Рэдакцыя
Адно з важнейшых дасягненьняў нашай працы – гэта вывядзеньне ў ідэалагічную сьферу паняцьця “аб’ектыўныя інтарэсы беларускага народу”. Калі стала і ўпарта трымаць у галаве і гэтае выслоўе, і асабліва яго зьмест, калі не дазваляць сабе адуважвацца на інфармацыйныя падзеі, прызначаныя для адцягваньня ўвагі ад правоў й інтарэсаў беларусаў на іх уласнай зямлі (напрыклад: “патрэбна лібералізацыя эканомікі”, “патрэбна прыватызацыя”, “свабода СМІ”, “правы чалавека”, “шлях у Еўропу” і да т.п. – гэта з аднаго боку; “без Расеі мы не пражывем”, “патрэбна моцная ўлада”, “чарка і шкварка”, “тры брацкія славянскія народы”, “інтэграцыя”, “Вялікая Расея”, “Саюзная дзяржава” і да т.п. – гэта з другога боку), можна атрымаць сапраўды істоныя вынікі. Мы вырашылі трохі адхіліцца ад логікі працягу тэмы, каб, скарыстаўшыся з фону, створанага папярэднімі матэрыяламі, прадэманстраваць усё азначанае на сьвежых прыкладах.
У папярэднім матэрыяле мы на шматлікіх фактах яшчэ раз паказалі, што сёньня ў Беларусі, як і ўсе апошнія 16 гадоў, мы маем: этнацыд і генацыд беларускага народу, дыскрымінацыю беларусаў ва ўсіх сьферах грамадскага жыцьця, захоп нашай уласнасьці, зьнішчэньне агульнай культуры, забруджваньне вонкавага асяроддзя, разбурэньне асноў сапраўднай дэмакратыі. Кожны чалавек, які спачувае беларусам, хто разумее значэньне праўды і справядлівасьці (гістарычнай, нацыянальнай, сацыяльнай) для існаваньня і гуманістычнага прагрэсу чалавецтва, ня можа гэтага ня бачыць і не пратэставаць. Бо ўсё гэта – наўпроставае парушэньне якраз таго, чым і з’яўляюцца аб’ектыўныя інтарэсы беларускага народу. Падрэсьлім, законныя, легітымныя інтарэсы (больш за тое, адзіна законныя і адзіна легітымныя) на яго беларускай зямлі!
А пра якія парушэньні ў Беларусі працягваюць казаць нашыя заходнія добрахоты?
У сувязі з абвастрэньнем сітуацыі паміж Лу-кам і МедведПутамі, на беларускія СМІ (як апазіцыйныя, так і афіцыйныя) павыскоквалі некаторыя заходнія афіцыйныя асобы, каб пасьпяшацца выказацца на конт таго, што ў цяперскай РБ на іх погляд ня так. Падаем ніжэй шэраг паказальных выказваньняў. Яны прыдадуцца для гісторыі, але найперш яны патрэбная тым беларусам, якія яшчэ не пазбавіліся ад тэхналагічна накінутых ім міфаў пра дапамогу ўрадаў заходніх краін нам – беларусам-літвінам.
1.
24 жніўня г.г. «Советская Белоруссия» апублікавала вялікае інтэрвю, якое газета зрабіла з часовым павераным ў справах ЗША ў Беларусі Майклам Скэнланам (гл. фота ўверсе №1).
У гэтым інтэрвю, адказваючы на пытаньні карэспандэнта “СБ”, ён сярод іншага сказаў (http://www.svaboda.org/content/article/2136338.html):
СБ: Як вы лічыце, гэта ўсё яшчэ актуальная задача – адстойваць сваю незалежнасьць і сувэрэнітэт, ці ў сучасным сьвеце, дзе ёсьць інтэрнэт, вялізныя транснацыянальныя карпарацыі, дзе дзяржавы аб’ядноўваюцца ў міжнародныя арганізацыі і ствараюць наднацыянальныя органы, гэта ўжо састарэлыя каштоўнасьці?
