Нядаўна мы пісалі пра “ўкраінскую” шызафрэнізацыю “рускай” “нацыянальнай” сьвядомасьці (https://nashaziamlia.org/2014/01/31/6326/). І вось на днях сустрэлі дастаткова глыбокі аналітычны артыкул Алега Носава, у якім ўзьнята блізкая праблема. Гаворка пра імперскую шызафрэнізацыю ўсё той жа сьвядомасьці, выкліканую на гэты раз стаўленьнем “рускіх нацыянал-патрыётаў” да розных версій расейскай імперыі – царскай (да 1917 г.), бальшавіцка-сіянісцкай (1917-99 гг.), цяперашняй пуцінска-алігархічнай, плануемай “Пятай”. Добра, калі думкі рэдакцыі й іншых людзей (асабліва ў даным выпадку – рускіх) супадаюць. Па-першае, гэта пацьвярджае правільнасьць нашых ранейшых уяўленьняў, а, па-другое, дазваляе проста выставіць ужо гатовы тэкст, а затым пракаментаваць яго. Што мы і зрабілі… (узята адсюль: http://via-midgard.info/news/analitika/missiya-nevypolnima.htm).
“Сьвядомасьць рускіх нацыянал-патрыётаў да гэтага часу знаходзіцца ў палоне архаічнай ідэалогіі аб «адмысловым пакліканьні» Расеі й рускага народу ў вырашэньні нейкіх глабальных пытаньняў. Пазбавіцца ад гэтай ідэалагічнай хімеры – асноўная задача нашых дзён.
Для затраўкі – цытата з апошняга нумару газеты «Заўтра» (№ 5 (1054)). Піша галоўны рэдактар, патрыёт-імперац Аляксандр Праханаў з нагоды ўкраінскага Майдана:
«Захапіўшы рускамоўныя цэнтры, “западэнцы” пачнуць неадкладнае вынішчэньне ўсяго прарасейскага, усяго рускага, усяго, што зьвязана з цывілізацыяй рускага сьвету. Будзе забароненая руская мова, скасаваныя рускія таварыствы, загнаныя ў катакомбы рускія лідары. Лёс Чарнаморскага флоту прадвызначаны. Лёс вялікіх заводаў, якія працуюць у кааперацыі з Расеяй, вельмі трагічны. Аўтакефальная ўкраінская царква стане выганяць з Украіны прадстаўнікоў РПЦ.
Украіна, ахопленая смутай і рэвалюцыяй, пад уладай палявых камандзіраў – гэтых лютых русафобаў і юдафобаў, з пустой казной, становіцца лёгкай здабычай Захаду, які ўжо гатовы адправіць на Украіну шматмільярдныя траншы. Еўразьвяз, а за ім і НАТА набліжаюцца да межаў Белгарада».
У завяршэньне гэтага немага “прароцтва” пісьменьнік ставіць пытаньне: чаму ж рускія жыхары Украіны ня робяць ніякіх захадаў «самаабароны», не паднімаюць «паўстаньня» з прычыны надыходзячай пагрозы?
І сапраўды: чаму? Дакладней – чаму ўсе надзеі рускіх патрыётаў-імперцаў сканчаюцца поўным крахам, падкрэсьленым вось гэтым самым пытаньнем: «Чаму?». У творчасьці самога Праханава гэтых «чаму?» – не зьлічыць.
Калі вы думаеце, што расейскія нацыянал-патрыёты (будзем называць іх так, каб адрозьніць ад рускіх нацыяналістаў, арыентаваных на Захад) становяцца закладнікамі аб’ектыўных абставін, значыць, вы дрэнна разьбіраецеся ў гісторыі й яшчэ горш – у людзях, якія прылічаюць сябе да ліку патрыётаў вялікай Расейскай дзяржавы.
Душэўныя пакуты патрыёта
Давайце адкажам на адно простае пытаньне: па якой прычыне ў крытычныя моманты айчыннай гісторыі нашы нацыянал-патрыёты нязьменна аказваюцца ў ролі палітычных аўтсайдэраў (калі не сказаць – маргіналаў)? За прыкладамі далёка хадзіць не даводзіцца. У самым пачатку 1990-х, калі трашчаў па швах Савецкі Саюз, лёс краіны вызначалі ня тыя, хто з трапятаньнем казаў пра рускі народ, пра вялікую Расею, а як раз іх праціўнікі – дэмакраты-ельцыністы, заходнікі, «бязродныя касмапаліты» ды іншыя прадстаўнікі ліберальнай тусоўкі. Чаму нейкая крыклівая «дэмшыза» так лёгка абышла змагароў за адраджэньне рускага духу, так умела заваявала сімпатыі з боку мільёнаў тых жа самых рускіх грамадзян? Чаго не хапала нашым «высокадухоўным» патрыётам, каб павесьці за сабой рускі народ?
