Багдонас, а таксама спадар Латушка [міністар культуры РБ. – АА]. Нам бы вельмі хацелася, каб колькасць сябраў нашай суполкі павялічвалася.

— Спадар Стэфан, зыходзячы з вашага ўжо немалога досведу жыцця ў Беларусі, чаго ў беларусаў і шведаў усё ж больш: падобнага ці адрознага?

— Перакананы, што агульнага ўсё ж больш. Калі абагульняць (а часам даводзіцца гэта рабіць), тыповы шведскі і беларускі характар падобныя сваёй стрыманасцю, памяркоўнасцю, разважлівасцю. Верагодна, на гэта паўплывалі падобныя суровыя кліматычныя ўмовы. У цэлым беларусы са шведамі даволі лёгка знаходзяць паразуменне. Гэта і не дзіўна, ведаючы колькі агульнага ў нашай гісторыі. Яшчэ тысячу гадоў таму нашы вікінгі бывалі на тэрыторыі Беларусі [вельмі верагодна, што тыя вікінгі былі стражытнымі славянамі, больш падобнымі на сучасных беларусаў, чым на сучасных шведаў… – АА]. Цягам доўгага часу Шведскае каралеўства і Вялікае княства Літоўскае былі, па сутнасці, суседзямі, а ў 1655 годзе нават утварылі адзіную дзяржаву — Кейданскую вунію…

— З улікам цяперашняга пацяплення ў адносінах паміж Беларуссю і Еўразвязам якой вам бачыцца палітычная перспектыва нашай краіны: у аб’яднанай Еўропе, у саюзе з Расіяй ці, можа, мостам паміж імі?

— Нехта казаў, што быць мостам не вельмі зручна, бо па табе ўсе будуць таптацца. Думаю, насамрэч, тут выбару няма. Беларусь павінна напоўніцу выкарыстоўваць сваё геаграфічнае становішча ды ўсталяваць добрыя стасункі не толькі з Захадам і Усходам, але і з Поўначчу і Поўднем, бо накірункі, насамрэч, чатыры.

Як я ўжо казаў, шмат што аб’ядноўвае Беларусь з еўрапейскай гісторыяй і традыцыяй. Я веру ў тое, што адносіны павінны развівацца, бо тая сітуацыя, што панавала ў двух папярэдніх стагоддзях, была для абодвух бакоў абсалютна ненатуральнай. Пры гэтым упэўнены, што ўзнаўленне нармалёвых адносінаў з Еўропай не павінна азначаць пагаршэнне стасункаў з Расіяй, з якой у вас таксама шмат супольнага. Ніхто ж не ставіць пытанне такім чынам: ці тое, ці гэтае.

(канец цытаваньня інтэрвю з tut. by)

 

2.

З онлайн-канферэнцыі, якую амбасадар Швецыі даў радыё “Свабода”, на мой погляд, лічу мэтазгодным зьвярнуць увагу на наступныя пытаньні й адказы (я іх дадаткова згрупаваў):

Павел Знавец, Мінск.

Пытаньне: У якой ступені дыпламатычныя фармальнасці не дазваляюць Вам у інтэрв’ю казаць тое , што Вы думаеце? Вы ж разумееце, што дыпламатычныя развагі ні аб чым, без канкрэтыкі, не цікавыя. Ці можаце Вы ахарактарызаваць беларускі рэжым гэтак востра, як былы Амбасадар ЗША у Беларусі Майкл Козак раней рабіў і не баяцца рэакцыі лакеяў з беларускага МЗС?

Эрыксан

Адказ: Хачу сказаць, што заўжды імкнуся быць шчырым і адкрытым у сваіх інтэрв’ю. Натуральна, я ў першую чаргу павінен прадстаўляць пазіцыю сваёй краіны, але гэта не перашкаджае мне адначасова выражаць пэўныя асабістыя меркаванні. Не лічу за самамэту выкарыстоўваць вострыя выразы ў адрас краіны, дзе я працую. Трэба выражаць сваю пазіцыю па прынцыповых пытаннях, але такім чынам, каб не абразіць іншых.

Aleg, Менск

Я бы вельмі хацеў пачуць ад вас камэнтар з нагоды сталых абразьлівых выказваньняў прадстаўнікоў беларускай апазіцыі (у прыватнасьці з партый БНФ, Малады фронт, БХД і іншых псэўдадэмакратычных арганізацый) у бок сэксуальных меньшасьцяў. Апошні ліст Аляксандра Стральцова-Карвацкага http://community.livejournal.com/minsk_by/6257052.html наводзіць на страшныя думкі аб тым, што калі не дай Бог такія ачарствелыя і неталерантныя людзі прыйдуць да ўлады,то як мінімум 100 тысячаў людзей у Беларусі будуць закрануты рэпрэсыямі гамафобных партагеносэ. Як вы можаце гэта пракамэнтаваць?

