Беларусь – наша зямля

Перад тым, як аналізаваць падзеі вакол 19 сьнежня ў Беларусі, якія мы прапануем называць “Крывавай нядзеляй”, ёсьць неабходнасьць зьвярнуць увагу на некаторыя матэрыялы, якія зьявіліся ў сеціве напярэдадні гэтых падзей. Да такіх матэрыялаў – прычым, недастаткова ацэненых, гледзячы па колькасьці каментароў – на наш погляд, належыць інтэрвю Пола Гоўбла, данае радыё “Свабода” (гл. http://www.svaboda.org/content/article/2251266.html). Адзін загаловак інтэрвю інтрыгуе… Апошнія заявы з боку прадстаўнікоў заходніх краін (гл. два папярэднія матэрыялы), надаюць гэтаму інтэрвю дадатковы сэнсавы кантэкст. Мы падаем трохі падкарэктаваную версію інтэрвю (важнае, на наш погляд, выдзелена тоўстым шрыфтам) і нашыя заўвагі да яго. Але спачатку пра самаго Гоўбла.

Рэдакцыя.

1.

Пол Гоўбл (Paul Goble) – амерыканскі палітолаг і аналітык, сьпецыяліст па нацыянальных пытаньнях былога Савецкага Саюзу і постсавецкай прасторы. Быў выдаўцом 4-томнага амерыканскага досьледу, прысьвечанага этнічным праблемам Савецкага Саюзу. Працаваў, сярод іншага, дарадцам дзяржсакратара Джэймса Бэйкера ў адміністрацыі прэзідэнта Рональда Рэйгана, дырэктарам аддзелу камунікацый “Радыё Свабодная Еўропа/Радыё Свабода”, дарадцам дырэктара Голасу Амерыкі і Бюро міжнароднага радыё- і тэлевяшчаньня ЗША, прафесарам Тартускага ўніверсітэту ў Эстоніі, дырэктарам досьледна-выдавецкага аддзелу Азербайджанскай дыпламатычнай акадэміі ў Баку. Працуючы дырэктарам камунікацый радыё “Свабода”, заснаваў інтэрнэтны ангельскамоўны бюлетэнь “RFE/RL Newsline” (1997-2008), які быў вельмі папулярнай крыніцай інфармацыі й аналізу палітычнай і сацыяльна-эканамічнай сітуацыі ў краінах, куды вяшчала радыё. Цяпер рэгулярна вядзе блог пад назвай “Window on Eurasia” (http://windowoneurasia.blogspot.com/). Пол Гоўбл адзначаны найвышэйшымі дзяржаўнымі ордэнамі Літвы, Латвіі ды Эстоніі за заслугі ў падтрыманьні незалежніцкіх памкненьняў гэтых краінаў у савецкую эпоху і вывадзе расейскіх войскаў з Прыбалтыкі пасьля распаду СССР.

2.

ПОЛ ГОЎБЛ: “ВЫГЛЯДАЕ, ШТО НІКОГА АКРАМЯ ЛУКАШЭНКІ Ў НАС УЖО НЕ ЗАСТАЛОСЯ“

– Спадар Гоўбл, давайце пачнем нашу размову з экскурсу ў глыбейшае мінулае, калі Савецкі Саюз усё яшчэ існаваў, а вы зараблялі на жыцьцё як саветолаг і сьпецыяліст па савецкіх нацыянальнасьцях. У мяне два пытаньні ў сувязі з гэтым перыядам вашай прафесійнай кар’еры. Першае: Ці прыходзіла вам у 1981 годзе ў галаву думка, што Савецкі Саюз можа разваліцца праз 10 гадоў, ужо ў 1991-м?