Трохі паглыбіўшыся ў гісторыю, мы ўбачым тое ж самае. У фатальным для краіны 1917-м палітычная ініцыятыва апынулася ў руках такіх жа «бязродных касмапалітаў» і заўзятых русафобаў. Ніякія патрыятычныя «Саюзы рускага народу» надвор’я тады не рабілі. Патрыятычны Белы рух таксама ня справіўся з русафобскай камарыльяй.
Калі паглыбіцца далей, то нешта падобнае можна выявіць і ў пераломным для Маскоўскай дзяржавы XVII стагоддзі, напярэдадні Расколу і пятроўскіх рэформаў. Тагачасныя ахоўнікі рускай пабожнасьці ўшчэнт прайгралі прыхільнікам іншаземшчыны. Багалюбцы ды іх ідэйныя пасьлядоўнікі ў гэтым сэнсе зьяўляюцца правобразам цяперашніх нацыянал-патрыётаў. Усе іх патугі «выратаваць» рускі народ ад тлятворнага ўплыву няверных ні да чаго не прывялі, акрамя раскольніцкіх папялішчаў ды настальгічных успамінаў пра «Сьвятую Русь».
Ня варта сумнявацца, што калі і на гэты раз падзеі будуць разьвівацца па знаёмым сцэнары, то патугі патрыётаў па выратаваньні дзяржавы ад падкопаў няверных зноў апынуцца марнымі, а ў сацыяльным сэнсе – неацэненымі й незапатрабаванымі як раз тым самым рускім народам, да якога яны ўвесь час апелююць. Зрэшты, пакуль яшчэ не зусім ясна, ці ўсур’ёз маюць намер няверныя ажыцьцявіць свае падступныя планы ў дачыненьні да нашай краіны, і ці такія ўжо актыўныя іх тутэйшыя клеўрэты. Але несумніўным зьяўляецца адно: у сур’ёзных палітычных сутыкненьнях нашы духаносныя дзяржаўнікі абавязкова будуць у баку ад рэальнага кіраваньня працэсамі, паколькі ў вырашальны момант яны застануцца… без народу.
Варта яшчэ раз пракруціць падзеі пачатку 1990-х, каб на адносна сьвежых прыкладах пераканацца, як з-за сваёй прыхільнасьці да ідэалагічных хімераў нацыянал-патрыёты заганяюць сябе ў палітычны тупік.
Імперскія казьлішчы
Рускі нацыянал-патрыятызм заявіў пра сябе ў канцы 1980-х, калі адкрыліся «шлюзы галоснасьці». І трэба сказаць, што «нацыяналу» тут ад пачатку было куды больш, чым уласна патрыятызму. Асьмялелыя навукоўцы і пісьменьнікі раптам загаварылі пра ўшчэляны стан рускага народу ў вялікай савецкай сям’і. Зьявіліся лічбы датацый нацыянальным рэспублікам. Загучалі пытаньні: а чаму гэта ў РСФСР няма сваёй акадэміі навук, чаму няма палітычных інстытутаў як ва ўсіх нацыянальных рэспубліках? Вядома, стала даставацца і савецкім эксьперыментам. Пісьменьнік-вясковец Васіль Бялоў з трыбуны Савету народных дэпутатаў адкрыта прадэманстраваў сваё стаўленьне да калгаснага ладу: «З рабствам, заснаваным на марксізме, павінна быць скончана». Салжаніцын з-за мяжы таксама зрабіў свой унёсак, прапанаваўшы аддзяліць «азіяцкае падбрушша» – гэта значыць, зьняць з забесьпячэньня паўднёвыя рэспублікі (па сутнасьці, гэта быў аналаг сёньняшняга – «Хопіць карміць Каказ!”)