Эрыксан

Я знаёмы з некаторымі выказваньнямі падобнага кшталту і лічу, што яны не павінны мець месца ў цывілізаваным дэмакратычным грамадзтве. Мяркую, што гэта выказваньне не з’яўляецца афіцыйнай пазыцыяй партыі, а проста выражае асабістыя думкі пэўных людзей. Калі чалавек выступае за дэмакратычныя каштоўнасьці, ён не павінен забывацца ў тым ліку і на права людзей на асабістае жыцьцё.

Свабодны, Менск

Як Вы ставіцеся да таго, што на травень у Менску запланавана правядзенне гей-прайда? Ці не лічыце Вы, што ў Швэцыі жыве дужа шмат мусульман і ці не мяркуеце Вы, што ў хуткім часе гэта можа стаць пагрозай для той сыстэмы каштоўнасьцяў, якую мае сучасная квітнеючая, свабодная і дэмакратычная Швэцыя?

Эрыксан

Зыходзячы з майго адказу Алегу з Менску, Вы зможаце зрабіць выснову пра тое, што я стаўлюся да гэтага спакойна. У Стакгольме штогод праводзяцца падобныя мерапрыемствы, і хачу вам сказаць, што ў іх прымае ўдзел амаль што ўвесь горад. Гэта сапраўдны карнавал для ўсіх людзей, нягледзячы на іх сэксуальную арыентацыю. Я не падзяляю людзей ні па колеры скуры, ні па веравызнаньні. Было б няпраўдай казаць, што ў нас няма праблем з інтэграцыяй новых грамадзян у шведскае грамадзтва. Але ніякай сур’ёзнай пагрозы для нашай сістэмы каштоўнасьцяў не бачу. Швэцыя на працягу сваёй гісторыі прымала людзей з розных краін і розных веравызнаньняў і менавіта дзякуючы гэтым людзям Швэцыя стала той краінай, якой яна сёньня з’яўляецца.

Ivan, Minsk

Как Вы относитесь к тому, что в Республике Беларусь представители некоторых псевдодемократических партий открыто пропагандируют гомофобию, нетерпимость к другим национальностям, кроме белорусской, и преследование нехристиан? Поделитесь, пожалуйста, может ли партия, призывающая, например, к дискриминации геев, арабов и женщин, быть в Парламенте Швеции? Как в Швеции регулируются такие вопросы?

Эрыксан

Мне здаецца, што я часткова ўжо адказаў на ваша пытаньне вышэй. У парлямэнце Швэцыі няма партый, якія б заклікалі да дыскрымінацыі па розных прыкметах. Дыскрымінацыя забаронена швэдскім заканадаўствам, і за такія заклікі чалавек нясе адказнасьць перад законам.

БР

Как вы считаете, актуальны ли для Белоруссии такие европейские ценности, как легализация гомосексуальных браков, заселение городов неграми и арабами, запрет христианских символов в школах?

Эрыксан

Не хацелася б прымаць усур’ёз такое правакацыйнае пытаньне. Эўрапейскія, а таксама хрысьціянскія каштоўнасьці – гэта перш за ўсё павага да бліжняга, а я адчуваю, што гэтага ў вашым пытанні якраз і не стае.

Wojsza Miławid

Як Вы ставіцеся да права тутэйшага чалавека абмежаваць актыўнасьць тых, хто, прыкрываючыся нібыта правамі чалавека й эўрапейскімі каштоўнасьцямі, сумніўнымі «навуковымі» зьвесткамі, жадае пашырыць і ўкараніць у культуры й жыцьці нашага люду й нашчадкаў нашых парасткі і джунґлі распусты — хоць гома- хоць гетэрасэксуальнай? Як ставіцеся да права нашага чалавека ня бачыць у сваім горадзе вясёлкавы сьцяг і «законныя» публічныя пацалункі-мілаванкі аднаполых асобаў? Навошта паганіць сьвятыя месцы (Царква) і абрады (Вянчаньне)? Навошта гадаваць вычварэнцамі прыёмных дзяцей?

Эрыксан

Здаецца, што я ўжо не ў першы раз даю адказ па гэтай тэме. Лічу, што чалавек мае права на прыватнае жыццё і абмяжоўваць гэта права ніхто не мусіць, пакуль гэта не перашкаджае жыць іншым.
Я таксама віншую вас з Калядамі і Новым годам і зычу трошкі большай талерантнасці ў новым годзе да людзей і іх прыватнага жыцця.

Budzimir, Фаніпаль

Ці не насьцярожвае вас такая вялікая колькасьць (што бачна і па камэнтарах тут) розных -фобаў, ксэнафобаў у прыватнасьці, сярод беларусаў? І чым гэта, на вашу думку, тлумачыцца? Ці створаны насамрэч у Швэцыі “сацыялізм з чалавечым тварам” або ён застаецца недасягальнай марай?