Гоўбл: У 1981 годзе такая думка яшчэ не прыходзіла, хоць я верыў, што гэтак урэшце і адбудзецца. Я тады ня думаў, што мы набліжаемся да канца савецкай эпохі такімі хуткімі тэмпамі, як гэта насамрэч адбывалася. Падзеі таго дзесяцігодзьдзя прысьпешвалі працэсы, якія пачаліся нашмат раней. Але ўжо тады было відаць, што ўнутры савецкай імперыі існавалі супярэчнасьці. Ужо ў палове 1980-х я пісаў, што несвабодная Расея можа быць магчымая, але лібералізаваны Савецкі Саюз – гэта яўная супярэчнасьць [такая ж, як і “лібералізацыя” рэжыму Лукашэнкі… – Рэд.]. Як толькі цэнтар пачаў слабнуць, магчымасьць таго, што Савецкі Саюз можа выжыць, зьнікла.

– А цяпер другое пытаньне: Ці ў 1981 годзе вы былі ў змозе адрозьніць Беларускую ССР ад Украінскай ССР? Інакш кажучы, як вы ўспрымалі Беларусь 30 гадоў таму? Ці нехта на Захадзе бачыў Беларусь як нешта адрознае ад астатняга Савецкага Саюзу?

– У пачатку 1970-х я заняўся дасьледваньнем нерасейскіх народаў у Савецкім Саюзе якраз таму, што некаторыя людзі рабілі вось такія неадпаведныя заўвагі. Што тычыцца беларусаў, я пачаў чытаць двухтомны досьлед аб Беларусі, выдадзены Гарвардскім універсітэтам у сярэдзіне 1950-х, й іншыя кніжкі. Таму ў пачатку 1980-х, безумоўна, ужо былі людзі, уключна са мною, якія разумелі, што беларусы – гэта не расейцы і не ўкраінцы. Больш за тое, і гэта было нашмат важнейшае, узрастала ўсьведамленьне, што Беларусь і Ўкраіна маюць гэткую ж доўгую гісторыю, як і Расея. Узрастала ўсьведамленьне, што беларусы і ўкраінцы – гэта не пабочныя прадукты гістарычнага разьвіцьця Расеі (як здаўна сьцьвярджалі расейцы, а некаторыя зь іх сьцьвярджаюць і далей), а самастойныя народы. Штораз больш амерыканскіх і заходніх сьпецыялістаў па гэтым рэгіёне, хоць і ня ўсе, тады ўжо разумелі гэта.

– Існуе меркаваньне, што пасьля распаду Савецкага Саюзу ў 1991 годзе Захад наагул і ваша краіна ў прыватнасьці галоўным чынам турбаваліся лёсам ядзернай зброі на постсавецкай тэрыторыі і надта не цікавіліся новай беларускай дзяржавай і яе геапалітычным накірункам у будучыні. Ніхто не паставіўся да Беларусі сур’ёзна і ніхто ня верыў, што гэтая краіна зможа існаваць самастойна. Захад проста праігнараваў Беларусь у 1991-м, і яна была прымушаная выбраць лёсавызначальную інтэграцыю з Расеяй. Як бы вы ацанілі міжнародную сітуацыю Беларусі неўзабаве пасьля распаду СССР?

– Я думаю, мы павінны разумець, што пытаньне ядзернай зброі на постсавецкай тэрыторыі было несумненна цэнтральным, і яно вызначыла першую амерыканскую рэакцыю на ўзьнікненьне постсавецкіх дзяржаваў. Галоўнай мэтай адміністрацыі Буша, а потым адміністрацыі Клінтана было забесьпячэньне вываду ядзернай зброі, якая знаходзілася на тэрыторыі Беларусі, Украіны і Казахстану, на тэрыторыю Расейскай Федэрацыі. У сапраўднасьці Беларусь, Украіна і Казахстан ніколі не кантралявалі гэтай зброі, але Злучаныя Штаты вырашылі, што ўся гэтая зброя павінна апынуцца на тэрыторыі Расейскай Федэрацыі. Беручы пад увагу небясьпеку, якую ўяўляе сабою ядзерная зброя, я думаю, што мы не павінны зусім крытычна ставіцца да памкненьня павялічыць кантроль над гэтай зброяй, хоць я разумею, што можна таксама крытыкаваць меркаваньне, што вывад ядзернай зброі на тэрыторыю Расейскай Федэрацыі даў гарантыю такога большага кантролю.