Скэнлан: Я ўпэўнены, што гэта нязьменныя каштоўнасьці. Злучаныя Штаты таксама залежаць ад іншых дзяржаў. Пытаньне ў тым, якім чынам краіна можа найлепшым чынам абараніць сваю незалежнасьць і сувэрэнітэт ва ўмовах глабалізацыі. Краіна альбо прымае агульныя нормы і стандарты, альбо застаецца своеасаблівым востравам. Галоўнае – гэта эфектыўнае выкарыстаньне ўласных рэсурсаў. А самым каштоўным рэсурсам для любой дзяржавы з’яўляюцца яе грамадзяне. Квітнеюць тыя краіны, дзе людзі могуць свабодна рэалізаваць свае здольнасьці й памкненьні. Для гэтага, у прыватнасьці, вельмі важны бесперашкодны доступ да інфармацыі. У розных сферах выпрацаваныя нормы і стандарты, якія дазваляюць стварыць найбольш спрыяльнае асяродзьдзе для разьвіцьця людскага патэнцыялу. Калі казаць пра эканоміку, то гэтым у глябальных маштабах займаецца Сусьветная гандлёвая арганізацыя [? – Рэд.].
… У Эўропе – а пад ёй я разумею прастору ад Уладзівастока да Лісабона [? – Рэд.] – стварэньнем агульных рамак разьвіцьця ў сферы права і дэмакратыі займаецца Рада Эўропы [? – Рэд.]. А крытэрыі адукацыі задае так званы Балёнскі працэс [? – Рэд.]. Я спашлюся на словы міністра замежных спраў Сяргея Мартынава, які вясной гэтага года сказаў, што Беларусь не хоча быць ні часткай Расеі, ні часткай Эўрапейскага зьвязу, яна проста хоча з’яўляцца часткай Эўропы. Пазітыўным крокам было нядаўняе рашэньне Беларусі далучыцца да Балёнскага працэсу. Лагічным працягам гэтай лініі было б далучэньне да Рады Эўропы. Беларусь адзіная краіна Эўропы, якая не зьяўляецца сябрам гэтай арганізацыі. Зразумела, кожная дзяржава мае права выбару: ўступаць кудысьці ці не. З прыняцьцем такога рашэньня з’яўляюцца перавагі, але разам з тым набываецца пэўная адказнасьць…
СБ: Зьнешняя палітыка ЗША сур’ёзна зьмянілася з прыходам у Белы дом Барака Абамы. Аднак беларуска-амерыканскія адносіны, здаецца, засталіся на ранейшым узроўні і з ранейшымі падыходамі. Вашынгтон зацікаўлены ў прагрэсе на гэтым напрамку або разьвіцьцё адносінаў з Мінскам зараз не з’яўляецца важнай задачай?
Скэнлан: У жніўні мінулага года ў Мінск прыяжджаў памочнік дзяржсакратара Філіп Гордан. Гэта візіт самага высокага ўзроўню за апошнія 10 гадоў. Я думаю, што само па сабе гэта пацьвярджэньне цікавасьці з боку ЗША.
Пасланьне прадстаўніка дзярждэпартамэнта палягала ў тым, што ЗША хочуць паляпшэньня адносінаў з Беларусьсю, але гэта прадугледжвае рух наперад у галіне правоў чалавека і дэмакратыі. Мы наўпрост ўвязваем гэтае пытаньне з пытаньнем эканамічных санкцый. … У канцы 2008 года і пачатку 2009 года беларускія ўлады зрабілі некаторыя сьціплыя крокі, накіраваныя на рэгістрацыю няўрадавых арганізацый і распаўсюд незалежных СМІ. На жаль, застаўся бяз зьменаў артыкул 193 Крымінальнага кодэкса аб адказнасьці за дзейнасьць ад імя незарэгістраванай арганізацыі. З тых часоў становішча ня стала лепш. Візіт спадара Гордана з’яўляўся своеасаблівым заклікам разам падумаць, што рабіць далей. Мы лічым, што ёсьць шмат магчымасьцяў для канструктыўных стасункаў паміж нашымі краінамі, і зрабілі адпаведныя прапановы Менску – сумеснае процідзеяньне трансгранічнай злачыннасьці, візіты вайсковых дэлегацыяў, адукацыйныя і культурныя кантакты. Рэакцыі зь беларускага боку пакуль не паступіла. І апошняе. Палітыка ЗША і Еўразьвязу ў дачыненьні да Беларусі заснаваная на адных і тых жа прынцыпах і каштоўнасьцях. Механізмы ж прыняцьця рашэньняў могуць адрозьнівацца.