Эрыксан

Калі шчыра, дык я трохі засмучаны тым, што вядомая беларуская памяркоўнасьць мае свае межы. Цяжка патлумачыць гэта, але я думаю, што такое нецярплівае стаўленьне да іншых абумоўлена значнай адасобленасцю беларусаў ад усяго астатняга сьвету. Не ведаю, ці з’яўляецца сацыялізм жаданай марай. Швэдскі лад сапраўды надае шмат увагі сацыяльным пытаньням, але я б не назваў гэта сацыялізмам.

Andrzej, Krakow

Вы масон какого ранга (ступени) и в какой массонской ложе вы состоите?…дзякуй!

Эрыксан

Ня ведаю, ці ўсур’ёз прыняць гэтае пытаньне? Я не зьяўляюся ніякім масонам.

Павел, Мінск

(пытаньне было пададзена па-англійску, падаецца ў перакладзе) ЕС амаль гатова для легітымізацыі рэжыму Лукашэнкі. Я думаю, што гэта ганьба для еўрапейскіх палітыкаў. А вы як прадстаўнік адной з еўрапейскіх краін павінны таксама несці адказнасць за гэта. Стаўленьне ЕС да Беларусі стала выдатным прыкладам еўрапейскай рэальнай палітыкі (якая мае доўгую гісторыю прымірэння розных дыктатараў, пачынаючы ад Адольфа Гітлера), і многія людзі ў Беларусі вельмі расчараваныя ў ролі ЕС у цэлым. На маю думку, цяперашняя палітыка ЕС з’яўляецца поўным правалам. І Беларусь не з’яўляецца выключэннем. Вы паказваеце аналагічныя вынікі ў адносінах да ўсяго. Іншым прыкладам з’яўляецца Блізкі Усход, дзе дурныя палітыкі ЕС з’яўляюцца агульнавядомымі. Хоць крытычныя заўвагі ў вашай краіне ў бок Ізраіля з’яўляюцца сапраўдным праявай двайных стандартаў і крывадушнасці. Ганьба! Я хацеў бы пачуць вашыя каментары па гэтым пытанні.

Эрыксан

Вы, канечне, маеце права выражаць свае думкі такім чынам, але мне здаецца, што яны занадта катэгарычныя і зусім не канструктыўныя. Так, мабыць, пагаджуся з вамі, што ў зьнешняй палітыцы Еўразвяза ёсьць пэўныя недахопы. Аднак трэба ж разумець, што сёньняшні сьвет надзвычай супярэчлівы і складаны. І паўплываць на сытуацыю ў замежных краінах не так проста і, можа, не заўжды патрэбна. Вы не крыўдуйце, але я лічу, што нельга забывацца, што ў значнай ступені самі жыхары краіны нясуць адказнасьць за тое, што ў ёй адбываецца. Вельмі лёгка знайсьці прычыны сваіх праблем у іншых і абвінаваціць іх у двайных стандартах і крывадушшы.

Мікола, З Летувы

Пан амбасадар, як вядома па вынікам аўдыту ЭК ў 2006 г., грошы праграмыЭЗ TACIS , былі на 90% раскрадзена ці пайшлі у пясок на нікчэмныя і пустыя праекты, а гэта мілмярды ЭУР наогул, па Беларусі каля 230 млн. ЭУР і грошы пайшлі на навучаньне і легалізацыю шпіёнаў КДБ РБ ў ЭЗ, дзяцей чыноўнікаў ураду РБ на Захадзе праз унівэрсітэты, ці проста на рахункі КДБ РБ. Чаму пані Б.Фарэру -Вальднэр за такую працу не пасадзілі за краты хоць вядома што аўдыт адбываўся па ініцыятыве ЭП? Чаму ЭК і ЭП утойваюць такія скандальныя факты карупцыі ў ЭК і тыя самыя людзі распачалі новы тур раскраданьня бюджэту ЭЗ пад стрэхай Усходняга партнэрства?

Эрыксан

Мне здаецца, што вы блытаеце факты з уласнымі меркаваньнямі. Я не знаёмы з вынікамі гэтай праверкі, але дапускаю, што маглі быць нейкія парушэньні. Каб выкрыць іх, і існуе сыстэма аўдыту. Я ведаю, што было праведзена і праводзіцца шмат добрых праграмаў ЕС у Беларусі. Магчыма, што не ўсе даюць чаканы плён, але ўсё ж такі трэба імкнуцца да супрацоўніцтва ў розных фарматах.

Дмитрий

Как борется Швеция с коммунистической диктатурой в Китае и нарушением там прав человека? Запрещает ли она импорт китайских товаров на внутренний рынок или наоборот активно сотрудничает с китайской компартией?

Эрыксан

Мы не змагаемся з Кітаем, але імкнемся давесьці нашы погляды на разьвіцьцё грамадзтва. Эканамічная лібэралізацыя – гэта добра, але без пільнай увагі і павагі да правоў чалавека сыстэма не зможа стаць да канца эфэктыўнай.