Разам з тым я цалкам пагаджаюся з тымі, хто сьцьвярджае, што Захад у тыя пачатковыя гады не дапамог Беларусі падтрымаць яе незалежнасьць [!!! – Рэд.]. У пачатку 1990-х я шмат разоў выступаў на публічных форумах, падкрэсьліваючы, што гэта не Ўкраіна ляжыць паміж Расеяй і Еўропай, а Беларусь. А таму, з стратэгічнага гледзішча, існаваньне Беларусі было абсалютна істотным, каб Расея зьмірылася са сваім новым становішчам у сьвеце. Таму ў інтарэсах Злучаных Штатаў было, каб Беларусь стала жыцьцяздольнай і эфектыўнай дзяржавай, нават калі гэты інтарэс быў толькі часткай агульных інтарэсаў ЗША адносна Расеі.

З жалем трэба прызнаць, што і мне, й іншым людзям, якія думалі падобным чынам, не ўдалося паўплываць на сітуацыю ў гэтых адносінах да такой ступені, як нам хацелася. Я думаю, цяпер ужо ўсе разумеюць, што калі б Злучаныя Штаты і Захад тады падтрымалі спадара Шушкевіча больш эфектыўна, ніхто на сьвеце ніколі не пачуў бы пра спадара Лукашэнку. Старшыня Вярхоўнага Савету Станіслаў Шушкевіч быў сапраўдным героем, калі мець на ўвазе, што ён рабіў для зьмяншэньня наступстваў Чарнобыльскай катастрофы [цяпер гэты “герой” заклікае расейскія войскі на нашу беларускую зямлю! – Рэд.]. Калі б ЗША і заходнія дзяржавы прызналі гэтыя ягоныя заслугі і дапамаглі беларускаму народу ў змаганьні з гэтымі наступствамі, я думаю, што Беларусь сёньня разьвівалася б у іншым накірунку, чым аўтарытарная і нэасавецкая дзяржава прэзідэнта Лукашэнкі.

– Успрыманьне Беларусі Захадам, як здаецца, значна зьмянілася з таго часу. Цяпер, калі Лукашэнка сварыцца з Масквою, Брусэль прапануе яму падтрымку і прызнаньне, як толькі ён правядзе больш-менш дэмакратычныя выбары. Ці вы верыце ў дэмакратычныя выбары ў Беларусі?

– Ня веру. Я думаю, мы павінны бачыць розьніцу паміж дэмакратычным працэсам і днём выбараў. У палітычнай сістэме, якая не дазваляе свабодных СМІ, перасьледуе журналістаў і накладае шмат абмежаваньняў на актыўнасьць сваіх грамадзянаў, можна цудоўна арганізаваць падлік галасоў, але нельга мець сапраўдных выбараў. Я ня веру, што гэтыя выбары будуць дэмакратычныя. Я думаю, што казаць пра больш-менш дэмакратычныя выбары – гэта ўсё роўна, як казаць пра жанчыну, што яна крыху цяжарная. Яна альбо цяжарная, альбо не. Выбары альбо дэмакратычныя, альбо не. Як ні прыкра гэта гаварыць, але я ня думаю, што мы пабачым дэмакратычныя выбары ў Беларусі [усё спраўдзілася. – Рэд.]. Еўропа і Злучаныя Штаты, не дапамогшы Беларусі ў часе, калі такая дапамога магла зьмяніць краіну да лепшага, цяпер падтрымліваюць Лукашэнку, бо бачаць, што сітуацыя ў Расеі пагаршаецца [цяпер многія заходнія “птушкі” сьпяваюць зусім іншыя песьні; калі б вы ведалі, колькі іх папярэджвалі менавіта пра такую сітуацыю; гл. хаця б тут: https://nashaziamlia.org/2006/04/16/50/. – Рэд.], а таму для ЗША і Захаду наогул важна стварыць ланцуг саюзьнікаў вакол Расейскай Федэрацыі [такое – і адкрытым тэкстам у час “перазагрузкі”?! відаць, ужо няма чаго хаваць! – Рэд.]. Але я ня думаю, што мы павінны хлусіць самім сабе ці хлусіць беларускаму народу, называючы дэмакратычнымі выбары, якія такімі не зьяўляюцца па вызначэньні.