СБ: Тым ня менш на постсавецкай прасторы Белы дом знайшоў у сабе сілы карэнным чынам зьмяніць палітыку. Былы намесьнік дзяржсакратара па справах Расіі, Украіны, Беларусі і Малдовы Дэвід Крэмер нядаўна напісаў з гэтай нагоды цікавы артыкул у The Washington Post. Высокапастаўленыя чыноўнікі адміністрацыі стала паўтараюць, што не прызнаюць расейскіх сфэр ўплыву, але іх дзеяньні й іх бяздзейнасьць, лічыць спадар Крэмэр, больш красамоўныя, чым любыя словы. Ці абмяркоўваюць Злучаныя Штаты сітуацыю ў Беларусі з Масквой?
Скэнлан: У Дэвіда Крэмера ёсьць права выказваць сваё асабістае меркаваньне, і гэта адзін з моцных бакоў нашай сістэмы. З нагоды вашага пытаньня дазвольце падкрэсьліць: нашы стасункі з Расеяй – гэта стасункі з Расеяй, адносіны зь Беларусьсю – гэта іншая справа. Памочнік дзяржсакратара Гордан заяўляў, што мы будзем імкнуцца да паляпшэньня стасункаў з Расеяй у нашых узаемных інтарэсах, не ахвяруючы нашымі прынцыпамі і сябрамі.
СБ: Калі можна, адно эканамічны пытаньне. У Беларусі шмат гаворыцца пра лібералізацыю, прыватызацыю прадпрыемстваў. Што, на ваш погляд, замінае амерыканскім інвестарам ўкладваць [грошы] у Беларусь? Ці зьвяртаюцца да вас бізнэсоўцы па параду?
Скэнлан: Па-першае, эканамічныя пераўтварэньні ў Беларусі хутчэй прадмет абмеркаваньня, чым факт, які адбыўся. … Чаканьні амерыканскіх бізнэсоўцаў, гатовых укладаць грошы за мяжой, аднолькавыя і ў дачыненьні да Беларусі, і ў дачыненьні іншых краін – гэта рынкавыя крокі, накіраваныя на стварэньне спрыяльнага макраэканамічнага клімату. Гэта прадугледжвае правядзеньне структурных рэформаў. Каб краіна стала больш канкурэнтаздольнай, неабходна існаваньне моцнага прыватнага сектара, прыватызацыя павінна быць адкрытай і празрыстай. Пра гэта заяўляў прадстаўнік Сусьветнага банка ў Беларусі Іван Велеў.
… Мы цяпер актыўна працуем зь Беларусьсю праз Агенцтва па міжнародным разьвіцьці ЗША і Міжнародную фінансавую карпарацыю Сусьветнага банка [? – Рэд.] над стварэньнем такіх нарматыўных умоваў, якія спрыялі б разьвіцьцю прыватнага малога і сярэдняга бізнэсу ў вашай краіне. Яшчэ адзін прыклад нашага пасьпяховага супрацоўніцтва – гэта запуск на базе БДУ да восені наступнага года магістарскай праграмы па бізнэс-адміністраваньні. Навучаньне будзе весьціся на англійскай мове, і праграма павінна атрымаць акрэдытацыю CEEMAN (Асацыяцыя па разьвіцьці мэнэджмэнту краін Цэнтральнай і Усходняй Эўропы) для таго, каб дыплом аб заканчэньні праграмы прызнаваўся ва ўсёй Эўропе.
СБ: Спадар Скэнлан, хоць вы прыехалі ў Менск год таму, гэта наша першае інтэрвю, па сутнасьці знаёмства. Упэўнены, што вы, калі толькі зьбіраліся сюды ехаць, добра вывучылі нашу краіну, а ці ёсьць у Беларусі нешта такое, што не адпавядае вашым мінулым уяўленьням аб ёй, што вас зьдзівіла?
Скэнлан: Да прыезду сюды я працяглы час чытаў у інтэрнэце беларускую прэсу. У тым ліку і вашу газету. Знаёміўся з заявамі беларускага кіраўніцтва. Але, вядома, тут мае ўяўленьні аб Беларусі паглыбіліся. У вашай краіны ўнікальная гісторыя. Эўрапейская гісторыя. На мяне зрабіла вялікае ўражаньне, як шмат гарадоў у Беларусі карысталіся магдэбурскім правам, якое азначае самакіраваньне, рэлігійную цярпімасьць, свабодны рынак, росквіт рамёстваў. Палітычныя і эканамічныя рэформы, аб якіх мы гаворым сёньня – усё гэта было ў гісторыі вашай краіны.