Усё быццам бы пачыналася нядрэнна. Простага рускага чалавека такія праграмы цалкам задавальнялі. Калгасы народ не любіў і азіятаў карміць не жадаў. Трапленьне было, што называецца, у самую кропку. Але тут на бяду аднекуль павылазілі «бязродныя касмапаліты» і пачалі адкрыта лаяць камуністаў, прапаноўваючы наўзамен заходнія каштоўнасьці свабоднага рынку і дэмакратыі. Паралельна яны заявілі аб неабходнасьці распусьціць вялікую савецкую сям’ю, праўда, выключна ў сілу «высокіх» маральных матываў: нельга, маўляў, трымаць ва «ўціску» іншыя народы [аўтар, як бачым, лічыць, што гэта можна рабіць… – Рэд.]. На ролю «прыгнятальнікаў», натуральна, былі вызначаны рускія. Затым лібералы паднялі на шчыт «апальнага» Ельцына, і пайшло-паехала…
Як жа павялі сябе ў гэтай сітуацыі нацыянал-патрыёты? Самым ідыёцкім чынам (менавіта – ідыёцкім)! Чым мацней верашчала дэмшыза, тым больш у патрыятычных шэрагах аказвалася абаронцаў СССР і «сацыялістычных каштоўнасьцяў». Савецкія наменклатуршчыкі, адчуваючы нядобрае, пачыналі на месцах ствараць ўсялякія патрыятычныя арганізацыі, залучаючы туды нефармалаў як раз зь ліку нацыянал-патрыётаў. Паралельна актывізаваліся ўсялякія прыкормленыя камуністычныя ідэолагі, якія таксама аказваліся ў адной кампаніі з тымі, хто да гэтага клеймаваў калгасны лад, ушаноўваў забітага Цара-бацюхну і апяваў герояў Белага руху. Атрымліваўся недарэчны саюз сталіністаў і праваслаўных манархістаў, «чырвоных» і «белых».
Пісьменьнік Аляксандр Праханаў – ідэолаг “Пятай імперыі” і апантаны змагар з сусьветным злом. Яркі носьбіт сімптомаў псіхозу, адлюстраванага ў дакучлівых месіянскіх фантазіях, якія стабільна перамяжаюцца з самай змрочнай апакаліптыкай.
І па меры таго, як антыкамунізм ўсё больш і больш набываў легітымнасьць ў сувязі зь відавочнымі палітычнымі посьпехамі ліберальных касмапалітаў, тым мацней і мацней пачынаў гучаць голас «чырвоных» у табары нацыянал-патрыётаў. На патрыятычную авансцэну выйшаў апантаны дзяржаўнік-сталініст Праханаў (гл. фота вышэй), дзесьці збоку павёў свае асьветніцкія філасофіі рэжысёр і перакананы камуніст Кургінян. А за імі – цэлы легіён гістэрычных літаратараў і таварышаў у пагонах. І ўсе хорам дудзелі ў адну дуду: «Ратуй сацыялістычную бацькаўшчыну ад прадажных ельцыністаў!». У тым жа хоры нечакана апынуўся цьвёрдалобы наменклатурнік Ягор Лігачоў (гл. фота ніжэй). «Белыя» неяк адыйшлі ў бок, але вадзіцца з “чырвонымі” не перасталі. А тыя бесцырымонна вылезьлі ў першыя шэрагі.
Ягор Лігачоў. У пачатку 1990-х гэты былы член ЦК КПСС стаў ледзь не ідэйным правадыром рускіх дзяржаўных патрыётаў. У гісторыю ўвайшоў як зьнішчальнік крымскіх вінаграднікаў. Народу запомніўся фразай: “Барыс, ты няправы!“
Гэтую тэндэнцыю я – тады яшчэ студэнт 4 -га курса – выразна пачуў у 1990 годзе. Бачачы, што саюз «чырвоных» і «белых» гуляе ельцыністам толькі на руку, я ў парыве пачуцьцяў напісаў ліст у рэдакцыю часопіса «Маладая гвардыя» (у ім на той час перайшлі ад выкрыцьця злачынстваў чэкістаў да ўхваленьняў бальшавіцкіх правадыроў) у піку антыкамуністычнай дэмшызе. Ліст трапіў Ігару Дзьякаву. Ён напісаў адказ, запэўніўшы мяне, што з маімі довадамі згодны, і што трэба паступова вымаць «чырвоны клін» са сьвядомасьці старэйшых калегаў. У красавіку таго ж года я пагутарыў на гэтую тэму з публіцыстам Міхаілам Антонавым, які прыехаў у Новасібірск зь серыяй лекцый па рускай рэлігійнай філасофіі. Антонаў працаваў у рэдакцыі патрыятычна арыентаванага часопіса «Масква», лічыўся праваслаўным антыкамуністам, выкрываў марксісцкую ідэалогію і быў заснавальнікам «Саюзу духоўнага адраджэньня». Мэтр пагадзіўся са мной, што «чырвоныя» і «белыя» ў абдымку ні ў якім разе ісьці не павінны.
І што б вы думалі? У ліпені таго ж года мне давялося пабываць на Днях славянскай культуры, праведзеных пад адкрытым небам каля возера Тургаяк на Ўрале. Мерапрыемства было арганізавана па ініцыятыве нейкіх чалябінскіх літаратараў – перакананых антыкамуністаў. Народ зьехаўся з розных краёў. Больш за ўсё – з Масквы. Цэнтральнай жа фігурай там быў згаданы праваслаўны публіцыст Антонаў. І вось, нягледзячы на такую відавочна «белую» падаплёку мерапрыемства, «чырвоныя» таксама яго наведалі. І самае цікавае – адчувалі сябе там як у сваёй талерцы. Прыхільнікі Мікалая Другога і прыхільнікі Сталіна зьліліся ў адзіным хоры. І тых, і тых аб’ядноўвала адно – нянавісьць да лібералаў-ельцыністаў. Логіка была тут простая: калі лібералы лаюць камунізм, то чаму б у саюзьнікі не паклікаць камуністаў? Калі лібералы замахваюцца на СССР, то трэба ім процідзеіць адзіным фронтам.