– На вашу думку, чаму Лукашэнка такі моцны і непераможны як палітык?

– Я ня думаю, што ён быў бы непераможным, калі б існавала свабодная прэса, калі б былі сапраўдныя выбары, на якіх людзі маглі б свабодна выказваць сваю думку, і калі б людзі не былі вымушаныя жыць пад ціскам ягонай інтэнсіўнай прапаганды, якая пераконвае, што ім жывецца лепш, чым іншым, якраз таму, што некаторыя свабоды абмежаваныя. Гэта, зразумела, няпраўда, але калі людзям паўтараюць гэта раз-пораз і потым зноў ад пачатку, дык вельмі цяжка такой прапагандзе супрацьстаяць [бачна, што чалавек трохі дасьведчаны ў пытаньнях псіхалогіі масаў. – Рэд.]. Спадар Лукашэнка ня выйграў бы выбараў, калі б апазіцыя мела шанцы пагаварыць з народам пра сапраўдную сітуацыю ў Беларусі і пра сапраўдную патрэбу Беларусі – то бок, пра тое, каб стаць часткай Эўропы [а вось гэта ня трэба нам падсоўваць… – Рэд.], а ня быць разгляданай як нейкі філіял Расейскай Федэрацыі [не разглядайце; Беларусь – другая Швайцарыя! – вось наша крэда. – Рэд.]. Мне вельмі прыкра, што Захад у пачатку 1990-х не зрабіў для Беларусі таго, што мог тады зрабіць. Але ў мяне сэрца разьдзіраецца, калі я бачу, як цяпер, не зрабіўшы гэтай правільнай рэчы ў мінулым, мы намерваемся зрабіць нешта, што выглядае як падтрымка Беларусі, а ў сапраўднасьці будзе падтрымкай беларускага дыктатара, таму што, як выглядае, нікога іншага ў нас ужо не засталося [чалавек ледзь не адкрытым тэкстам кажа: нашыя заходнія палітыкі былі мудакамі й карупцыянерамі, і будуць заставацца такімі далей да часу чарговай гістарычнай навучкі. – Рэд.].

– Як вы ацэньваеце цяперашні канфлікт паміж Лукашэнкам і Крамлём? Ці думаеце, што Масква хоча ўсур’ёз замяніць Лукашэнку некім іншым?

– Калі б Масква магла знайсьці добры спосаб, як гэта зрабіць, я думаю, што ёй хацелася б так зрабіць. Але два чыньнікі могуць абмяжоўваць гэтае хаценьне.

Па-першае, замена Лукашэнкі магла б стварыць надзвычай нестабільную сітуацыю, калі б адбылася гвалтоўным чынам або пры дапамозе нейкай вышэйшай сілы. Масква ў гэтым не зацікаўленая. Па-другое, шмат хто ў Маскве ўсьведамляе сабе, што на працягу апошніх 15 гадоў Лукашэнка для Захаду быў зручным аб’ектам, над якім ён выліваў свае сьлёзы. Інакш кажучы, шмат заходніх урадаў адчувала сваю маральную перавагу, асуджаючы Лукашэнку за рэчы нічым ня горшыя, а ў некаторых выпадках і крыху лепшыя, чым тыя, якія рабіў рэжым Пуціна-Мядзьведзева ў Расейскай Федэрацыі. Мы на Захадзе не крытыкуем таго, што робіць Масква, такім тонам, які ўжываем у адносінах да Беларусі, нават тады, калі Масква робіць дакладна тое, што і Менск.