Алесь Астроўскі, Гародня

Вельмі высока цаню (дый ведаю, што ня толькі я) вашае стаўленьне да мовы нашага беларускага народа! Гэта асабліва каштоўна, калі мы жывем (вось ужо 16-ы год пры новых уладах) ва ўмовах штучнага ЭТНАЦЫДУ, калі прамаскоўскімі ўладамі РБ, каланіяльнымі па сваёй сутнасьці, наўмысна вынішчаюцца нашыя мова, культура, гістарычная памяць, сімвалы… Гэта відавочнае злачынства, якое стаіць па сваёй злачыннай значнасьці ва ўмоўнай чарзе адразу за генацыдам.
Адсюль пытаньне: ці не маглі б вы патлумачыць, чаму “цывілізаваны Захад” сярод тых праблем, зь якімі сутыкаецца наш беларускі народ на дадзеным этапе сваёй гісторыі, яшчэ ні воднага разу не назваў сапраўды істотныя праблемы беларускага народу – ціхі генацыд (выміраньне), этнацыд (азначаны вышэй), паўсюдную дыскрымінацыю сьвядомых беларусаў па нацыянальнай прыкмеце ў іх уласнай дзяржаве, захоп матэрыяльных каштоўнасьцяў беларускага народу ў выніку карупцыйнай прыхватызацыі, забруджваньне і зьбядненьне навакольнага асяроддзя, дый увогуле нацыянальную ды сацыяльную несправядлівасьць, ва ўмовах якіх вымушаны сёньня жыць беларусы? Чаму замест гэтых праблем, якія найважнейшыя для нас, увесь час ідзе гаворка пра рэчы значна менш істотныя – напрыклад, пра абстрактныя правы і свабоды абстрактнага чалавека? Няўжо “Захад” не разумее, што яго такая прапанова беларускаму народу ня ёсьць альтэрнатыва “стабільнасьці”, якую забясьпечвае дыктатар? А, можа, такім чынам “Захад” стратэгічна падыгрывае-падтрымлівае Лукашэнку, наўмысна ствараючы сітуацыю адсутнасьці рэальнай палітычнай альтэрнатывы? Можа той робіць для “Захаду” тое (касмапалітызуе-хаатызуе беларускае грамадства, вынішчае беларускі народ), што цяперашні “Захад” і сам хацеў бы, каб было ў Беларусі?..

Эрыксан

Я разумею вашу заклапочанасьць лёсам беларускага народа, які на працягу ўсёй сваёй гісторыі сапраўды шмат нацярпеўся. Калі ваш слынны пісьменнік Васіль Быкаў быў у эміграцыі, у размове са шведскімі журналістамі ён выкарыстоўваў слова «лінгвацыд». Пасля свайго больш чым чатырохгадовага знаходжання ў Беларусі я магу сказаць, што становішча з мовай сапраўды складанае, але, як мне здаецца, не безнадзейнае. Згодны з вамі, што ня ўсе еўрапейцы да канца ўсьведамляюць сутнасьць праблем у Беларусі. Але я б паспрачаўся з Вашым сцвярджэньнем пра тое, што Захад абараняе правы і свабоды нейкага абстрактнага чалавека. Як паказвае практыка, мы лічым важным уздымаць пытаньні па вельмі канкрэтных выпадках. Часам беларускія ўлады нас папракаюць у надзвычай вялікай увазе да такіх канкрэтных сітуацый, але гэта напраўду так. Я таксама катэгарычна не пагаджуся з тым, што Захад камусьці там падыграе і прымае ўдзел у нейкай палітычнай гульні ў Беларусі. Эўропа зацікаўлена ў тым, каб усе яе суседзі падзялялі яе дэмакратычныя каштоўнасьці і таксама пасьпяхова разьвіваліся эканамічна.

Booxter, Менск

Беларусь традыцыйна дзеляць на Заходнюю і Усходнюю, у народзе кажуць пра “заходні” і “ўсходні” кірункі інтэграцыі. Што вы думаеце пра магчымасць улучэння Беларусі ў палітычныя, эканамічныя і культурныя праекты Паўночных краін? Беларусь – гэта краіна з паўночнымі перспектывамі?

Эрыксан

Сапраўды, часта забываецца, што ў Беларусі ёсьць не толькі заходні ды ўсходні вэктары, але і паўночны ды паўднёвы. Пра гэта шмат напісаў шведска-беларускі гісторык Андрэй Катлярчук. Вельмі рэкамэндую пачытаць яго інтэрвію на tut.by – http://news.tut.by/society/154609.html [мы ня толькі прачыталі гэтае інтэрвю; мы яго выставім і праалізуем; і ня столькі каб прааналізаваць Катлярчука, колькі для таго, каб убачыць, якое сьветабачаньне прапануе нам сёньняшняя “цывілізаваная Еўропа”… – Рэд.]. У нашай агульнай гісторыі было шмат стасункаў, так што я ўпэўнены, што Беларусь мае не толькі паўночныя, але і паўднёвыя пэрспэктывы!