Яднаньне рухаў прывяло да перакрыжоўваньня ідэалогій [да іх узаемнай анігіляцыі. – Рэд.]: «белыя» праявілі лаяльнасць да бальшавізму, «чырвоныя» – да праваслаўя. І гэты гібрыд існуе ўжо 20 гадоў, «засьцерагаючы» рускі народ ад тлятворнага ўплыву заходніх каштоўнасьцяў.
І вось тут дарэчы спытаць: а за што, уласна, змагаюцца нашы нацыянал-патрыёты, прынамсі, тая іх частка, для якой «нацыянал» стаіць не на апошнім месцы? Супраць чаго (ці каго) – быццам бы зразумела. А вось за што і за каго? За рускі народ і за Вялікую Расію? Але тады трэба высбветліць, як яны сабе ўяўляюць тое і тое [пры тым, што гэтыя рэчы ня толькі несумяшчальныя, а і альтэрнатыўныя; пра гэта на сайце мы пісалі ўжо даўно і шмат разоў! – Рэд.].
Поўны адрыў ад зямлі
Цяпер ужо мала хто памятае, што прыкладна за месяц да жнівеньскага путчу літаратары-патрыёты апублікавалі нейкае «Слова да народу», дзе з пафасам выкрылі ельцыністаў і ўсіх «бязродных касмапалітаў», якія рабілі замах на нашы духоўныя каштоўнасьці. Гэты ліст тады актыўна абмяркоўваўся ў СМІ, паколькі сярод падпісантаў былі даволі вядомыя асобы. Натуральна, «бязродныя касмапаліты» ўволю пазьдзекаваліся над гэтым патрыятычным заклікам, а Ельцын (тады ўжо ўсенародна абраны прэзідэнт «незалежнай» Расеі) пагардліва абазваў яго «плачам Яраслаўны».
Гэта вельмі паказальны выпадак: патрыёты зьвяртаюцца з заклікам да рускага народу, а самому народу на іх глыбока напляваць. Калі хочаце ведаць, у чым тут прычына, то яна вельмі простая: нашы нацыянал-патрыёты абсалютна ня ведаюць і не разумеюць свой народ, не разумеюць яго рэальных праблем і спадзеваў, а галоўнае – зусім не жадаюць у гэтыя праблемы ўнікаць. Чаму? Ды таму, што рэальныя спадзяваньні народу вельмі далёкія ад тых ідэалагічных хімер, якім адданыя змагары за рускі народ. І што самае важнае – гэтыя хімеры ў шэрагу прыярытэтаў займаюць у іх месца больш высокае, чым празаічнае народнае дабро. Шчыра кажучы, нацыянал-патрыёты ў нас ніколі не былі палітыкамі ў сапраўдным значэньні гэтага слова. Яны – рэлігійныя прапаведнікі, сектанцкія правадыры, летуценьнікі й рамантыкі, але ніколі – палітыкі. І рускі народ для іх – усяго толькі ідэалізаваны вобраз, сімвал, але ніяк не рэальны соцыум, які жыве па сваіх законах, які мае свае інтарэсы.
Інакш кажучы, у рускага народу НІКОЛІ НЕ БЫЛО СВАІХ НАЦЫЯНАЛЬНЫХ правадыроў [вялікімі літарамі выдзелена аўтарам. – Рэд.]. Менавіта нацыянальных і менавіта правадыроў. У яго былі настаўнікі і прапаведнікі, але ніколі не было рэальных ПАЛІТЫЧНЫХ лідараў, здольных адстойваць народныя інтарэсы.
Самае галоўнае – народны інтарэс ніяк да апошняга часу не спалучаўся з узьнёслай ідэалогіяй нашых патрыятычных ідэолагаў . А таму ідэолагі заўсёды, груба кажучы, веславалі ня ў той бок, куды хацеў народ.
Вы спытаеце, а як жа ў выпадку зь «бязроднымі касмапалітамі», зь лібераламі-заходнікамі, якія заплямілі сябе сваёй русафобіяй? А справа ў тым, што «бязродныя касмапаліты», вызначаючы для сябе палітычную ніву, паводзяць сябе дастаткова адэкватна пастаўленым задачам, і рэальныя спадзевы рускага народа разумеюць куды лепш за сваіх ідэйных праціўнікаў з нацыянал-патрыятычнага лагеру.