– Лукашэнка пачынаў сваю прэзідэнцкую кар’еру, падаграваючы савецкую настальгію сярод беларусаў і падкрэсьліваючы іх супольную этнічную, культурную і гістарычную спадчыну з расейцамі [г.зн. ад пачатку грунтаваўся на хлусьні. – Рэд.]. Каля 1996 году выглядала, што Беларусь можа зьліцца з Расеяй і распусьціцца ў ёй як палітычна, так і этнічна. Але Беларусь неяк стрывала тую сутаргу інтэграцыі й цяпер хоча заставацца незалежнай дзяржавай [так хоча беларуска-літвінскі народ. – Рэд.]. Як вы растлумачыце гэты беларускі феномэн? Ні беларуская мова, ні беларуская культура не адыгрываюць нейкай значнейшай ролі ў дзяржаўным і нацыянальным будаўніцтве ў Беларусі. Дык на чым, па-вашаму, грунтуецца беларуская дзяржаўнасьць і нацыянальная ідэнтычнасьць?

– Гэта адна зь велізарных праблемаў для тых, хто разважае пра Беларусь. Але людзям трэба безупынна нагадваць, што беларусы, украінцы і расейцы зьявіліся ў тым самым часе, што яны – аднолькава старажытныя народы [?! – Рэд.]. Розьніца тут у тым, што расейцы ўвесь час мелі сваю дзяржаву, украінцы мелі сваю дзяржаву ў розных адрэзках гісторыі, а беларусы сваю – толькі цягам некалькіх месяцаў, калі браць пад увагу пэрыяд да ўзьнікненьня СССР [?! – Рэд.]. Пачуцьцё беларускай ідэнтычнасьці – пачуцьцё быцьця беларусамі – у шмат якіх адносінах больш цэласнае, чым пачуцьцё быцьця расейцамі, якое ўнутрана расшчэпленае [а тут ужо дакладна! – Рэд.]. Цяпер, калі беларусы маюць дзяржаву, гэтая ідэнтычнасьць і выяўляе сябе. І гэтая ідэнтычнасьць – іншая рэч, чым толькі мова, й іншая рэч, чым толькі нейкая асобная культура. Людзі часта забываюць, што толькі калі індыйцы навучыліся ангельскай мове, яны сталі нацыяналістамі пад кіраўніцтвам Гандзі. Калі ірландцы забылі гэльскую мову і пачалі гаварыць толькі на ангельскай, яны сталі нацыяналістамі й павярнуліся супраць ангельцаў [а тут зноў нейкае круцельства. – Рэд.].

Такое зусім магчыма. Можна мець Беларусь, у якой людзі гавораць па-расейску, але адначасова зьяўляюцца моцнымі беларускімі нацыяналістамі. Мне здаецца, што ў будучыні так яно і будзе, у спалучэньні з намаганьнямі вярнуць сабе беларускую мову. Я думаю, што Беларусь выжыве як дзяржава, што Лукашэнка вядзе вельмі спрытную гульню з Расеяй дзеля сваіх асабістых мэтаў і што ён не дазволіць нэаімперыялістычнай Расейскай Федэрацыі праглынуць Беларусь. Мне здаецца, што з перспектывы будучыні мы будзем глядзець на эпоху Лукашэнкі як на не зусім удалую акушэрку, якая дазволіла Беларусі застацца незалежнай дзяржавай настолькі доўга, каб краіна акрыяла і разьвіла тыя аспекты нацыянальнай ідэнтычнасьці, якія створаць аснову для сапраўды дэмакратычнай нацыянальнай дзяржавы Беларусь у ХХІ стагодзьдзі.

– Што павінна зрабіць Еўропа ў выпадку яшчэ адной “ашаламляльнай перамогі” Лукашэнкі 19 сьнежня ў абставінах, якія нагадваюць папярэднія прэзідэнцкія выбары і рэферэндумы ў Беларусі? Далей ізаляваць Лукашэнку ці запрасіць яго ў Брусэль?