Эвеліна, Мінск

У розных СМІ цытаваўся Ваш адказ у сувязі з закрыццём Беларускай службы Радыё Швецыя. Вы гаварылі ў тым сэнсе, што мовы вяшчання стала закрываюцца, напрыклад Радыё Швецыя зачыніла латышскую і польскую, эстонскую мовы але ўсе гэтыя краіны ўваходзяць у Еўразвяз, і таму такое стаўленне з боку Радыё Швецыя мае логіку. А што ж тады з Беларуссю? Дэмакратыя перамагла?

Эрыксан

Я вельмі шкадую, што спынілася вяшчаньне беларускай службы Радыё Швэцыі. Прычыны тут толькі эканамічныя.

Алесь, минск

Почему Ваше посольство придало внимание для работы в восточном партнерстве только представителям Милинкевича? Может пора изменить порочную практику когда для работы в евроструктурах принимают участие одни и теже представители гражданского общества? А где представители других организаций гражданского общества?

Эрыксан

Не зусім згодны з вашым меркаваньнем. Мы імкнемся ўсталяваць кантакты з усімі прадстаўнікамі грамадзянскай супольнасьці, наколькі гэта дазваляе час. У Форуме грамадзянскай супольнасьці ў рамках “Усходняга партнэрства” ўзялі ўдзел 27 беларускіх арганізацый. Так што вашы заўвагі яўна не адпавядаюць рэчаіснасьці.

АРТ,: Х

Як мяркуе спадар Стэфан, ці лясне наша дыктатура ў бліжэйшы час? Разумею, што гэта ў першую чаргу залежыць ад нас…Тых хто хоча жыць вольна – нямнога. Гэта тыя, хто не крадзе ў дзяржавы. Тыя, хто крадуць у дзяржавы, а таксама і ва ўсіх нас, трымаюцца дыктатуры, бо маюць ад яе “хлеб з ікрою”. Працую па 10 гадзін у бюджэтнай сферы, маю вышэйшую адукацыю, атрымоўваю 200 даляраў на месяц. Ці ёсць яшчэ такія ўмовы жыцця хоць у адной цывілізаванай краіне? Дзе яшчэ так бессаромна абкрадаюць шчырых працаўнікоў?

Эрыксан

Дзякуй за пытаньне. Мне цяжка даць нейкі адказ. Я разумею чалавека, які шмат працуе, але ня бачыць у гэтым слушнага выніку. Але не пагаджуся з тым, што няшмат людзей хочуць жыць вольна. Я ўпэўнены, што ўсе людзі, ня толькі беларусы, але і швэды і іншыя, — імкнуцца стаць вольнымі. Я думаю, што ў любых умовах самае галоўнае для чалавека — старацца ўнутры жыць вольна, стаць вольным чалавекам. І гэта, мабыць, самае галоўнае [не, гэта ня “самае галоўнае”, а толькі адна зь некалькі перадумоваў для нечага больш істотнага. – Рэд.].

 

 

3.

Вось такія інтэрвю зь цікавым чалавекам – амбасадарам цяперашняй Швецыі ў Беларусі, спадаром Эрыксанам – мелі месца. Давайце іх абмяркуем.

Скажу адразу, у такой мазаічнай касмапалітызаванай форме, якая была прадэманстравана, праяўляе сябе сёньня псеўда-ліберальны сьветагляд. Таму варта яго трохі сістэматызаваць. Давайце вылучым 4 найбольш істотныя тэмы, якія паўсталі ў час інтэрвю, і абмяркуем іх:

1-я тэма (яе сп-р Эрыксан фактычна ўзьняў сам) – гэта апошнія падзеі па далейшай “рэарганізацыі” ЕўраЗьвязу.

2. Прадэманстраванае амбасадарам Швецыі “сучаснае” стаўленьне “цывілізаванага Захаду” для меншасьцяў – найперш да гомасексуалістаў.

3. Дэманстрацыя спадаром Стэфанам прыязнага стаўленьня да беларускай мовы і культуры.

4. Комплекс пытаньняў, якія паўстаюць у сувязі са “шчырым жаданьнем цывілізаванага Захаду дапамагчы беларускаму народу ва ўсталяваньні дэмакратыі ў Беларусі”.

Што да першай праблемы, дык ёй у рэдакцыі займаецца Барыс Керзач. На жаль, ён цяпер заняты і будзе заняты яшчэ пэўны час. Таму любы чытач нашага сайта можа падрыхтаваць свой артыкул на гэтую тэму і даслаць нам. Калі артыкул будзе дапаўняць Беларускую і Сьветаглядную дактрыны, якія фармуюцца на нашым сайце, мы яго абавязкова выставім.

