Рэдакцыя.
Відаць, самы час паслухаць інтэрпрэтацыю падзей у і вакол Украіны з вуснаў самаго Пуціна. Давайце, каб настроіцца, пачнем з апісаньня таго, што зафіксавана ў “Расейскай газеце” ад 20 сакавіка 2014 г. №6336 (паводле http://www.rg.ru/2014/03/20/crym.html): “18 сакавіка 2014 г. – абедзьве палаты Федэральнага сходу – Дзярждума і Савет Федэрацыі – сабраліся ў Георгіеўскай залі Крамля, каб заслухаць пазачарговае Пасланьне прэзідэнта РФ Уладзіміра Пуціна ў сувязі са зваротам Рэспублікі Крым і горада Севастопаля аб прыёме ў склад Расейскай Федэрацыі. Дэпутаты Дзярждумы, члены Савету Федэрацыі, кіраўнікі рэгіёнаў і прадстаўнікі грамадзянскай супольнасьці сустрэлі першыя словы Пуціна стоячы, бурнымі апладысьментамі. Напэўна, раней ні адзін выступ прэзідэнта Ўладзіміра Пуціна не суправаджаўся такімі эмацыйнымі рэакцыямі – дэпутаты Дзярждумы і члены Савету Федэрацыі ўскоквалі з месцаў, выкрыквалі ўхваляльныя лозунгі, хапаліся за рукі, крычалі «Ўра!» [нарэшце расейскіх імперастаў “падкармілі”… – Рэд.]. Усё гэта было вельмі эмацыйна… Затым ў Георгіеўскай залі Вялікага Крамлёўскага палаца была падпісаная гістарычная дамова аб прыняцьці Крыма і Севастопаля ў склад Расеі. Свае подпісы пад дакументам паставілі Уладзімір Пуцін, кіраўнік Дзяржсавету Крыма Уладзімір Канстанцінаў, прэм’ер рэспублікі Сяргей Аксёнаў і ўпаўнаважаны прадстаўнік Севастопаля Аляксей Чалы (гл. фота)” (канец цытаты). Але гэта ўсё для нас – фармальнасьці. Час паслухаць самаго Пуціна.
Хто жадае пачытаць толькі асноўныя тэзісы з прамовы Пуціна ад 18 сакавіка г.г., можа знайсьці іх тут: http://www.ntv.ru/novosti/862597/, тут: http://www.rg.ru/2014/03/20/crym.html ці тут: http://slon.ru/fast/russia/12-glavnykh-tezisov-krymskogo-poslaniya-vladimira-putina-1072520.xhtml.
Мы ж узялі поўны тэкст звароту прэзідэнта РФ (адсюль: http://www.kremlin.ru/news/20603) і ў перакладзе на нашу мову падаем ніжэй.
–
«Добры дзень, паважаныя члены Савету Федэрацыі, паважаныя дэпутаты Дзяржаўнай Думы! Паважаныя прадстаўнікі Рэспублікі Крым і Севастопаля – яны тут, сярод нас, грамадзяне Расеі, жыхары Крыма і Севастопаля!
Паважаныя сябры, сёньня мы сабраліся па пытаньні, якое мае жыцьцёва важнае значэньне, гістарычнае значэньне для ўсіх нас. 16 сакавіка ў Крыме адбыўся рэферэндум, ён прайшоў у поўнай адпаведнасьці з дэмакратычнымі працэдурамі й міжнародна-прававымі нормамі [адкуль ён гэта ўзяў?!!! – Рэд.].
У галасаваньні прыняло ўдзел больш за 82 працэнтаў выбаршчыкаў. Больш за 96 працэнтаў выказалася за ўзьяднаньне з Расеяй [а гэта адкуль?! – Рэд.]. Лічбы скрайне пераканаўчыя.
Каб зразумець, чаму быў зроблены менавіта такі выбар, дастаткова ведаць гісторыю Крыма, ведаць, што значыла і значыць Расея для Крыма і Крым для Расеі [а гэта што за суб’екты такія? – яскравы прыклад эўфемізмаў.- Рэд.].
У Крыме літаральна ўсё прасякнута нашай агульнай гісторыяй і гонарам [а трагічнай і значна больш старажытнай гісторыяй крымскіх татар там не прасякнута? – Рэд.]. Тут старажытны Херсанэс, дзе прыняў хрышчэньне сьвяты князь Уладзімір [для вас – маскалёў – ён “сьвяты”, а для нас – беларусаў-літвінаў – звычайны злачынца… – Рэд.]. Яго духоўны подзьвіг – зварот да праваслаўя – прадвызначыў агульную культурную, каштоўнасную, цывілізацыйную аснову, якая аб’ядноўвае народы Расеі, Украіны і Беларусі [так ужо і “аб’ядноўвае”; пакуль шчасьце тваё, Пуцін, што пералічаныя народы ня ведаюць, як на самой справе адбывалася такое “аб’яднаньне”. – Рэд.]. У Крыме – магілы рускіх салдат, мужнасьцю якіх Крым ў 1783 годзе быў узяты пад Расейскую дзяржаву [магілкі тых рабоў, якія захоплівалі Крым для расейскай імперыякратыі – Рэд.]. Крым – гэта Севастопаль, горад-легенда, горад вялікага лёсу, горад-крэпасьць і Радзіма рускага чарнаморскага ваеннага флоту [ну, пачала расейская імперыя ствараць свой флот, а горад тут пры чым? – Рэд.]. Крым – гэта Балаклава і Керч, Малахаў курган і Сапун-гара. Кожнае з гэтых месцаў сьвятое для нас, гэта знакі рускай вайсковай славы і нябачанай доблесьці [ідуць суцэльныя эўфемізмы, перадзёргіваньні, хлусьня; далей будзем каментаваць далёка ня ўсё, што варта каментаваньня – інакш тэкст становіцца нечытальным… – Рэд.].