Так, у пачатку 1990-х лібералы цудоўна разумелі, што нашаму народу, асабліва моладзі, абрыдлі «сацыялістычныя каштоўнасьці», што людзі хочуць жыць, як на Захадзе, карыстаючыся выгодамі сучаснай цывілізацыі, у тым ліку палітычнай свабодай. Яны ведалі, што кіруючая партыя ня мае ніякага аўтарытэту, што моладзь не жадае служыць у савецкай арміі, а таму прыносіць ахвяру ў славу сацыялізму добраахвотна ніхто ня будзе. Так яно і атрымалася.
Аднак патрыятычным ідэолагам глыбока замінала ўжо сама думка пра тое, што рускі народ можа «купіцца» на заходнія каштоўнасьці, што ён ўспрыме ідэалы дэмакратыі й свабоднага рынку, што яго вабіць ідэя матэрыяльнага дабрабыту. Ну, як жа – рускі ж народ ад прыроды «духоўны» і чужы для пахабных мяшчанскіх радасьцяў, і выбіраючы паміж «духоўнасьцю» і дабрабытам, вядома ж, абярэ «духоўнасьць». Вось яна – ідэалагічная хімера ў дзеяньні!
А на справе рускі народ (падкрэсьліваю – РЭАЛЬНЫ, а ня выдуманы) абраў як раз дабрабыт.
Як гэты факт асэнсавалі патрыёты? Вядома ж, яны ня ўбачылі тут нічога іншага, акрамя подлага і падступнага «спакушэньня» нашых суграмадзян ворагамі роду людскога, зь якімі ў нашых патрыётаў трывала атаясамляюцца ўсё тыя ж лібералы.
Пра што ўсё гэта кажа? Пра тое, што ў сістэме нашых нацыянал-патрыятычных каштоўнасьцяў матэрыяльны дабрабыт народу ня значыцца, альбо абстаўлены шэрагам умоў. У нас тут – «асаблівы шлях», які ні з нажывай, ні зь мяшчанскім дабрабытам ніяк не звязаны. Наш шлях – «духоўны». Гэта ёсьць асноўнае крэда рускіх нацыянал-патрыётаў, якое яны навязваюць грамадству, будучы ўпэўненымі ў тым, што рускі народ настроены сапраўды гэтак жа. І хоць рэчаіснасьць стала гэта абвяргае, нашы патрыёты працягваюць шчыра лічыць сябе ледзь не сумленьнем нацыі.
На чым трымаецца такое перакананьне? Выключна на місіянерскім пафасе, бо змагары за «асаблівы шлях» лічаць сябе ледзь не пасланцамі боскага провіду, якія захоўваюць, так бы мовіць, вялікую ісьціну сярод акіяна недасканалага быцьця [па-першае, вельмі прыемна, што заганы сьветагляднага падмурака, на якім грунтуецца расейская імперская агрэсія, выкрывае рускі чалавек; па-другое, з нагоды, варта дадаць, што ёсьць яшчэ адна злачынная група, якая сваю маштабную паразітычную сутнасьць апранае ў аналагічную пафасна-месіянскую сьветаглядную форму. – Рэд.]. І калі ў палітыцы здараецца поўны правал, нашым духаносным патрыётам нічога не застаецца, як абвінаваціць ва ўсіх цяжкіх вераадступнікаў, якія паддаліся на д’ябальскія спакусы.
Ці не дзіўна, што да гэтага часу вядомыя ідэолагі нацыянал-патрыятычнага руху не сфармавалі выразнай праграмы, у якой адлюстроўваліся б рэальныя інтарэсы рускай большасьці? Стогнаў з нагоды гаротнага становішча рускага народу колькі заўгодна, але выразна складзенай праграмы дзеяньняў няма да гэтага часу. І ня толькі няма – яе нават не спрабуюць ствараць… [усё, як і ў Беларусі; затое тут хоць мы ёсьць. – Рэд.]