Нагадаю, што наша бачаньне добрай будучыні ЕўраЗьвязу (як і нашай побач зь ім) у цэлым знаходзіцца ў рэчышчы поглядаў Імануіла Канта (якія можна выказаць так: Еўропа не павінна быць дзяржавай народаў, а сістэмай раўнапраўных дзяржаў народаў), вядомага савецкага дысідэнта Букоўскага (які заявіў, што лепш бы ён жыў у старым СССР, чым у цяперашняй “паліткарэктнай” Еўропе), супрацоўніка Хадсанаўскага інстытута (знаходзіцца ў ЗША) Поля Бельена (які назваў ЕўраЗьвяз ЕСССРам, у якім разбураецца нацыянальная адданасьць, зьнішчаецца свабода, адказнасьць і дэмакратыя). Меркаваньні ўсіх гэтых асоб ёсьць на нашым сайце. Як і адпаведныя мае (гл. напрыклад, тут: nashaziamlia.org/2007/03/01/545 – nashaziamlia.org/2007/03/03/554).

Па другой праблеме – стаўленьня да гомасексуалістаў – маю планы выказацца я сам, бо ў медыцынскім універсітэце чытаю лекцыю, прысьвечаную эвалюцыі палавога дзімарфізму, і ведаю межы біялагічнай і сацыяльнай нормы ў гэтым пытаньні. Планую матэрыял выставіць да траўня, калі ў Менску запланавана правядзенне гей-парада.

Забягаючы наперад, адразу заўважу, што мая пазіцыя па гэтым пытаньні будзе адрозьнівацца ад перакананьняў як пана Эрыксана, так і сапраўдных гей-ненавісьнікаў. Апошнім варта ведаць, што гомасексуалізм у асноўным зьява прыроджаная. А гэта значыць, што людзі ў сваёй анамальнай сексуальнасьці ў абсалютнай большасьці самі не вінаватыя. Іх пажадана разумець і ім… спачуваць. З іншага боку, наўмыснае разбурэньне-разбэшчваньне грамадства праз публічную дэманстрацыю інтымнага (дый яшчэ паталагічнага інтымнага; хай сабе і ў выглядзе нейкіх яркіх масавых падзей) – гэта наўмыснае злачынства, скіраванае супраць грамадства. Ва ўзгаданым вышэй лісьце (community.livejournal.com/minsk_by/6257052) гаворка ідзе менавіта пра апошняе (кожны можа пераканацца). У сувязі з гэтым асьпектам яго аўтараў немагчыма не падтрымаць (адзіная заўвага: “хрысьціянская этыка” ня ёсьць адзінай крыініцай грамадскай маралі). На жаль, пан Эрыксан зрабіў цалкам адваротнае…

Тут жа не магу не адзначыць непрыемную падмену, якую выкарыстоўвае пан амбасадар у сваіх аргументах (ня можа адукаваны чалавек гэтую падмену проста не заўважаць – значыць, робіць сьвядома; а гэта яшчэ горш!). Ён гаворыць аб праве чалавека на інтымнае жыцьцё (што ёсьць нормай), а ў якасьці прыкладу такога права прыводзіць… абсалютна публічныя падзеі (?!…). Вось і гадай: гэтая сьвядомая падмена ёсьць праявай непавагі да аўдыторыі ці напраломнае выкананьне задачы, пастаўленай сіламі, якім, як дзяржаўны служачы, вымушаны падпарадкоўвацца пан амбасадар? Няўжо пэўныя чорныя соцыя-паразітныя сілы ўжо захапілі й шведскі ўрад ці кантралююць яго? Проста ня верыцца, што абарона панам Стэфанам злачыннай тэхналогіі наўмыснай дэзарыентацыі-дэмаралізацыі-хаатызацыі грамадства адпавядае яго ўласным перакананьням. А можа?…

Тое, што і грамадства Швецыі ўжо апушчана да такога ўзроўню дэмаралізацыі, выклікае толькі жаданьне яго пашкадаваць. Публічная садамія (як й іншыя формы разбурэньня грамадскага з дапамогай інтымнага, здаровага з дапамогай хворага, чыстага праз бруднае, праўдзівага праз хлусьлівае, годнага праз нягоднае, зьмястоўнага праз фармальнае і г.д.) – гэта заўсёдны прадвесьнік будучай вялікай бяды для кожнага народу, які паддаўся на такую дэградацыю…

На гэтым непрыемным фоне неабходна выказаць нешта цалкам супрацьлеглае: што поўнае захапленьне і шчырую падзяку выклікаюць дэманстратыўная беларускамоўнасьць пана Стэфана Эрыксана, яго прыхільнасьць да беларускай гісторыі й культуры, імкненьне арганізаваць і пашырыць клуб беларускамоўных амбасадараў.