Крым – гэта і ўнікальны сплаў культур і традыцый розных народаў. І гэтым ён так падобны на вялікую Расею, дзе на працягу стагоддзяў ня зьнік, не распусьціўся ні адзін этнас [?! – Рэд.]. Рускія і ўкраінцы, крымскія татары ды прадстаўнікі іншых народаў жылі й працавалі побач на крымскай зямлі, захоўваючы сваю самабытнасць, традыцыі, мову і веру.
Дарэчы, сёньня з 2 мільёнаў 200 тысяч жыхароў Крымскага паўвострава – амаль паўтара мільёна рускіх, 350 тысяч украінцаў, якія пераважна лічаць рускую мову сваёй роднай мовай, і парадка 290-300 тысяч крымскіх татараў, значная частка якіх, як паказаў рэферэндум, таксама арыентуюцца на Расею [?! – Рэд.].
Так, быў перыяд, калі да крымскіх татараў, гэтак жа, як і да некаторых іншых народаў СССР, была праяўленая жорсткая несправядлівасьць. Скажу адно: ад рэпрэсій тады пацярпелі многія мільёны людзей розных нацыянальнасьцяў, і перш за ўсё, вядома, рускіх людзей [якіх усіх татальна, як чачэнцаў, крымскіх татар, інгушоў вывезьлі ў Сібір?! – Рэд.]. Крымскія татары вярнуліся на сваю зямлю. Лічу, што павінны быць прыняты ўсе неабходныя палітычныя, заканадаўчыя рашэньні, якія завершаць працэс рэабілітацыі крымска-татарскага народу, рашэньні, якія адновяць іх правы, добрае імя ў поўным аб’ёме [наперад вядома: тыповая маскальская хлусьня. – Рэд.].
Мы з павагай ставімся да прадстаўнікоў усіх нацыянальнасьцяў, якія пражываюць у Крыме. Гэта іх агульны дом, іх малая Радзіма, і будзе правільна, калі ў Крыме – я ведаю, што крымчане гэта падтрымліваюць – будзе тры раўнапраўныя дзяржаўныя мовы: руская, украінская й крымска-татарская» [маскалю верыць – сябе не паважаць! – Рэд.].
Паважаныя калегі! У сэрцы, у сявядомасьці людзей Крым заўсёды быў і застаецца неад’емнай часткай Расеі [цырк! – Рэд.].
Гэтая перакананасьць, заснаваная на праўдзе і справядлівасьці [цырк! – Рэд.], была непахіснай, перадавалася з пакаленьня ў пакаленьне, перад ёй былі нямоглыя і час, і абставіны, усе драматычныя перамены, якія мы перажывалі, перажывала наша краіна на працягу ўсяго ХХ стагоддзя [дый Крым стаў украінскім толькі ў 1954 годзе! – Рэд.].
Пасьля рэвалюцыі бальшавікі па розных меркаваньнях, хай Бог ім будзе суддзя, уключылі ў склад Украінскай саюзнай рэспублікі значныя тэрыторыі гістарычнага поўдню Расеі [гэта ўжо сур’ёзная заява! Бачыце, на што замахваецца?! – Рэд.]. Гэта было зроблена без уліку нацыянальнага складу жыхароў, і сёньня гэта сучасны паўднёвы ўсход Украіны. А ў 1954 годзе рушыла ўсьлед рашэньне аб перадачы ў яе склад і Крымскай вобласьці, заадно перадалі й Севастопаль, хоць ён быў тады саюзнага падпарадкаваньня. Ініцыятарам быў асабіста кіраўнік Камуністычнай партыі Савецкага Саюзу Хрушчоў [па некаторых зьветсках, і гэта – хлусьня. – Рэд.]. Што ім рухала – імкненьне заручыцца падтрымкай украінскай наменклатуры або загладзіць сваю віну за арганізацыю масавых рэпрэсій на Украіне ў 1930-я гады – хай з гэтым разьбіраюцца гісторыкі [гісторыкі даўно разабраліся і сказалі: што гэта было зроблена, каб не давялося Расеі аддаваць Крым пад другі Ізраіль! гл. адпаведныя матэрыялы на сайце. – Рэд.].
Для нас важна іншае: гэтае рашэньне было прынятае зь відавочнымі парушэньнямі канстытуцыйных нормаў, якія дзейнічалі нават тады. Пытаньне вырашылі кулуарна, міжсабойчыкам. Натуральна, што ва ўмовах таталітарнай дзяржавы ў жыхароў Крыма і Севастопаля ні пра што не пыталіся. Проста паставілі перад фактам. У людзей, вядома ж, і тады ўзьнікалі пытаньні, з чаго гэта раптам Крым апынуўся ў складзе Ўкраіны. Але па вялікім рахунку – трэба наўпрост пра гэта сказаць, мы ўсё гэта разумеем – па вялікім рахунку гэтае рашэньне ўспрымалася як нейкая фармальнасьць, бо тэрыторыі перадаваліся ў рамках адной вялікай краіны [а як тады наконт Беласточчыны? – Рэд.]. Тады проста немагчыма было ўявіць, што Украіна і Расея могуць быць ня разам, могуць быць рознымі дзяржавамі. Але гэта адбылося.
Тое, што здавалася неверагодным, на жаль, стала рэальнасьцю. СССР распаўся. Падзеі разьвіваліся гэтак імкліва, што мала хто з грамадзян разумеў увесь драматызм падзей, якія адбываліся тады, й іх наступстваў. Многія людзі й у Расеі, і на Украіне, дый у іншых рэспубліках спадзяваліся, што паўсталая тады Садружнасьць Незалежных Дзяржаў стане новай формай агульнай дзяржаўнасьці. Бо ім абяцалі й агульную валюту, і адзіную эканамічную прастору, і агульныя ўзброеныя сілы. Але ўсё гэта засталося толькі абяцаньнямі, а вялікай краіны [таталітарнай, крывавай, дэпрэсіўнай, злачыннай. – Рэд.] ня стала… І калі Крым раптам апынуўся ўжо ў іншай дзяржаве, вось тады ўжо Расея адчула [Расея? – Рэд.], што яе нават ня проста абакралі, а абрабавалі.