Вядома, нейкія «маніфесты» (або іх падабенства) ад патрыётаў час ад часу зьяўляліся. Але прысьвечаныя яны былі, як няцяжка здагадацца, тым жа самым глабальным задачам сусьветнага пакліканьня Расеі й гістарычнай місіі рускага народу. У зусім сьвежых варыянтах зьяўляюцца яшчэ праекты радыкальнай «ачысткі Русі» ад усялякага паскуддзя, аб супрацьдзеяньні сусьветнаму злу ў асобах «атлантыстаў», «мандыялістаў» ды іншых ворагаў роду людскога. Тут таксама фантазія бурліць. А вось так, каб прапанаваць, да прыкладу, рэформу падаткова-бюджэтнай сістэмы, або прадставіць новы варыянт Зямельнага кодэксу, або праграму разьвіцьця мясцовага самакіраваньня, то да такой прозы рукі ў нашых дзяржаўнікаў не даходзяць. Такая бытавуха іх не ўражвае, ня захоплівае. Трындзець пра “высокае” – гэта, калі ласка. А разьбіраць якое-небудзь маёмаснае пытаньне – то тут, выбачайце… Пра рускі народ разважаюць так, быццам нічога, акрамя гістарычнай місіі на родзе яму не напісана. І свой доўг бачаць менавіта ў тым, каб пра гэту місію стала яму нагадваць.
Адбываецца так па адной простай прычыне, згаданай вышэй: нашы патрыятычныя ідэолагі вызначылі для сябе ролю прапаведнікаў, духоўных павадыроў і настаўнікаў жыцьця. Яны не палітыкі й ніколі такімі зроду не былі, нават калі круцяцца ў палітычнай прасторы. Таму ніякіх асабліва практычных задач, якія стаяць перад любым сапраўдным палітыкам, нашы «абаронцы» Дзяржавы ніколі перад сабой не ставілі й ня ставяць.
Як раз па гэтай прычыне ў пераломныя гістарычныя моманты яны аказваюцца маргіналамі, нагадваючы генералаў бяз войска. Заклікаюць да народу, які іх ня чуе, дый ня хоча чуць, таму што гэтай гістарычнай місіяй ён даўно ўжо сыты па горла. І таму, баючыся страціць ўсялякі ўплыў і становішча ў грамадстве, нашы патрыёты, няздольныя бачыць сябе ў іншай ролі, акрамя ролі прапаведнікаў і настаўнікаў, ва ўмовах сацыяльных узрушэньняў аўтаматычна ўстаюць на бок дзеючай улады. Такое зьбліжэньне з рэжымам, які губляе падтрымку народу, яны звыкла апраўдваюць сваёй жа ўласнай ідэалогіяй. Маўляў, ня трэба дапускаць смуты, таму што за ёй стаяць праклятыя няверныя, якія жадаюць развалу нашай краіны.
Тое, што ў такіх выпадках «краіну» пачынаюць звыкла блытаць з дзяржавай, цалкам зразумела. Так паводзілі сябе нашы дзяржаўныя патрыёты ў 1917 годзе, тое ж самае мы назіралі й 20 гадоў таму, калі патрыёты хорам ўсталі на абарону СССР. Дакладна гэтак жа яны павядуць сябе цяпер, калі паўстане пытаньне пра лёс цяперашняй Расійскай Федэрацыі. Як бы да гэтага яны ні крытыкавалі рэжым, ва ўмовах узрушэньняў, якія [няўмольна] насоўваюцца, яны непазьбежна выступаюць яго абаронцамі. А паколькі рэжым аказваецца непапулярным і недзеяздольным (а так адбудзецца і зь цяперашняй уладай), патрыётам у любым выпадку пагражае доля маргіналаў. Ці варта казаць, што якраз гэта расчышчае дарогу ўсялякім «бязродным касмапалітам», у чыіх руках аказваецца лёс рускага народу.
А што, уласна, мы можам чакаць, калі ў рускіх – паўтаруся яшчэ раз – НЯМА РЭАЛЬНЫХ НАЦЫЯНАЛЬНЫХ ПРАВАДЫРОЎ. Хіба можна да гэтай катэгорыі аднесьці людзей, якія шануюць уяўны сьвет сваёй узьнёслай філасофіі больш за саму рэчаіснасьць?
На шляху да «дарослага» нацыяналізму
Дзеля справядлівасьці трэба прызнаць, што цяпер зьяўляюцца парасткі сапраўднага рускага нацыяналізму, пазбаўленага пустой патэтыкі дзяржаўных патрыётаў. Парасткі пакуль яшчэ слабыя і разрозьненыя. Але ў іх, несумненна, ёсьць магутны патэнцыял. Праўда, перад рускім нацыяналізмам зноўку паўстае ўсё тая ж небясьпека: ва ўмовах будучых узрушэньняў зноў зваліцца ў дзяржаўную рыторыку і зьвязаць сябе зь рэжымам, які гіне.