(канец цытаваньня інтэрвю)
2.
У гэты ж дзень, 24 жніўня, Сініка Хурскайнэн (гл. фота №2) – дакладчык па Беларусі камісіі па палітычных пытаньнях ПАРЭ – сустракалася з прадстаўнікамі грамадскіх арганізацый Менску (пазьней яна сустракалася са шматлікімі прадстаўнікамі афіцыйных уладаў). У час гэтай сустрэчы яна заявіла (http://www.svaboda.org/content/article/2136121.html): “Адмена альбо ўвядзеньне маратору на сьмяротнае пакараньне [? – Рэд.] зьяўляецца не адзінай умовай для аднаўленьня для беларускага парламенту статуса спецыяльнага запрошанага ў Парламенцкую Асамблею Рады Еўропы. Гэта пытаньне зьяўляецца не адзіным, але галоўным. Ёсьць яшчэ пытаньні па свабодзе СМІ, сітуацыі з правамі чалавека, дэмакратыі“, – сказала яна. Акрамя таго, спадарыня Хурскайнэн у дачыненьні да пытаньня сьмяротнага пакараньня заўважыла, што ў Парламенцкай Асамблеі будзе ўлічвацца і меркаваньне беларускага грамадства па гэтым пытаньні.
3.
25 жніўня зь Беларусі ў Чэхію вярнулася група чэскіх сенатараў – прадстаўнікоў пастаяннай камісіі ў справе ўмацаваньня дэмакратыі ў сьвеце. Адзін зь іх, Томаш Ірса (гл. фота №3), прапанаваў сваё пасьляслоўе да візіту (гл. http://www.svaboda.org/content/article/2137446.html).
“Я хацеў бы сказаць, што мы ня маем праблемы з тым, каб Чэская Рэспубліка працягвала надалей падтрымліваць Беларусь як на ўзроўні двухбаковых стасункаў, так і на ўзроўні Еўразьвязу”, – сказаў Томаш Ірса. Сенатар падкрэсьлівае чатыры моманты, якія, на яго думку, шкодзяць іміджу Беларусі як еўрапейскай краіны: сьмяротная кара, несправядлівыя выбары, крыміналізацыя дзейнасьці “незарэгістраваных арганізацый”, дзяржаўнае рэгуляваньне мас-медыяў і інтэрнэту.
Спадар Ірса паўтарыў свае словы аб патрэбе супрацоўніцтва Чэхіі зь Беларусьсю і ўдакладніў: “На прэсавай канферэнцыі у Менску нехта з журналістаў выказваў незадавальненьне, што нашым афіцыйным візітам у парламент мы засьведчылі яго прызнаньне. Я на гэта адказаў: у часе, калі апазіцыя цалкам раз’яднаная, няма зь кім весьці афіцыйныя перамовы акрамя як з сучасным парламентам [? – Рэд.], хаця і ёсьць сумненьні ў справядлівасьці выбараў. Вядома, Чэская рэспубліка на дзяржаўным узроўні падтрымлівае апазіцыю, але мусіць весьці перамовы з сучаснай уладай, сучаснай адміністрацыяй, таму што яна прымае рашэньні. Ціск апазіцыі мае ўплыў на рашэньні ўлады – гэта тая дэмакратычная сістэма, калі нехта ва ўладзе, нехта ў апазіцыі і ўладу крытыкуе, каб улада неяк карэктавала свой курс [дзе ён такое ў Беларусі бачыў? Адарваныя ад рэчаіснасьці абстракцыі. – Рэд.]. Таму Чэская рэспубліка і падтрымлівае апазіцыю.