Разам з тым трэба таксама адкрыта прызнаць, што і сама Расея, запусьціўшы парад суверэнітэтаў, паспрыяла развалу Савецкага Саюзу, а пры афармленьні распаду СССР забыліся і пра Крым, і пра галоўную базу Чарнаморскага флоту – Севастопаль. Мільёны рускіх ляглі спаць у адной краіне, а прачнуліся за мяжой, раптоўна апынуліся нацыянальнымі меншасьцямі ў былых саюзных рэспубліках [а маскалі хацелі б быць большасьцямі паўсюль? – Рэд.], а рускі народ [абсалютна новы асьпект; раней Пуця казаў на тых, хто абвяшчаў лозунг “Расея для рускіх!”, што яны прыдуркі; цяпер ён падазрона часта стаў клапаціцца (пакуль на словах) пра рускі народ… – Рэд. ] стаў адным з самых вялікіх, калі не сказаць, самым вялікім падзеленым народам у сьвеце [пра падзеленых беларусаў-літвінаў, відаць, акрамя нас ніхто на сьвеце, тым больш Пуцін, ня скажа… – Рэд.].
Сёньня, праз ужо шмат гадоў, я чуў, як крымчане, зусім нядаўна, кажуць, што тады, у 1991 годзе, іх перадалі з рук у рукі проста як мех бульбы [ніхто іх такім чынам нікуды не перадаваў; як жылі яны ва ўкраінскім Крыме, так і працягвалі жыць ва ўкраінскім Крыме; але і лухта… – Рэд.]. Цяжка з гэтым не пагадзіцца. [А] расейская дзяржава, што ж яна? Ну што, Расея? Апусьціла галаву і зьмірылася, праглынула гэтую крыўду [Расея? у яе і галава ёсьць, і глотка… – Рэд.]. Наша краіна знаходзілася тады ў такім цяжкім стане, што проста не магла рэальна абараніць свае інтарэсы. Але людзі не маглі зьмірыцца з абуральнай гістарычнай несправядлівасьцю. Усе гэтыя гады́ і грамадзяне, і многія грамадскія дзеячы неаднаразова ўздымалі гэтую тэму. Казалі, што Крым – гэта спрадвечна руская зямля, а Севастопаль – рускі горад [ведаем, асабліва Жырык стараўся. – Рэд.]. Так, усё гэта мы добра разумелі, адчувалі і сэрцам, і душой, але трэба было зыходзіць зь існых рэалій і ўжо на новай базе будаваць добрасуседскія дачыненьні зь незалежнай Украінай. А адносіны з Украінай, з братнім украінскім народам былі й застаюцца ды заўсёды будуць для нас найважнейшымі, ключавымі, без усялякага перабольшаньня [ну, і дзе тут праўда? а праўда ў дзеяньнях! агрэсіўны імперскі напад на ўкраінскі народ, яго дзяржаву – вось праўда! усё ншае – дымавая завеса са слоў… – Рэд.].
Сёньня можна адкрыта казаць, я хачу з вамі падзяліцца дэталямі перамоваў, якія праходзілі ў пачатку 2000-х гадоў. Тады Прэзідэнт Украіны Кучма папрасіў мяне паскорыць працэс дэлімітацыі расейска-ўкраінскай мяжы. Да таго часу гэты працэс практычна ня рухаўся. Расея быццам прызнала Крым часткай Украіны, але перамоваў аб дэлімітацыі мяжы не праводзілася. Разумеючы ўсе складанасьці гэтага працэсу, тым ня менш, я адразу даў указаньне расейскім ведамствам актывізаваць гэтую працу – працу па афармленьні мяжы, каб было зразумела ўсім: згаджаючыся на дэлімітацыю, мы фактычна і юрыдычна прызнавалі Крым ўкраінскай тэрыторыяй, тым самым канчаткова зачынялі гэтае пытаньне.
Мы ішлі насустрач Украіне ня толькі па Крыме, але і па такой складанай тэме, як размежаваньне акваторыі Азоўскага мора і Керчанскага праліва. З чаго мы тады зыходзілі? Зыходзілі з таго, што добрыя адносіны з Украінай для нас галоўнае, і яны не павінны быць закладнікам тупіковых тэрытарыяльных спрэчак. Але пры гэтым, вядома, разьлічвалі, што Ўкраіна будзе нашым добрым суседам, што рускія і рускамоўныя грамадзяне на Украіне, асабліва на яе паўднёвым усходзе і ў Крыме, будуць жыць ва ўмовах дружалюбнай, дэмакратычнай, цывілізаванай дзяржавы, што іх законныя інтарэсы будуць забясьпечаныя ў адпаведнасьці з нормамі міжнароднага права [як, напрыклад, інтарэсы беларусаў у Беларусі. – Рэд.].
Аднак сітуацыя пачала разьвівацца па-іншаму. Раз за разам рабіліся спробы пазбавіць рускіх гістарычнай памяці [вось зноў Пуцін клапаціцца пра рускі народ… Цырк!!! – Рэд.], а часам і роднай мовы [як, напрыклад, беларусаў у Беларусі. – Рэд.], зрабіць аб’ектам прымусовай асіміляцыі [натуральна, тое, што робіцца ў гэтым кірунку ў Беларусі зь беларусамі, “самага справядлівага чалавека на зямлі – Пуціна – не цікавіць! Узорнае крывадушша!!! – Рэд.]. І вядома, рускія, як й іншыя грамадзяне Ўкраіны, пакутавалі ад сталага палітычнага і дзяржаўнага перманентнага крызісу, які скаланае Ўкраіну ўжо больш за 20 гадоў [як і беларусы ў Беларусі; толькі гэта чамусьці Пуціна не цікавіць… – Рэд.].