Як я ўжо паказаў, 20 гадоў таму ўсё так і адбылося. Уласна, рускі нацыяналізм пачаў падаваць голас ужо ў канцы 1980-х, калі асобныя мысьляры і грамадскія дзеячы загаварылі пра цалкам празаічныя, але жыцьцёва важныя рэчы. Напрыклад, аб несправядлівым пераразьмеркаваньні рэсурсаў, якія здабываюцца рускай большасьцю, на карысьць нацыянальных (тады яшчэ Савецкіх) рэспублік. Як я ўжо сказаў, усё пачыналася добра, але потым – з актывізацыяй лібералаў-ельцыністаў – адданыя савецкаму рэжыму імперскія казьлішчы адвялі рускую нацыянальную думка ў чарговыя нетры ўтапічных фантазій і пустой дзяржаўнай рыторыкі. У нашы дні гэтыя казьлішчы зноў актывізаваліся і вядуць сваю гульню па тым жа сцэнары.
Напэўна, камусьці здаецца, што вось цяпер, калі ліберальная камарылья страціла ўсялякі аўтарытэт, нашы дзяржаўныя патрыёты ў стане заваяваць давер большасьці людзей, а значыць, стаць сапраўднымі палітычнымі лідарамі. Дарэчы, некаторыя з патрыятычных ідэолагаў менавіта так і лічаць. А як жа? Народ, маўляў, даўно ўжо сумуе па вялікай краіне, пагарджае «дэмакратамі», а з усіх гістарычных дзеячаў на першае месца высунуў самаго таварыша Сталіна. Як ужо тут не натхніцца прапаведнікамі накшталт Праханава або Калашнікава? Быццам бы надыходзіць іх час. Трымайцеся, « дерьмакраты»! Слава Вялікай Дзяржаве (ці там Пятай Імперыі)!
Аднак ня будзем пераацэньваць дзяржаўны патрыятызм нашых суайчыньнікаў. Праханаў і яго аднадумцы 20 гадоў таму таксама білі сябе ў грудзі. Памятаю, як за пару месяцаў да путчу наш «Салавей Генштабу» зь піетэтам гаварыў пра савецкіх генералаў, падаўшы іх вернай апорай непарушнасьці Савецкага Саюзу. Калі ж потым адна частка гэтых генералаў пабегла служыць да Ельцына, а іншая ўцякла ў кусты, Аляксандр Андрэевіч, як заўсёды ў такіх выпадках, выканаў свой трагічны маналог ў характэрным для яго стылі. І такіх маналогаў было ў яго нямала. Усё гэта красамоўна сьведчыць аб невысокай ступені адэкватнасьці нашых дзяржаўнікаў. Прафесійныя фантасты і на гэты раз наўрад ці даюць сабе справаздачу аб рэальным становішчы спраў.
Натуральна, выратаваць сёньняшні, прагнілы да падстаў рэжым таксама ня будзе ніякай магчымасьці. І ў гэтым сэнсе нацыянал-патрыятычны рух рызыкуе выракчы сябе на поўную паразу. Адпаведна, паразу можа пацярпець і рускі народ, у чарговы раз застаўшыся без сваіх лідараў падчас новага перадзелу сьфер уплыву ды інтарэсаў. Як мы памятаем, Савецкі Саюз выратаваць не атрымалася, і пасьля яго развалу (зусім непазбежнага ў тых умовах) палітыка дзяльбы савецкай спадчыны праводзілася без усялякай аглядкі на інтарэсы рускага народу. Пытаньне пра гэта проста няма каму было паставіць, бо ў рэальнай палітыцы не было сілы, у якой адлюстроўваліся б гэтыя інтарэсы! І ўсё таму, што ў пераломныя моманты, выбіраючы паміж народам, з аднаго боку, і ўладай – з другога, нашы нацыянал-патрыёты выбіраюць бок улады – непапулярнай і варожай гэтаму народу. І як бы яны ні апраўдвалі такую пазіцыю, якую б філасофію для гэтага ні вынаходзілі, факт застаецца фактам: выразьнікамі рускіх нацыянальных інтарэсаў яны не зьяўляліся і не зьяўляюцца.
Цяпер вернемся да парасткаў сапраўднага рускага нацыяналізму, які адкінуў дзяржаўную рыторыку і зьвярнуўся да дэмакратычных каштоўнасьцяў. У такога нацыяналізму ёсьць усе шанцы стаць сур’ёзным палітычным рухам, здольным рэальна адстойваць інтарэсы рускага народу. І як раз у даны момант гэты нацыяналізм знаходзіцца на парозе неабыякіх выпрабаваньняў. Спакуса рушыць усьлед за імперскімі казьлішчамі – асабліва ва ўмовах сацыяльнай нестабільнасьці й міжнароднага ціску – будзе вельмі моцнай.