Палітычна Беларусь круціцца на адным месцы. Увесь час топчацеся на месцы, за тыя 6 гадоў, якія там ня быў, я, на жаль, ніякіх палітычных зрухаў ня ўбачыў. Нам, прадстаўнікам Цэнтральнай Еўропы, былым сябрам так званага “Ўсходняга блоку” проста цяжка ўявіць, што Ленін можа стаяць перад парламентам, што застаюцца назвы вуліц і калгасаў імя Дзяржынскага, Крупскай, што захаваюцца ўсе сымбалі былога Савецкага Саюзу. Разумею, што Беларусь на працягу некалькіх генерацый належала да СССР. І ўсё ж, тыя масавыя пахаваньні ў Курапатах, дзе мы ўсклалі вянок, застаюцца тыповым прыкладам таго, што лукашэнкаўская дзяржаўная ўлада ня можа адблытацца ад савецкай ідэалогіі, ад камуністычнай падачы гісторыі, і таму тыя Курапаты так для грамадства і не адкрытыя.
4.
26 жніўня Deutsche Welle падала інтэрвю нямецкага эксьперта па Беларусі, былога кіраўніка групы АБСЕ ў Беларусі Ганса-Георга Віка (гл. фота №4). У ім той выказаў свой погляд на цяперашнюю пазіцыю Нямеччыны што да дыялогу Еўразьвязу з Беларусьсю (падаецца паводле http://www.svaboda.org/content/article/2138434.html).
Deutsche Welle: Ці ёсьць у Нямеччыны свая стратэгія пабудовы дачыненьняў зь Беларусьсю, адрозная ад лініі Еўразьвязу?
Ганс-Гэорг Вік: Тое, што пазіцыя Нямеччыны ў дачыненьні да Беларусі карэнным чынам адрозьніваецца ад пазіцыі Еўразьвязу, – гэта ўсё выдумкі крытыкаў еўрапейскай палітыкі, якія існуюць яшчэ з пачатку прэзідэнцтва Аляксандра Лукашэнкі.
Самым яскравым выразьнікам гэтага меркаваньня быў Зянон Пазьняк, які выступаў і супраць Расеі, і супраць Нямеччыны. Такога кшталту выказваньні могуць толькі азначаць, што намаганьні ЕЗ, і, у прыватнасьці, Берліна па прасоўваньні дэмакратыі ў Беларусі проста ігнаруюцца.
Абвінавачваньні ў адрас Нямеччыны ў тым, што яна занадта паблажліва ставіцца да рэжыму Лукашэнкі, – гэта адначасова і абвінавачваньні на адрас Еўразьвязу ў цэлым [? – Рэд.]. Такое разуменьне палітыкі ЕЗ палягае ў няправільнай інтэрпрэтацыі.
З дапамогай дыялогу мы імкнёмся ўцягнуць Беларусь у дэмакратычныя працэсы [? – Рэд.]. Напрыклад, праграма “Усходняе партнэрства” паказвае, што грамадзянская супольнасьць можа мець вагу і значэньне пры прыняцьці палітычных рашэньняў [? – Рэд.]. Таму крытыка нібыта асаблівай пазіцыі Нямеччыны па беларускім пытаньні, якая закранула і мяне асабіста, калі я ўзначальваў місію АБСЕ ў Менску, скажае разуменьне еўрапейскай палітыкі ў дачыненьні да Беларусі.
DW: Як вы можаце патлумачыць цяперашнюю пазіцыю Нямеччыны ў дачыненьні да афіцыйнага Мінску?
Г.Г. Вік: Для таго, каб інтэграваць краіну ў эўрапейскія працэсы, трэба сігналізаваць ёй пра гатовасьць весьці дыялог, а не пагражаць увесь час пакараньнямі [закінуты псеўда-выбар; найперш трэба дапамагаць арганізавацца беларускім дэмакратам. – Рэд.]. Еўразьвяз увёў частковыя санкцыі, выказваючы незадавальненьне аўтарытарнай палітыкай Лукашэнкі, якая не адпавядае дэмакратычным нормам, за якія выступае Еўразьвяз. У сувязі з гэтым супрацоўніцтва зь Менскам у пэўных сферах было прыпыненае.
Але ў цэлым, з краінай, якая з’яўляецца еўрапейскай, але ізалюе сябе ад Еўропы, нельга спыняць зносіны [чарговы псеўда-выбар. – Рэд.], інакш ёй і зусім не выйсьці з гэтай ізаляцыі. Праграма “Ўсходняе партнэрства” і можа стаць такім інструментам наладжваньня дыялогу. Дарэчы, канцлер Нямеччыны Ангела Меркель была ў ліку нямногіх еўрапейскіх палітыкаў самага высокага рангу, якія прысутнічалі на саміце “Ўсходняга партнэрства” ў Празе ў 2009 годзе.