Разумею, чаму людзі на Ўкраіне хацелі пераменаў. За гады “самасьційнасьці”, незалежнасьці, улада [улада?! ці ўсё ж канкрэтныя персоны? – Рэд.], што называецца, іх “дастала”, абрыдла проста. Мяняліся прэзідэнты, прэм’еры, дэпутаты Рады, але не зьмянялася іх стаўленьне да сваёй краіны і да свайго народу. Яны “даілі” Ўкраіну, біліся між сабой за паўнамоцтвы, актывы і фінансавыя плыні. Пры гэтым уладаў мала цікавіла, чым і як жывуць простыя людзі, у тым ліку чаму мільёны грамадзян Украіны ня бачаць для сябе персьпектываў на радзіме і вымушаныя зьязджаць за мяжу на падзённыя заробкі ў іншыя краіны. Хачу адзначыць, ні ў нейкую Сіліконавую даліну, а менавіта на падзённыя заробкі. Толькі ў Расеі ў мінулым годзе іх працавала амаль 3 мільёны чалавек. Па некаторых ацэнак, аб’ём іх заробку ў 2013 годзе ў Расеі склаў больш за 20 мільярдаў даляраў, гэта каля 12% ВУП Украіны [здушыў Украіну эканамічна, а цяпер хваліцца… – Рэд.].
Паўтару, добра разумею тых, хто зь мірнымі лозунгамі выйшаў на майдан, выступаючы супраць карупцыі, неэфектыўнага дзяржкіраваньня, беднасьці [супраць кіраваньня таго, каго ты, Пуця, зрабіў прэзідэнтам Украіны… – Рэд.]. Правы на мірны пратэст, дэмакратычныя працэдуры, выбары для таго й існуюць, каб мяняць уладу, якая не задавальняе людзей [Лу-ку гэта скажы! – Рэд.]. Але тыя, хто стаяў за апошнімі падзеямі на Украіне, перасьледавалі іншыя мэты: яны рыхтавалі чарговы дзяржаўны пераварот [памятае пра 2004-ы! – Рэд.], планавалі захапіць уладу, не спыняючыся ні перад чым. У ход былі пушчаныя і тэрор, і забойствы, і пагромы. Галоўнымі выканаўцамі перавароту сталі нацыяналісты, неанацысты, русафобы і антысеміты [ну вось, і Пуця туды ж; цярпеў-цярпеў і ня вытрымаў, панесла… – Рэд.]. Менавіта яны шмат у чым вызначаюць і сёньня яшчэ да гэтага часу жыцьцё на Украіне.
Перш за ўсё новыя так званыя “ўлады” ўнесьлі скандальны законапраект аб пераглядзе моўнай палітыкі, які прама ўціскаў правы нацыянальных меншасьцяў [аказваецца, мы і пра меншасьці клапацімся…; ну, і як там жыве беларуская меншасьць ў Расеі? як выконваюцца яе моўныя правы? – Рэд.]. Праўда, замежныя спонсары гэтых сёньняшніх “палітыкаў”, куратары сёньняшніх “уладаў” адразу абцягнулі ініцыятараў гэтай задумы. Яны-дык людзі разумныя, трэба аддаць ім належнае, і разумеюць, да чаго прывядуць спробы пабудаваць этнічна чыстую ўкраінскую дзяржаву. Законапраект быў адкладзены ўбок, але відавочна пра запас. Аб самім факце яго існаваньня цяпер замоўчваецца – мабыць, разьлік на кароткую людскую памяць. Але ўжо ўсім стала скрайне ясна, што менавіта маюць намер у далейшым рабіць ўкраінскія ідэйныя нашчадкі Бандэры – прысьпешнікі Гітлера падчас Другой сусветнай вайны [ну, вось, зноў; карацей, украінскія нацысты-фашысты; пра ўласаўцаў маўчок… – Рэд.].
Ясна і тое, што легітымнай выканаўчай улады на Ўкраіне да гэтага часу няма, размаўляць няма зь кім. Многія дзяржорганы ўзурпавалі самазванцы, пры гэтым яны [дзяржорганы] нічога ў краіне не кантралююць, а самі – хачу гэта падкрэсьліць, – часта самі знаходзяцца пад кантролем радыкалаў. Нават трапіць на прыём да некаторых міністрам цяперашняга ўраду можна толькі з дазволу баевікоў Майдана. Гэта ня жарт, гэта рэалія сёньняшняга жыцьця.
Тым, хто супраціўляўся путчу, адразу пачалі пагражаць рэпрэсіямі й карнымі аперацыямі. І першым на чарзе быў, вядома, Крым, рускамоўны Крым. У сувязі з гэтым жыхары Крыму і Севастопаля зьвярнуліся да Расеі з заклікам абараніць іх правы і само жыцьцё, не дапусьціць таго, што адбывалася, ды і цяпер яшчэ адбываецца і ў Кіеве, і ў Данецку, у Харкаве, у некаторых іншых гарадах Украіны.
Зразумела, мы не маглі не адгукнуцца на гэтую просьбу, не маглі пакінуць Крым і яго жыхароў у бядзе, бо гэта было б проста здрадай [вось ён – асноўны аргуменьцік. – Рэд.].
Найперш трэба было дапамагчы стварыць умовы для мірнага, свабоднага волевыяўленьня, каб крымчане маглі самі вызначыць свой лёс першы раз у гісторыі. Аднак, што ж мы чуем сёньня ад нашых калег з Заходняй Еўропы, з Паўночнай Амерыкі? Нам кажуць, што мы парушаем нормы міжнароднага права. Па-першае, добра, што яны хоць успомнілі, што існуе міжнароднае права [а вось гэта сапраўды добра. – Рэд.]. І на тым дзякуй – лепш позна, чым ніколі.
І, па-другое, самае галоўнае: што ж мы нібыта парушаем? [вядома нічога… – Рэд.] Так, Прэзідэнт Расейскай Федэрацыі атрымаў ад верхняй палаты парламенту права выкарыстоўваць Узброеныя Сілы на Ўкраіне. Але гэтым правам, строга кажучы, пакуль нават не скарыстаўся. Узброеныя Сілы Расеі не ўваходзілі ў Крым, яны там ужо і так знаходзіліся ў адпаведнасьці зь міжнароднай дамовай [тыповы псеўдалагічны выкрутас. – Рэд.]. Так, мы ўзмацнілі нашу групоўку, але пры гэтым – хачу гэта падкрэсьліць, каб усе ведалі ды чулі, – мы нават не перавысілі лімітавай штатнай колькасьці нашых Узброеных Сіл у Крыме [а можа, у Севастопалі? – Рэд.], а яна прадугледжаная ў аб’ёме 25 тысяч чалавек. У гэтым проста не было неабходнасьці.