Мы, у рэдакцыі, ужо даўно не папаўнялі наш Сьпіс вядомых замежнікаў, у якім мы выказваем ім асаблівую падзяку ад імя беларускага народу. Ня мы ў тым вінаватыя, што гэты сьпіс даўно не папаўняецца – кандыдаты пару гадоў як не аб’яўляюцца (першыя два гады працы рэдакцыі яны зьяўляліся даволі часта; дарэчы, для нас апошняе – важкая прыкмета таго, што дыскусіі на Захадзе адносна ацэнкі падзей у Беларусі закончаны; лёс беларуска-літвінскага народу яны ўжо за нас вызначылі…). І тут, здавалася б, такая ўдача… Аднак хутчэй за ўсё сябры рэдакцыі пакуль не пагодзяцца ўключыць ва ўзгаданы Сьпіс пана амбасадара – занадта ўжо падазрона выглядае дысананс паміж яго прыхільнасьцю да беларускасьці й абсалютна ліберастычным зьместам таго, што ён заяўляе. Пакуль мы ня можам разабрацца, ці то беларускасьць – гэта абгортка, у якой сьвядомым беларусам спрабуюць прадаваць ліберастызм, ці наадварот, шчыры чалавек робіць, што мусіць, але дадаткова выкарыстоўвае мінімальныя магчымасьці, каб хоць нешта зрабіць з таго, што трэба, а таму мы хутчэй за ўсё ўстрымаемся ад папаўненьня нашага сьпісу прозьвішчам пана Стэфана.

І, нарэшце, давайце пагаворым па 4-й тэме. Давайце для гэтага возьмем за аснову мой допіс й адказ на яго.

Ну, па-першае, спадар Эрыксан не адказаў на галоўнае пытаньне (і гэта вельмі красамоўна!): ЧАМУ “Захад” не называе галоўных праблем беларускага народу, не вылучае адпаведных патрабаваньняў да цяперашніх улад РБ, падмяняючы ўсе гэтыя праблемы менш істотнымі, другаснымі.

З гэтага факту вынікаюць дзьве прынцыповыя рэчы: прадстаўніку “Захаду” ў чарговы раз і зноў публічна было паказана на тое, што беларусы адрозьніваюць істотныя пытаньні свайго жыцьця і лёсу ад менш істотных, што нас “на мякіне не правядзеш” (1); акрамя таго, мы ўсе атрымалі пацьверджаньне, што ад імя “Захаду” сапраўды яшчэ ні разу не заяўлялася пра негатыўнае стаўленьне да сапраўды істотных праблем беларускага народу – да ціхага генацыду, этнацыду, паўсюднай дыскрымінацыі беларусаў па нацыянальнай прыкмеце, да захопу матэрыяльных каштоўнасьцяў нашага народу, зьнішчэньня навакольнага асяроддзя, да нацыянальнай ды сацыяльнай несправядлівасьці (2). Прычыны апошняга мы аналізавалі неаднаразова – проста ў “заходнікаў” свае ліберальныя інтарэсы, якія незаконна распаўсюджваюцца на нашу беларускую дзяржаву. І гэтыя інтарэсы не супадаюць з нашымі ўласнымі, сапраўды дэмакратычнымі інтарэсамі.

Пагадзіцеся, ужо толькі для таго, каб праінфармаваць пра сваё бачаньне сёньняшняй беларускай сітуацыі й атрымаць зваротную інфармацыю, варта было ўдзельнічаць у інтэрвюяваньні пана амбасадара.

Па-другое, спадар Эрыксан не пагадзіўся з паняцьцем “этнацыд” і, спаслаўшыся на аўтарытэт Васіля Быкава, параіў карыстацца паняцьцем “лінгвацыд”.

Аднак тэрмін “лінгвацыд” азначае зьнішчэньне мовы. У лукашэнкаўскай РБ, аднак, у дадатак да вынішчэньня мовы дадаткова зьнішчаюцца ўся беларуская культура (дзе нацыянальнае кінамастацтва, мультфільны? у якім стане знаходзяцца беларускія рок-гурты? І г.д.), вынішчаецца гістарычная памяць, замоўчваюцца важнейшыя факты і героі нашай славутай мінуўшычы (толькі адзін прыклад – Курапаты), пад забаронай знаходзяцца нацыянальна-гістарычныя сімвалы нашага народу (Пагоня, сьцяг) і г.д. Як усё гэта завецца разам, адным словам? Так, па-навуковаму дакладна і завецца – ЭТНАЦЫД.

Іншая справа, што гэтае слова з-за ёмкасьці й адказнасьці карыстаньня ім многімі зь цяжкасьцю вымаўляецца (толькі нядаўна яго асвоілі некаторыя беларускія апазіцыйныя дзеячы). Відаць, гэта тым больш цяжка зрабіць спадару Эрыксану. Аднак, усё гэта не прычына для адмаўленьня ад гэтага азначэньня. Дакладнасьць, адэкватнасьць выкарыстоўваемых паняцьцяў важней…

Ідзем далей. Трэцяе – правы чалавека. Стэфан Эрыксан не пагадзіўся са сцьвярджэньнем, што Захад абараняе правы абстрактнага чалавека. Ён заявіў, што заходнікі ўздымаюць пытаньні пра канкрэтныя выпадкі, з-за чаго беларускія ўлады іх папракаюць у вялікай увазе да канкрэтных сітуацый.