– Я мяркую, што Еўропа і Злучаныя штаты павінны сабе ўсьвядоміць, што ў агляднай будучыні ім давядзецца мець дачыненьні з Лукашэнкам [вось якія настроі пануюць у палітычных колах ЗША! – Рэд.]. Мы маем дачыненьні са шматлікімі краінамі ў сьвеце, дзе няма сапраўдных выбараў і якія ставяцца вельмі рэпрэсіўна да сваіх грамадзян. Мне здаецца, што ня будзе ў нашых інтарэсах, калі мы, адмаўляючыся мець дачыненьні з Лукашэнкам, праігнаруем Беларусь і падапхнем яе ў абдымкі ўсё больш упэўненай Расеі. Але прызнаўшы гэта, мы павінны паставіць справу ясна. Тое, што мы хочам, гэта ня толькі незалежная Беларусь, захаваць якую дапамог і Лукашэнка [ды яму проста ня далі крэсла ў Крамлі! – Рэд.], але і дэмакратыя, у якой ён дагэтуль аднаасобна адмаўляў беларусам.

– Як вы ацэньваеце сёньняшнія амерыканска-беларускія стасункі? Ці ёсьць нейкія шанцы на іх паляпшэньне?

– Тут ёсьць тры сцэнары разьвіцьця, але я ня ведаю, які зь іх будзе ажыцьцяўляцца.

Па-першае, амерыканская палітыка ў адносінах да Беларусі можа і далей заставацца вытворнай ад амерыканскай палітыкі ў адносінах да Расейскай Федэрацыі. Калі, як я падазраю, адносіны Вашынгтону з Масквой у бліжэйшыя месяцы ці нават гады значна не палепшацца, а хутчэй за ўсё яшчэ больш ускладняцца, дык мне здаецца, што гэта схіліць Вашынгтон пашукаць шляхоў, як дамовіцца зь Менскам.

Па-другое, калі еўрапейцы вырашаць праводзіць больш адкрытую і прыязную палітыку ў адносінах да Беларусі – а я думаю, што яны так вырашаць – дык для Злучаных Штатаў будзе лягчэй пайсьці ў тым самым кірунку.

І трэцяе, што нам трэба падкрэсьліваць цяпер, калі мы набліжаемся да 20-х угодкаў распаду Савецкага Саюзу.

Спатрэбілася амаль пакаленьне, каб людзі на Захадзе перасталі думаць аб гэтым рэгіёне як “былым Савецкім Саюзе” і пачалі заўважаць 12 краінаў + 3 раней акупаваныя балтыйскія дзяржавы як незалежныя краіны. Гэты працэс ідзе ня так хутка, як мне асабіста хацелася б або як хацелася б людзям у гэтым рэгіёне. Але ён ідзе крок за крокам, і цяпер ужо штораз больш людзей разумее, што Беларусь – гэта сапраўдная краіна, што беларусы – гэта сапраўдны народ, і што яны не зьяўляюцца, як лічаць некаторыя ў Маскве, пабочным прадуктам расейскага гістарычнага досьведу. Я аптыміст, што тычыцца дачыненьняў з такой Беларусьсю ў будучыні.

Я таксама аптыміст адносна таго, ці Брусэль і Вашынгтон знойдуць спосаб, як дамаўляцца зь Менскам як з партнэрам у некаторых справах і крытыкаваць рэжым Лукашэнкі за тое, што ён адмаўляе людзям у свабодзе, якую яны заслугоўваюць [нам не патрэбная ваша ліберастычная “свабода”, нам патрэбна дэмакратыя – кіраваньне Беларусьсю ў імя інтарэсаў беларускага народу! – Рэд.].

–

3.

Ад рэдакцыі:

На погляд рэдакцыі, гэтае інтэрвю ёсьць вельмі важным. Зь яго бачна, што пан Гоўбл – чалавек, набліжаны ў пэўныя перыяды гісторыі ЗША да галоўнай палітычнай кухні гэтай дзяржавы, які шмат ведае і шмат значыць, прафесіянал, які не баіцца быць шчырым і прыстойным. У наш час, калі на палітычнай сцэне мы ўсё часьцей бачым маральных траглатыдаў, усё пералічанае выключна каштоўна.

Таму давайце дадаткова зьвернем увагу на некаторыя моманты, пра якія сказаў, не сказаў ці сказаў неяк ня так пан Гоўбл.