Далей. Абвяшчаючы аб сваёй незалежнасьці, прызначаючы рэферэндум, Вярхоўны Савет Крыма спаслаўся на Статут Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, у якім гаворыцца аб праве нацыі на самавызначэньне [гэта што за крымская нацыя такая? – Рэд.]. Дарэчы, і сама Украіна, я хачу гэта нагадаць, абвяшчаючы аб выхадзе з СССР, зрабіла тое ж самае. Амаль тэкстава тое ж самае. На Ўкраіне скарысталіся гэтым правам, а крымчанам у ім адмаўляюць. Чаму?
Акрамя таго, крымскія ўлады абапіраліся і на вядомы косаўскі прэцэдэнт – прэцэдэнт, які нашы заходнія партнёры стварылі самі, што называецца, сваімі ўласнымі рукамі – у сітуацыі, абсалютна аналагічнай крымскай, прызналі аддзяленьне Косава ад Сербіі легітымным, даказваючы ўсім, што ніякага дазволу цэнтральных уладаў краіны для аднабаковага абвяшчэньня незалежнасьці не патрабуецца. Міжнародны Суд ААН на аснове пункта 2 артыкула 1 Статута Арганізацыі Аб’яднаных Нацый пагадзіўся з гэтым і ў сваім рашэнні ад 22 ліпеня 2010 адзначыў наступнае. Прыводжу даслоўную цытату: “Ніякай агульнай забароны на аднабаковае абвяшчэньне незалежнасьці не выцякае з практыкі Рады Бясьпекі”, – і далей: “Агульнае міжнароднае права не ўтрымлівае якой-небудзь прымяняльнай забароны на абвяшчэньне незалежнасьці”. Усё, як гаворыцца, скрайне ясна [а мы гэта возьмем ды запомнім; будуць яшчэ падзеі ў Расеі… – Рэд.].
Я не люблю зьвяртацца да цытат, але ўсё-такі не магу ўтрымацца. Яшчэ адна вытрымка зь яшчэ аднаго афіцыйнага дакумента, на гэты раз гэта Пісьмовы мемарандум ЗША ад 17 красавіка 2009, прадстаўлены ў гэты самы Міжнародны Суд у сувязі са слуханьнямі па Косава. Зноў працытую: “Дэкларацыі аб незалежнасьці могуць, і часта так і адбываецца, парушаць ўнутранае заканадаўства. Аднак гэта не азначае, што адбываецца парушэньне міжнароднага права“. Канец цытаты [выдатна, самае тое для развалу Расеі… – Рэд.]. Самі напісалі, раструбілі на ўвесь сьвет, нахілілі ўсіх, а цяпер абураюцца. Чаму? Бо дзеяньні крымчан выразна ўпісваюцца ў гэтую, уласна кажучы, інструкцыю [не, ня ўпісваюцца з-за вельмі істотных нюансаў. – Рэд.]. Чамусьці тое, што можна албанцам у Косава (а мы ставімся да іх з павагай), забараняецца рускім, украінцам і крымскім татарам у Крыме. Зноў узьнікае пытаньне: чаму?
Ад тых жа Злучаных Штатаў і Еўропы мы чуем, што Косава – гэта, маўляў, зноў нейкі асаблівы выпадак. У чым жа, па меркаваньні нашых калегаў, заключаецца яго выключнасьць? Аказваецца, у тым, што падчас канфлікту ў Косава было шмат людскіх ахвяр. Гэта што – юрыдычна-прававы аргумент, ці што? У рашэньні Міжнароднага Суду з гэтай нагоды наогул нічога не сказана. І потым, ведаеце, гэта нават ужо не падвойныя стандарты. Гэта нейкі дзіўны прымітыўны і прамалінейны цынізм. Нельга ж усё так груба подвёрстывать пад свае інтарэсы, адзін і той жа прадмет сёньня называць белым, а заўтра – чорным. Атрымліваецца, трэба даводзіць любы канфлікт да людскіх ахвяр, ці што?
Скажу наўпрост: калі б мясцовыя сілы самаабароны Крыма своечасова не ўзялі сітуацыю пад кантроль, там таксама маглі б быць ахвяры. І дзякуй Богу, што гэтага не здарылася! У Крыме не адбылося ні аднаго ўзброенага сутыкненьня і не было ахвяр. Як вы думаеце, чаму? Адказ просты: таму што супраць народу і яго волі ваяваць цяжка або практычна немагчыма [таму што ўкраінскія вайскоўцы не атрымалі загаду на выкарыстаньне зброі, калі на іх нападалі расейцы. – Рэд.]. І ў сувязі з гэтым я хачу падзякаваць ўкраінскім вайскоўцам, а гэта немалы кантынгент – 22 тысяч чалавек з поўным узбраеньнем. Я хачу падзякаваць тым вайскоўцам Украіны, якія не пайшлі на кровапраліцьцё і не заплямілі сябе крывёй.
У сувязі з гэтым, вядома, ўзьнікаюць й іншыя думкі. Нам кажуць пра нейкую расейскую інтэрвенцыю ў Крыме, пра агрэсію. Дзіўна гэта чуць. Нешта не ўзгадаю з гісторыі ні аднаго выпадку, калі б інтэрвенцыя праходзіла без аднаго-адзінага стрэлу і без людскіх ахвяр [і стрэлы, і ахвяры былі. – Рэд.].