Паўтаруся: крытыка ў адрас Нямеччыны за яе занадта мяккую пазіцыю ў дачыненьні да Беларусі, якая час ад часу з’яўляецца, на мой погляд, цалкам не абгрунтаваная. Я не магу не прызнаць, што асобныя дробныя крокі ў бок дэмакратызацыі, прынятыя беларускімі ўладамі, у дыпламатычных колах нярэдка інтэрпрэтавалі як сігнал аб карэнных зьмяненьнях палітычнай сітуацыі ў краіне. Такая ацэнка таксама няправільная і ня будзе вернай да тых часоў, пакуль Менск не пачне сур’ёзныя рэформы.
(канец цытаваньня інтэрвю)
***
Ад рэдакцыі.
У пададзеных прамовах ёсьць шмат таго, з чым мы – беларускія зьмястоўныя дэмакраты – ня можам не пагадзіцца:
– (Скэнлан:) трэба “найлепшым чынам абараніць сваю незалежнасьць і суверэнітэт ва ўмовах глабалізацыі”, можна заставацца і “своеасаблівым востравам” у глабалізаваным сьвеце, трэба “эфэктыўна выкарыстоўваць уласныя рэсурсы”, “самым каштоўным рэсурсам для любой дзяржавы з’яўляюцца яе грамадзяне”, “квітнеюць тыя краіны, дзе людзі могуць свабодна рэалізаваць свае здольнасьці й памкненьні”, патрэбны “бесперашкодны доступ да інфармацыі”, беларусы маюць права “не хацець быць ні часткай Расеі, ні часткай Еўрапейскага зьвязу”, але кепска, што “Беларусь – адзіная краіна Эўропы, якая не з’яўляецца сябрам Рады Еўропы”, ЗША супраць “прызнаньня расейскіх сфер уплыву” і будуць узаемадзеіць з Расеяй “не ахвяруючы нашымі прынцыпамі і сябрамі”, “эканамічныя пераўтварэньні ў Беларусі хутчэй прадмет абмеркаваньня, чым факт”, у эканоміцы неабходны “структурныя рэформы, існаваньне моцнага прыватнага сектара”, “прыватызацыя павінна быць адкрытай і празрыстай”, трэба “спрыяць разьвіцьцю прыватнага малога і сярэдняга бізнэсу”;
– (Ірса:) не павінен “Ленін стаяць перад парламентам”, не павінны заставацца назвы вуліц і калгасаў “імя Дзяржынскага, Крупскай”, захоўвацца “сімвалы былога Савецкага Саюзу”, “лукашэнкаўская ўлада ня можа адблытацца ад савецкай ідэалогіі, ад камуністычнай падачы гісторыі, і таму тыя ж Курапаты так для грамадства і не адкрытыя”.
Там жа ёсьць і спрэчныя пытаньні:
– (Скэнлан:) што “разьвіцьцём людскага патэнцыялу займаецца Сусьветная гандлёвая арганізацыя”, што Еўропа – гэта тэрыторыя “ад Уладзівастока да Лісабона”, што Рада Еўропы займаецца “стварэньнем агульных рамак разьвіцьця ў сферы права і дэмакратыі”, што Балонскі працэс дае найлепшыя крытэры адукацыі, Сусьветны банк “спрыяе разьвіцьцю прыватнага малога і сярэдняга бізнэсу”;
– (Хурскайнэн:) што трэба “адмяніць альбо ўвесьці маратор на сьмяротнае пакараньне”;
– (Ірса:) што паколькі “апазіцыя цалкам раз’яднаная, няма зь кім весьці афіцыйныя перамовы акрамя як з сучасным парламентам”;
– (Вік:) што “абвінавачваньні ў адрас Нямеччыны ў тым, што яна занадта паблажліва ставіцца да рэжыму Лукашэнкі, – гэта адначасова і абвінавачваньні на адрас Еўразьвязу ў цэлым”, што “з дапамогай дыялогу [Нямеччына] імкнецца ўцягнуць Беларусь у дэмакратычныя працэсы”, што ““Ўсходняе партнэрства” паказвае, што грамадзянская супольнасьць [зь Беларусі] можа мець вагу і значэньне пры прыняцьці палітычных рашэньняў” (таксама некаторыя псеўда-выбары – адуважваньні, якія хоча ўцюрыць Вік слухачам і чытачам – адзначаныя ў тэксьце).