Давайце праверым на практыцы і гэтае цьверджаньне. У цяперашняй РБ парушаюцца базавыя правы якой колькальсьці людзей? Мільёнаў!!! А прадстаўнікі заходніх дзяржаў падымаюць пытаньні пра парушэньні правоў і вырашаюць праблемы колькіх канкрэтных грамадзян? У лепшым выпадку некалькі чалавек за год. Дык вось, гэтыя суадносіны (!) і паказваюць, што “заходнікі” па сутнасьці й бароняць абстрактныя правы абстрактных людзей – іначай, у адносных паказьніках больш гавораць пра такую абарону, чым робяць яе.

Калі б “Захад” ставіў пытаньне сапраўды так, як заклікаў ставіць яго я, была б зусім іншая сітуацыя. А так для цяперцаў тое, што ад іх патрабуе “Захад”, усё роўна, што ўкус камара…

І апошняе. У маім пытаньні быў закід на тое, што Лу-ка можа быць выгадны “Захаду”, што апошні падыгрывае першаму, бо той “касмапалітызуе-хаатызуе беларускае грамадства, вынішчае беларускі народ – г.зн. робіць тое, што цяперашні “Захад” і сам хацеў бы, каб было ў Беларусі”.

Пан амбасадар не пагадзіўся з гэтым у катэгарычнай форме. Праўда, у якасьці контраргументацыі прывёў толькі лозунг. Маўляў, Еўропа зацікаўленая ў тым, каб усе яе суседзі падзялялі яе каштоўнасьці й разьвіваліся эканамічна.

А вось цяпер я прывяду некаторыя факты, якія дазваляюць мне настойваць на вылучаным меркаваньні.

1. (і гэта было галоўным у маім пытаньні) “Захад” не прапануе беларускаму народу прывабнай для яго сістэмы каштоўнасьцяў, якія маглі б стаць сапраўднай альтэрнатывай каштоўнасьці “стабільнасьці”, якую забясьпечвае дыктатар.

2. “Захад” не рыхтуе персанальную альтэрнатыву Лукашэнку. Мілінкевіч для беларускага грамадства добры рэтранслятар “эўрапейскіх дэмакратычных каштоўнасьцяў”, прывабная фігура для “Захаду, але, на жаль, ня больш за тое.

3. “Захад” не падтрымлівае (ні палітычна, ні фінансава) тыя апазіцыйныя палітычныя сілы, якія адстойваюць аб’ектыўныя інтарэсы беларускага народу, а падтрымлівае толькі тых, хто згадзіўся праводзіць яго інтарэсы.

4. У тых пытаньнях, якія знаходзяцца ў поўнай кампетэнцыі “Захаду” (ЕГУ, “Дойча вэле” і да т.п.), ён паводзіць сябе ў адносінах да беларускага народу і яго інтарэсаў дакладна так, як робіць цяперскі прамаскоўскі этнацыдны рэжым.

5. У гэтым годзе “Захад” перадаў Лукашэнку некалькі мільярдаў даляраў (!) фінансавай дапамогі й спрабуе легалізаваць яго рэжым у ЕўраЗьвязе (наведваньне Ватыкана і Летувы, ганаровы медаль з Ватыкану, рэгулярныя сустрэчы з кіраўнікамі ЕЗ і асобных еўразьвязаўскіх краін).

Ну, і якія высновы павінен зрабіць грамадзянін Беларусі, які бачыць усё гэта? Няўжо падумаць пра тое, што “Захад” рыхтуецца зрынуць дыктатара Лу-ку, каб даць беларускаму народу належную яму свабоду і дэмакратыю?!

Як бы ня так. Няма дурняў…

Я, як і многія іншыя, заяўляем, што бачым, што пакуль “Захад” робіць усё, каб легітымізаваць Лу-ку ў Еўропе ды працягнуць існаваньне яго этнацыднага рэжыму і пасьля пачатку 2011 года!!! І робіць ён так таму, што Лу-ка разам са сваімі цяперцамі вырабляе на нашай зямлі тое, што “Захад” і сам бы хацеў рабіць…

Хто правы, пакажа блізкая будучыня. Чакаць засталося нядоўга.

Трохі больш за год…

 

P.S.

Дарэчы, на пытаньне, пастаўленае ў загалоўку артыкула, з улікам усіх плюсаў і мінусаў варта, відаць, даць станоўчы адказ.

 

2 каментарыя

  1. VITAL кажа:

    Выдатна!

    сп. Эрыксан (да якогая стаўлюся з вялікай павагай), нажаль, як і большасьць сучасных эўрапейцаў, быў падвержаны лабатаміі “паліткарэктнасьці і талерантнасьці”. Дарэчы, сп. Астроўскі, як медык, добра ведае сапраўднае значэньне тэрміну “талерантнасьць”.

    Ніхто нам не дапаможа, акрамя нас саміх! Апора на ўласныя сілы.

  2. Siarhiej кажа:

    Трэба шукаць на “захадзе”, а можа і на поўначы і поўдні, тых хто разумее нашы праблемы так, як разумеем іх мы тут. Паняцце “этнацыд” з’яўляецца пры гэтым ключавым.

Пакінуць каментар

  • Старонкі

  • Катэгорыі

  • Апошнія запісы

  • Архівы