Паважаныя калегі! У сітуацыі вакол Украіны як у люстэрку адбілася тое, што адбываецца цяпер, ды і адбывалася на працягу апошніх дзесяцігоддзяў, у сьвеце. Пасьля зьнікненьня біпалярнай сістэмы на планеце ня стала больш стабільнасьці [а вось і “гумансітычнае” абгрунтаваньне неабходнасьці вяртаньня да новага СС(СР) – Рэд.]. Ключавыя і міжнародныя інстытуты не умацоўваюцца, а часта, на жаль, дэградуюць. Нашы заходнія партнёры на чале са Злучанымі Штатамі Амерыкі аддаюць перавагу ў сваёй практычнай палітыцы кіравацца не міжнародным правам, а правам моцнага. Яны паверылі ў сваю выбранасьць і выключнасьць, у тое, што ім дазволена вырашаць лёсы сьвету, што мець рацыю могуць заўсёды толькі яны. Яны дзейнічаюць так, як ім ўздумаецца: то тут, то там ўжываюць сілу супраць суверэнных дзяржаў, выбудоўваюць кааліцыі па прынцыпе “хто ня з намі, той супраць нас”. Каб надаць агрэсіі бачнасьць законнасьці, выбіваюць патрэбныя рэзалюцыі зь міжнародных арганізацый, а калі па нейкіх прычынах гэтага не атрымліваецца, зусім ігнаруюць і Раду бяспекі ААН, і ААН у цэлым [на жаль, многае тут слушна; але ж Пуцін прапануе ня лепшы варыянт, ня шлях уверх, а ўсяго толькі люстраны адбітак таго, што ён крытыкуе. – Рэд.].
Так было ў Югаславіі – мы ж добра пра гэта памятаем – у 1999 годзе. Цяжка было ў гэта паверыць, вачам сваім не верыў, але ў канцы ХХ стагоддзя па адной з еўрапейскіх сталіц – па Бялградзе – на працягу некалькіх тыдняў наносіліся ракетна-бомбавыя ўдары, а затым рушыла ўсьлед сапраўдная інтэрвенцыя. Што, хіба была рэзалюцыя Рады бясьпекі ААН па гэтым пытаньні, дазвольная для такіх дзеяньняў? Нічога падобнага. А потым былі і Афганістан, і Ірак, і адкрытыя парушэньні рэзалюцыі РБ ААН па Лівіі, калі замест забесьпячэньня так званай беспалётнай зоны таксама пачаліся бамбёжкі.
Была і цэлая чарада кіраваных «каляровых» рэвалюцый. Зразумела, што людзі ў тых краінах, дзе былі гэтыя падзеі, стаміліся ад тыраніі, ад галечы, ад адсутнасьці персьпектыў, але гэтыя пачуцьці проста цынічна выкарыстоўваліся. Гэтым краінам навязваліся стандарты, якія ніяк не адпавядалі ні вобразу іх жыцьця, ні традыцыям, ні культуры гэтых народаў. У выніку замест дэмакратыі й свабоды – хаос, успышкі гвалту, чарада пераваротаў. «Арабская вясна» зьмянілася «арабскай зімой».
Падобны сцэнар быў рэалізаваны і на Украіне [так, ня можа забыць сваёй «памаранчавай» паразы. – Рэд.]. У 2004 годзе, каб праціснуць патрэбнага кандыдата на прэзідэнцкіх выбарах, прыдумалі нейкі трэці тур, які ня быў прадугледжаны законам. Проста абсурд і зьдзек над канстытуцыяй. А зараз кінулі ў справу загадзя падрыхтаванае, добра забясьпечанае войска баявікоў.
Мы разумеем, што адбываецца, разумеем, што гэтыя дзеяньні былі накіраваныя і супраць Украіны, і Расеі, і супраць інтэграцыі на еўразійскай прасторы [супраць імперскай анэксіі. – Рэд.]. І гэта ў той час, калі Расея шчыра імкнулася да дыялогу з нашымі калегамі на Захадзе. Мы стала прапануем супрацоўніцтва па ўсіх ключавых пытаньнях, хочам умацоўваць ўзровень даверу, хочам, каб нашы адносіны былі роўнымі, адкрытымі і сумленнымі. Але мы ня бачылі сустрэчных крокаў [усё, Пуцін цалкам закапвае свае дачыненьні з Захадам. – Рэд.].
Наадварот, нас раз за разам падманвалі, прымалі рашэньні за нашай сьпіной, ставілі перад фактам. Так было і з пашырэньнем НАТА на ўсход, з разьмяшчэньнем вайсковай інфраструктуры каля нашых межаў. Нам увесь час адно і тое ж казалі: “Ну, вас гэта не датычыць”. Лёгка сказаць, не датычыць.
Так было і з разгортваньнем сістэм супрацьракетнай абароны. Нягледзячы на ўсе нашы апасеньні, машына ідзе, рухаецца. Так было зь бясконцым зацягваньнем перамоў па візавых праблемах, з абяцаньнямі сумленнай канкурэнцыі й вольнага доступу на глабальныя рынкі.
Нам сёньня пагражаюць санкцыямі, але мы і так жывем ва ўмовах шэрагу абмежаваньняў, і вельмі істотных для нас, для нашай эканомікі, для нашай краіны. Напрыклад, яшчэ ў перыяд “халоднай вайны” ЗША, а затым й іншыя краіны забаранілі прадаваць у СССР вялікі пералік тэхналогій і абсталяваньня, склаўшы так званыя КАКОМаўскія сьпісы. Сёньня яны фармальна адмененыя, але толькі фармальна, на справе многія забароны па-ранейшаму дзейнічаюць.
Словам, у нас ёсьць усе падставы меркаваць, што праславутая палітыка стрымліваньня Расеі, якая праводзілася і ў XVIII, XIX і ХХ-м стагоддзях, працягваецца і сёньня. Нас увесь час спрабуюць загнаць у нейкі кут за тое, што мы маем незалежную пазіцыю, за тое, што яе адстойваем, за тое, што называем рэчы сваімі імёнамі й не крывадушнічаем [галоўнае так сказаць – і ты нібы ўжо не крывадушнік. – Рэд.]. Але ўсё мае свае межы. І ў выпадку з Украінай нашы заходнія партнёры перайшлі рысу, паводзілі сябе груба, неадказна і непрафесійна.