Сёньня мы на свае вочы [зноў] назіраем, як некаторыя прадстаўнікі нацыянал-дэмакратычнага руху з азьвярэньнем падпяваюць крамлёўскім прапагандыстам [тады яны ніякія не “прадстаўнікі нацыянал-дэмакратычнага руху”; у такой ступені, у якой у іх перамагае імперскае – яны імперцы… – Рэд.]. І нават ня варта бачыць у гэтым вынік подкупу, таму што і без подкупу вельмі лёгка паддацца дзяржаўнай рыторыцы, заразіцца гістэрыкай і сентыментальным трызьненьнем дзяржаўных ідэолагаў, пагрузіцца ва ўтапічныя фантазіі. Традыцыя юродзівых у нас куды старажытней, чым нормы палітычнай рацыянальнасьці. Апошняе патрабуе сур’ёзных разумовых і валявых намаганьняў.
Некаторым жа, як паказвае досьвед, куды прасьцей прыкінуцца вар’ятам, чым заняцца дысцыплінай розуму. Але гэта будзе, па сутнасьці справы, выпрабаваньне ўсёй нацыі на адэкватнасьць. Калі выявіцца, што ў рускага народу няма цьвярозых і разумных лідараў, то яму нічога іншага не застанецца, як падзяліць долю дзікіх тубыльцаў…”.
(канец аўтарскага тэкста)
=
Ад рэдакцыі.
Даны тэкст – чарговы доказ, што ўсё больш і больш рускіх людзей разумеюць неабходнасьць тэрміновага адкіданьня дзяржаўна-імперскіх “каштоўнасьцяў” і акцэнтаваньня ўвагі на каштоўнасьцях нацыянальна-дэмакратычных.
Сцьвярджаецца, што пакуль рускія не выкінуць на ідэалагічную сьметніцу імперскі міф аб “Вялікай Расссеі”, назаўсёды пакінуўшы свае спробы ўседзець на двух крэслах (нацыяналізм й імперыялізм), яны будуць знаходзіцца ў шызафрэнічным стане, які ў сваю чаргу будзе выкарыстоўвацца расейскай імперыякратыяй у сваіх мэтах. Пры гэтым будзе назірацца ня толькі маніпуляваньне расейскай грамадскай масай, а і нацыянальна-патрыятычная эліта ніколі ня здолее самаарганізавацца, каб узначаліць змаганьне за аб’ектыўныя інтарэсы рускага ды іншых народаў, якія жывуць на тэрыторыі расейскай імперыі. У такіх абставінах яна – руская нацыянальна-патрыятычная эліта – у крытычныя моманты заўсёды будзе паварочваць з абранага народнага шляху й ісьці сьледам за “імперскімі казьлішчамі”… Апошняе выдатна паказана аўтарам на вялікай колькасьці асобаў і гістарычных фактаў.
Аднак, аўтар ня ведае (ці не жадае ведаць), што для таго, каб нацыянал-дэмакратызм (любоў да ўласнага народу, жаданьне аптымальна ўладкаваць дзяржаўны лад для яго жыцьця) і патрыятызм (прывязанасьць да сваёй тэрыторыі, роднай зямлі, “глебы”) не пярэчылі ідзін аднаму, а гарманічна аб’ядналіся ў адзіную сістэму, аднаго толькі паліталагічнага аналізу (нават добрага) і заклікаў недастаткова. Трэба сфармуляваць і адпаведныя прынцыпы.
Паколькі ў аўтара не хапіла духу на іх (разумеем, сьветаглядная ломка так лёгка не адбываецца; паданы аўтарам тэкст – яскравае таму пацьверджаньне), прапануем яму нашу дапамогу… Мы за яго сфармулюем некаторыя самыя важныя (на наш погляд) прынцыпы.
І першым прынцыпам, які павінен быць засвоены ўсімі расейскімі нацыянал-дэмакратамі мусіць быць наступны: у межах сучаснай расейскай імперыі павінна быць вызначана этнічная тэрыторыя рускага народу (далей чытайце ў Аляксея Шырапаева).
Другі прынцып: украінскі й беларускі народы – гэта брацкія, але асобныя народы, якія маюць такія ж правы на самастойная эканамічнае, культурнае, палітычнае разьвіцьцё, як і рускі народ.
Трэці прынцып: этнічныя тэрыторыі іншых народаў не павінны ўваходзіць у рускую этнічную тэрыторыю (напрыклад, уся Смаленшчына, заходняя частка Браншчыны, паўднёвая частка Пскоўшчыны – а таксама з-за шэрагу абставін Калінінградская вобласьць сучаснай РФ – павінны быць перададзены ў склад Вялікалітвы-Беларусі).
Чацьвёртае: узаемадачыненьні паміж усімі народамі на тэрыторыі РФ і вакол яе павінны быць нароўных, нягледзячы на розьніцу іх колькасьці, розны эканамічны і культурны стан. Як ня дзіва, без гэтага прынцыпу рускаму народу таксама ня выжыць.
Калі браць галоўнае, дык гэта, у прынцыпе, усё…
А цяпер за парты, сябры!