Усё гэта мы падалі для таго, каб яшчэ раз паказаць, што мы нармальныя людзі й здольныя як пагаджацца зь некаторымі падыходамі, так і дыскутаваць па іншых. На гэтым фоне пераходзім да галоўнага – чарговага пераліку тых канкрэтных прэтэнзій, якія мае “Захад” да лукашысцкага рэжыму.
Дык што на погляд яго прадстаўнікоў у сёньняшняй Беларусі ня так:
– (Скэнлан:) патрэбны “рух наперад у галіне правоў чалавека і дэмакратыі”, трэба даць большую свабоду для дзейнасьці “няўрадавых арганізацый і незалежных СМІ”. Акрамя таго, спадар Скэнлан дадаў, што “палітыка ЗША і Еўразьвязу ў дачыненьні да Беларусі заснаваная на адных і тых жа прынцыпах і каштоўнасьцях”;
– (Хурскайнэн:) патрэбна “адмена альбо ўвядзеньне маратору на сьмяротнае пакараньне”, прычым “гэта пытаньне з’яўляецца не адзіным, але галоўным”, дадатковымі пытаньнямі з’яўляюцца “свабода СМІ, сітуацыя з правамі чалавека і дэмакратыяй“;
– (Ірса:) шкодзяць іміджу Беларусі, як еўрапейскай краіны, сьмяротная кара, несправядлівыя выбары, крыміналізацыя дзейнасьці “незарэгістраваных арганізацый”, дзяржаўнае рэгуляваньня мас-медыяў ды інтэрнэту;
– (Вік:) “Еўразьвяз не задавальняе аўтарытарная палітыка Лукашэнкі, якая не адпавядае дэмакратычным нормам, за якія выступае Еўразьвяз”, хаця ён тут жа прызнаў, што “асобныя дробныя крокі ў бок дэмакратызацыі былі прынятыя беларускімі ўладамі”.
Вось цяпер давайце паглядзім яшчэ раз (бо ня раз мы ўжо глядзелі), як апошняе (а пададзены, па сутнасьці, дакументы) адпавядае аб’ектыўным інтарэсам беларускага народу, персьпектыве сапраўднай дэмакратыі ў Беларусі й тым рэальным этнацыдна-генацыдна-дыскрымінацыйным умовам, у якіх наш народ жыве апошнія 16 гадоў, і праблемам, якія з гэтых умоў вынікаюць?
Па-першае, нягледзячы на заклінаньні аб адзінстве пазіцыі ЕЗ і ЗША ў дачыненьні да лукашысцкага рэжыму (Скэнлан), а таксама ўнутрыеўрапейскага аналагічнага адзінста (Вік), гэтага адзінства няма. Наборы прэтэнзій адрозьніваюцца істотна. Па сутнасьці, кожны афіцыйны прадстаўнік “Захаду” вярзе сваю адсябяціну зь ліберастычнага набору. А між тым, памятаеце, у свой час былі 12 узгодненых патрабаваньняў з “Захаду” да Лу-кі (якія мы ў свой час раскрытыкавалі – гл., напрыклад, тут: https://nashaziamlia.org/2008/10/12/1567/), потым 4 (Мілінкевіч дапамог паменшыць), потым зноў штук 9. Цяпер атрымліваецца – 0, + поўная адсябяціна. Што гэта азначае? Якраз тое, што ў “Захаду” ніякай узгодненай пазіцыі па Беларусі няма, што пытаньне нейкіх патрабаваньняў да рэжыму для яго даўно няважнае, як, відавочна, і сам “апошні дыктатар Еўропы зь яго дыктатурай”.