Яны ж выдатна ведалі, што і на Украіне, і ў Крыме жывуць мільёны рускіх людзей [ну, цяпер ужо Пуціну давядзеца сапраўды клапаціцца пра рускіх… – Рэд.]. Наколькі трэба страціць палітычны нюх і пачуцьцё меры, каб не прадбачыць ўсіх наступстваў сваіх дзеяньняў. Расея апынулася на мяжы, ад якой не магла ўжо адступіць. Калі да ўпора сьціскаць спружыну, яна калі-небудзь зь сілай вырвецца. Трэба памятаць пра гэта заўсёды.
Сёньня неабходна спыніць гістэрыку, адмовіцца ад рыторыкі “халоднай вайны” і прызнаць відавочную рэч: Расея – самастойны, актыўны ўдзельнік міжнароднага жыцьця, у яе, як і ў іншых краін, ёсьць нацыянальныя інтарэсы, якія трэба ўлічваць і паважаць [і гэтыя “нацыянальныя інтарэсы” (а на справе класічныя імперскія), якія трэба паважаць, уключаюць у сябе захоп Украіны, Беларусі, Прыбалтыкі, іншых дзяржаў; так ці не, хутка даведаемся… – Рэд.].
Пры гэтым мы з удзячнасьцю ставімся да ўсіх, хто з разуменьнем падышоў да нашых крокаў у Крыме, удзячныя народу Кітая, кіраўніцтва якога разглядала і разглядае сітуацыю вакол Украіны і Крыма ва ўсёй яе гістарычнай і палітычнай паўнаце [прыйдзе час і гэтая ўдзячнасьць Кітая абавязкова вылезе бокам. – Рэд.], высока цэнім стрыманасьць і аб’ектыўнасьць Індыі.
Сёньня я хачу зьвярнуцца і да народа Злучаных Штатаў Амерыкі, да людзей, якія з часоў заснаваньня гэтай дзяржавы, прыняцьця Дэкларацыі незалежнасьці ганарацца тым, што свабода для іх вышэй за ўсё. Хіба імкненьне жыхароў Крыма да свабоднага выбару свайго лёсу не зьяўляецца такой жа каштоўнасьцю ? Зразумейце нас .
Веру, што мяне зразумеюць і еўрапейцы, і перш за ўсё немцы. Нагадаю, што ў ходзе палітычных кансультацый па аб’яднаньні ФРГ і ГДР на, мякка кажучы, эксьпертным, але вельмі высокім узроўні прадстаўнікі далёка ня ўсіх краін, якія зьяўляюцца і зьяўляліся тады саюзьнікамі Нямеччыны, падтрымалі саму ідэю аб’яднаньня. А наша краіна, наадварот, адназначна падтрымала шчырае, нястрымнае імкненьне немцаў да нацыянальнага адзінства. Упэўнены, што вы пра гэта не забыліся, і разьлічваю, што грамадзяне Нямеччыны таксама падтрымаюць імкненьне рускага сьвету, гістарычнай Расеі да аднаўленьня адзінства [падкрэсьленыя новыя ідэалагемы, якія будуць выкарыстоўвацца для “абгрунтаваньня” расейскіх імперскіх захопаў эпохі Пуціна. – Рэд.].
Я зьвяртаюся ды народу Ўкраіны. Шчыра жадаю, каб вы нас зразумелі: мы ні ў якім разе ня хочам нанесьці вам шкоду, абразіць вашы нацыянальныя пачуцьці [мы ацанілі: гэта вяршыня крывадушша і цынізму. – Рэд.].
Мы заўсёды паважалі тэрытарыяльную цэласнасьць украінскай дзяржавы, у адрозьненьне, дарэчы, ад тых, хто прынёс адзінства Ўкраіны ў ахвяру сваім палітычным амбіцыям. Яны фарсяць лозунгамі пра вялікую Ўкраіну, але менавіта яны зрабілі ўсё, каб раскалоць краіну. Сёньняшняе грамадзянскае супрацьстаяньне цалкам на іх сумленьні [мала хто здольны на такі цынізм і крывадушша; маскалі – здольныя. – Рэд.]. Хачу, каб вы мяне пачулі, дарагія сябры. Ня верце тым, хто палохае вас Расеяй, крычыць аб тым, што за Крымам пойдуць іншыя рэгіёны. Мы ня хочам падзелу Украіны, нам гэтага ня трэба [з часу гэтай заявы Пуціна прайшло ўсяго 1,5 месяцы і мы бачым, як ён усё робіць наадварот!; рэдкасны варыянт хлусьні! – Рэд.] Што тычыцца Крыму, то ён быў і застанецца і рускім, і ўкраінскім, і крымска-татарскім.
Паўтару, ён будзе, як і было стагоддзямі, родным домам для прадстаўнікоў усіх народаў, якія жывуць там. Але ён ніколі ня будзе бандэраўскім [чытай, украінскім. – Рэд.].
Крым – гэта наш агульны здабытак і найважнейшы чыньнік стабільнасьці ў рэгіёне. І гэтая стратэгічная тэрыторыя павінна знаходзіцца пад моцным, устойлівым суверэнітэтам, які па факце можа быць толькі расейскім сёньня. Інакш, дарагія сябры (зьвяртаюся і да Ўкраіны, і да Расеі), мы з вамі – і рускія, і ўкраінцы – можам наогул страціць Крым, прычым, у недалёкай гістарычнай персьпектыве [а гэта што за намёк? – Рэд.]. Задумайцеся, калі ласка, над гэтымі словамі.
Нагадаю таксама, што ў Кіеве ўжо прагучалі заявы аб хутчэйшым уступленьні Ўкраіны ў НАТА. Што азначала б гэтая персьпектыва для Крыма і Севастопаля? Тое, што ў горадзе рускай вайсковай славы зьявіўся б натаўскі флот, што ўзьнікла б пагроза для ўсяго поўдня Расеі – ня нейкая эфемерная, а цалкам канкрэтная. Усё, што рэальна магло б адбыцца, гэта ўсё тое, што рэальна магло б адбыцца, калі б ня выбар крымчан. Дзякуй ім за гэта.