Першае (але не абавязкова галоўнае), на што варта зьвярнуць увагу, гэта слабая ідэалагічная (тэарытычная) падрыхтоўка пана Гоўбла, як напэўна і ўсяго яго асяроддзя, у гістарычных і этнічных пытаньнях. Так, ён даўно зразумеў (і, відаць, тлумачыў амерыканскім палітыкам), што “беларусы – гэта не расейцы і не ўкраінцы”, што “беларусы і ўкраінцы – гэта не пабочныя прадукты гістарычнага разьвіцьця Расеі, а самастойныя народы” і што “Беларусь і Ўкраіна маюць гэткую ж доўгую гісторыю, як і Расея”.

Усё гэта цудоўна. Але вось у чым справа. Бачна, што пан Гоўбл усё яшчэ знаходзіцца ў палоне скажонага падыходу да ацэнкі рэчаіснасьці. Бо для яго гісторыя дзяржаў важней за гісторыю народаў. Акрамя таго, для яго  Расея і расейцы – гэта кропкі адліку для вымярэньня іншых народаў і дзяржаў. У выніку, у яго і атрымліваюцца тыя “адкрыцьці”, пра якія ён кажа.

Так, ён заўважае, што такі падыход зьяўляецца памылковым, але не паказвае на зьмест і прычыну гэтай памылкі. На самай справе, беларусы-літвіны – гэта вельмі цэласны, практычна адзіны народ, які мае адзін стратэгічны этнагенетычны корань, які ідзе ад далёкіх продкаў. Тады як расейцы – гэта генетычная мяшанка, як мінімум, трох някрэўных народаў – старажытных славян (блізкіх і нашым продкам), а таксама цюркаў ды ўгра-фінаў, якія прысутнічаюць сярод “рускіх” у супаставімых далях. Менавіта гэта ёсьць прычынай адзначанага панам Гоўблам – “… пачуцьцё беларускай ідэнтычнасьці ў шмат якіх адносінах больш цэласнае, чым пачуцьцё быцьця расейцамі, якое ўнутрана расшчэпленае”.

Што да гісторыі Маскоўскага княства, якое стала Расейскай імперыяй, дык гісторыя беларуска-літвінскай дзяржаўнасьці (у сучасным яе разуменьні) была больш даўняй. Але гэта не галоўнае. Галоўнае ў тым, што зьмест расейскай гісторыі імперска-захопніцкі, драпежніцка-рабаўнічы, агрэсіўна-крывавы, экстэнсіўна-дэгенератыўны. Зьмест гісторыі беларуска-літвінскага народу наадварот стваральны, арыентаваны на ўласную працу, на павагу да іншых і ўлік іх інтарэсаў, на пошук кампрамісаў,  а ў адказ на агрэсію ды захоп – Пагоня.

Скажыце, зь якім багажом чалавецтву варта ісьці ў будучыню? Варта арыентавацца на тое, каб жыць за кошт рабаваньня іншых, імкнуцца захопліваць, падпарадкоўваць і зьнішчаць іншыя народы праз агрэсіўную, па-езуіцку падступную палітыку з выкарыстаньнем усіх відаў зброі – ваеннай, дэмаграфічнай, інфармацыйнай, фінансавай? Ці варта ісьці ў будучыню з высокімі патрабаваньнямі да сябе, імкнучыся жыць уласнай працай, паважаючы іншыя народы, іх правы й інтарэсы, ды ладзячы зь імі?

Натуральна, другое. Але чаму пра гэта няма гаворкі? А хацелася б. Бо другое – гэта менавіта тое, што дэманстраваў беларуска-літвінскі народ за ўсю сваю шматтысячагадовую гісторыю!

*

Аднак, на фоне той сітуацыі, якая складаецца сёньня ў Беларусі й навокал, яшчэ больш істотнымі зьяўляюцца наступныя прызнаньні пана Гоўбла:

– “я цалкам пагаджаюся з тымі, хто сьцьвярджае, што Захад у тыя пачатковыя гады не дапамог Беларусі падтрымаць яе незалежнасьць”;

– “і мне, й іншым людзям … не ўдалося паўплываць на сітуацыю ў гэтых адносінах да такой ступені, як нам хацелася”;