Па-другое, мы зусім нядаўна паказалі, што на самім “Захадзе” паняцьці “дэмакратыі”, “свабоды СМІ” знаходзяцца ў антаганістычнай супярэчнасьці з паняцьцем “правоў чалавека” (гл. https://nashaziamlia.org/2010/07/31/3454/). Самі заходнікі дасёньня ня могуць дамовіцца пра значэньні важнейшых гуманістычных паняцьцяў, а тым больш несупярэчліва, сістэмна скласьці іх (прыйдзе час, мы пакажам, як гэта робіцца). Самі ня могуць, а нам нешта ўцюхіваюць…
Па-трэцяе, калі заходнікі гавораць пра “правы чалавека” ў Беларусі, на практыцы гэта аказваюцца правы нацыянальных (часьцей польскай і габрэйскай), сэксуальных ці рэлігійных меншасьцяў. У нас на сайце назьбіралася ўжо шмат матэрыялаў (дакументальна зафіксаваных фактаў), якія пра гэта сьведчаць (гл. напрыклад, тут: https://nashaziamlia.org/2009/08/11/2597/). Калі нехта пажадае больш, можам падаць і больш…
Чацьвёртае. Аказваецца, у сёньняшніх заходнікаў зусім іншае (дэградаванае) разуменьне дэмакратыі. Калі яны гавораць “дэмакратыя”, у абсалютнай большасьці выпадкаў аказваецца, што яны маюць на ўвазе ліберастызм. Тое ж датычыць “свабоды СМІ”. Патрэбна свабода СМІ як свабода Праўды, а не свабода лухты, разбэшчваньня, дэзарыентаваньня, неадказнасьці за свае словы і г.д.
Але гэта ўсё кветачкі. Галоўнае: а дзе хоць слова, хоць паўслова пра тое, што сапраўды з’яўляецца самымі важнымі праблемамі ў Беларусі?
Дзе такія паняцьці-выразы як “беларускія інтарэсы”, “беларуская дэмакратыя”, “этнацыд”, “дыскрымінацыя”, дзе хаця б словы “беларускі народ”?!
Няма гэтага ў галовах нашых заходніх дабрахотаў. Ужо шмат гадоў няма. Усяго гэтага яны ня бачаць, ня чуюць, і пра ўсё гэта ведаць не жадаюць.
Адсюль пытаньне: тады чым яны нам могуць дапамагчы?
Зьвярніце ўвагу – пішчом лезуць дапамагаць! Шмат гадоў! Мільёны даляраў ідуць на дапамогу!
Адказ відавочны: ды не ў дапамозе нам – беларусам-літвінам – справа! Сваю выгаду хлопцы шукаюць. Гэта магло б быць няблага, калі б яны не шукалі яе… ў нашым агародзе.
P.S.
Хочам падаць пару каментароў да інтэрвю пана Віка.
Янка, Менск
Добра памятаем, якую сэнсацыю прывезьлі ў 2001 годзе беларускія ўдзельнікі міжнароднай канфэрэнцыі па Беларусі ў Беластоку. “Сэнсацыяй” былі словы з выступу на канфэрэнцыі Г. Віка. Ён сказаў, што дзейнасьць ягонай Групы АБСЭ ў Беларусі была накіравана на хутчэйшае далучэньне Беларусі да Расеі, бо “у Расеі больш дэмакратыі”. Вось такі нямецкі эўрапалітык. Разам са Шродэрам рабілі з нашай радзімы разьменную манэту ў гандлі з Масквой.
Яўген Мурашка
Высокапрафесійны выведнік, хаця і ў мінулым, ня можа ня ведаць аб схаванных мэтах “Усходняга партнэрства”, пра якія ў афіцыйных дамовах УП не пазначана.
Ён цудоўна ведае, што УП не набліжае краіны-удзельнікі УП да ЕЗ. Але ЕЗ, і Нямеччына , у прыватнасьці, праз гэтую праграму, набывае магчымасьць пранікненьня на эканамічныя прасторы альянса праз адтуліну (Беларусь) з 170 млн. спажыўцоў і таннай працоўнай сілай. Намецкія бізнэсоўцы ужо назвалі гэту магчымасьць пранікненьня на прастору Мытнага зьвязу – Кландайкам. Таму ЕЗ і пагаджаецца з удзелам прадстаўнікоў “апазыцыі” у Эўранэстэ, а грамадскі Форум дае магчымасьць напусьціць туману ці накаламуціць ваду, увесьці ў зман, каб злавіць сваю залатую рыбку.
Не магу нічога сказаць пра такія прагматычныя дзеяньні з боку ЕЗ, іншая справа – ці адпавядае інтарэсам беларускага народа такі расклад? Лічым, што не адпавядае. Нельга слухаць такіх дарадцаў.