– “цяпер ужо ўсе разумеюць, што калі б Злучаныя Штаты і Захад тады падтрымалі спадара Шушкевіча больш эфектыўна, ніхто на сьвеце ніколі не пачуў бы пра спадара Лукашэнку”;

– “мне вельмі прыкра, што Захад у пачатку 1990-х не зрабіў для Беларусі таго, што мог тады зрабіць”;

– “на працягу апошніх 15 гадоў Лукашэнка для Захаду быў зручным аб’ектам … [многія заходнікі] адчувалі сваю маральную перавагу, асуджаючы Лукашэнку за рэчы нічым ня горшыя за тыя, якія рабіў рэжым Пуціна-Мядзьведзева ў Расейскай Федэрацыі”.

ГЭТА ВЕЛЬМІ ВАЖНАЯ ІНФАРМАЦЫЯ, якая цалкам супадае з тым, што мы ўвесь час казалі на нашым сайце і дэманстравалі ў сеціве!

Думаем, тут ніякіх дадатковых каментароў не патрабуецца, бо пасыпаньне галавы попелам прыстойныя людзі мусяць прыняць…

*

Па-трэцяе, да заходнікаў нарэшце пачынае даходзіць тое, што мы ім таксама шмат разоў казалі: што будучы лёс Беларусі вызначае лёс Расейскай імперыі, якая, як мы і папярэджвалі, зноў паказвае свае крывавыя зубкі ўсяму сьвету!

Вось цытаты:

– “са стратэгічнага гледзішча, існаваньне Беларусі было абсалютна істотным, каб Расея зьмірылася са сваім новым становішчам у сьвеце”;

– “для ЗША і Захаду наогул важна стварыць ланцуг саюзьнікаў вакол Расейскай Федэрацыі”;

– “Еўропа і Злучаныя Штаты, не дапамогшы Беларусі ў часе, калі такая дапамога магла зьмяніць краіну да лепшага, цяпер падтрымліваюць Лукашэнку, бо бачаць, што сітуацыя ў Расеі пагаршаецца”;

– Еўропа і Злучаныя штаты павінны сабе ўсьвядоміць, што ў агляднай будучыні ім давядзецца мець дачыненьні з Лукашэнкам”.

Што тут сказаць? Лепш позна, чым ніколі…

*

Чацьвертае. А што такое здарылася, што ў амерыканскіх галовах раптам пачалося прасьвятленьне?

Ну, адна прычына названая – яны зноў убачылі рост агрэсіўных амбіцый расейскай імперыі, якая зноў пагражае дамінацыі ЗША ў сьвеце. Але думаем, што гэта ня ўсё. Верагодна, ня меншую ролю ў магчымасьці паслухаць і пабачыць гэтае інтэрвю на радыё “Свабода” мае тое, што рэспубліканцы ў ЗША зноў у большасьці ў Кангрэсе…

*

І апошняе.

За адкрытае прызнаньне таго, што (цытата) “Захад у 1990-я гады не зрабіў для Беларусі таго, што мог тады зрабіць – не дапамог Беларусі падтрымаць яе незалежнасьць”, з-за чаго пасаду прэзідэнта Беларусі заняў Лукашэнка – аб’яўляем пану Полу Гоўблу вялікую падзяку і ўносім у СЬПІС “ЗАМЕЖНЫХ СЯБРОЎ БЕЛАРУСКАГА НАРОДУ” (гл. https://nashaziamlia.org/2006/10/14/343/)

Гэты запіс апублікаваны: Субота, 25 снежня, 2010 у 00:43
Катэгорыі: 1.4. Гісторыя Беларусі й вакол, 1.6. Сьвет сёньня, 2.5. Прыглядаемся да Захаду, 2.5.2. ЗША, прыкметы дэградацыі, 2.6. Дзякуем і запамінаем, 2.7. Сьпіс замежн.сяброў бел.нар, 2.7.1. Заходнікі крытыкуюць Зах., 4.3. Інтэрнацыяналізм сапраўдн.. Вы можаце сачыць за каментарамі пры дапамозе RSS 2.0 стужкі.
Вы можаце пакінуць каментар. Але пінгі забаронены.