Дарэчы кажучы, мы ня супраць супрацоўніцтва з НАТА, зусім не. Мы супраць таго, каб ваенны альянс, а НАТА застаецца пры ўсіх унутраных працэсах ваеннай арганізацыяй, мы супраць таго, каб ваенная арганізацыя гаспадарыла каля нашага плоту, побач з нашым домам альбо на нашых гістарычных тэрыторыях [а гэта што такое? Цікава, Беларусь туды, у “гістарычныя тэрыторыі Расеі, уваходзіць? А ўся Ўкраіна? А Прыбалтыка, Польшча, Фінляндыя? – Рэд.]. Вы ведаеце, я проста не магу сабе ўявіць, што мы будзем езьдзіць у Севастопаль у госьці да натаўскіх маракоў. Яны, дарэчы кажучы, у сваёй большасьці выдатныя хлопцы, але лепш няхай прыязджаюць яны да нас у госьці ў Севастопаль, чым мы да іх.
Скажу наўпрост, у нас баліць душа за ўсё, што адбываецца цяпер на Украіне, што пакутуюць людзі, што яны ня ведаюць, як жыць сёньня і што будзе заўтра [а пра расейцаў у Расея душа ў Пуціна зусім не баліць – вось ужо 15 гадоў; а па ўкраінцах баліць… – Рэд.]. І наша занепакоенасьць зразумелая, бо мы ня проста блізкія суседзі, мы фактычна, як я ўжо шмат разоў казаў, адзін народ [яшчэ адна ідэалагема, якая будзе выкарыстоўвацца для апраўданьня агрэсіі расейскай імперыякратыі. – Рэд.]. Кіеў – маці гарадоў рускіх. Старажытная Русь – гэта наш агульны выток [вашыя вытокі – гэта Арда і апрычніна Івана Жахлівага; усім гісторыкам гэта вядома! – Рэд.], мы ўсё роўна ня зможам адзін без аднаго [і таму лепш мы вас адразу захопім… – Рэд.].
І скажу яшчэ аб адным. На Украіне жывуць і будуць жыць мільёны рускіх людзей, рускамоўных грамадзян, і Расія заўсёды будзе абараняць іх інтарэсы палітычнымі, дыпламатычнымі, прававымі сродкамі. Аднак перш за ўсё сама Ўкраіна павінна быць зацікаўленая ў тым, каб правы й інтарэсы гэтых людзей былі гарантаваныя. У гэтым – залог стабільнасьці ўкраінскай дзяржаўнасьці й тэрытарыяльнай цэласнасьці краіны [ясна, што Пуцін і далей будзе бараніць “пятую калону” ва Ўкраіне, бо зь ёй зьвязана персьпектыва канчатковага захопу Ўкраіны расейскай імперыяй. – Рэд.].
Мы хочам сяброўства з Украінай, хочам, каб яна была моцным, сувярэннай, самадастатковай дзяржавай. Бо для нас Украіна – гэта адзін з вядучых партнёраў, у нас мноства сумесных праектаў, і, нягледзячы ні на што, я веру ў іх посьпех. І галоўнае: мы хочам, каб на зямлю Украіны прыйшлі мір і згода [абы балбатаць! – Рэд.], і разам зь іншымі краінамі гатовыя аказваць гэтаму ўсялякае садзейнічаньне і падтрымку. Але паўтару: толькі самі грамадзяне Ўкраіны ў стане навесьці парадак ва ўласным доме.
Паважаныя жыхары Крыма і горада Севастопаля! Уся Расея захаплялася вашай мужнасьцю, годнасьцю і адвагай, гэта менавіта вы вырашылі лёс Крыма [а цяпер зноў перачытайце папярэдні абзац. – Рэд.]. У гэтыя дні мы былі блізкія як ніколі, падтрымлівалі адзін аднаго. Гэта былі шчырыя пачуцьці салідарнасьці. Менавіта ў такія пераломныя гістарычныя моманты правяраецца сталасьць і сіла духу нацыі. І народ Расеі паказаў такую сталасьць і такую сілу, сваёй згуртаванасьцю падтрымаў суайчыньнікаў.
Цьвёрдасьць зьнешнепалітычнай пазіцыі Расеі грунтавалася на волі мільёнаў людзей, на агульнанацыянальным яднаньні, на падтрымцы вядучых палітычных і грамадскіх сіл. Я хачу падзякаваць усім за гэты патрыятычны настрой. Усіх без выключэньня. Але нам важна і надалей захоўваць такую ж кансалідацыю, каб вырашаць задачы, якія стаяць перад Расеяй [ну вось, будуць і новыя задачы… – Рэд.].
Мы відавочна сутыкнемся і з вонкавым процідзеяньнем, але мы павінны для сябе вырашыць, ці гатовыя мы пасьлядоўна адстойваць свае нацыянальныя інтарэсы або будзем вечна іх здаваць, адступаць невядома куды. Некаторыя заходнія палітыкі ўжо палохаюць нас ня толькі санкцыямі, але і персьпектывай абвастрэньня ўнутраных праблем. Хацелася б ведаць, што яны маюць на ўвазе: дзеяньні нейкай пятай калоны – рознага роду “нацыянал-здраднікаў” – ці разьлічваюць, што змогуць пагоршыць сацыяльна-эканамічнае становішча Расеі й тым самым справакаваць незадаволенасьць людзей? Разглядаем падобныя заявы як неадказныя ды відавочна агрэсіўныя і будзем адпаведным чынам на гэта рэагаваць. Пры гэтым мы самі ніколі ня будзем імкнуцца да канфрантацыі з нашымі партнёрамі ні на Усходзе, ні на Захадзе. Наадварот, будзем рабіць усё неабходнае, каб будаваць цывілізаваныя добрасуседскія дачыненьні, як гэта і належыць у сучасным сьвеце.
Паважаныя калегі!
Разумею крымчан, якія паставілі пытаньне на рэферэндуме гранічна прама і выразна: быць Крыму альбо з Украінай, або з Расеяй. І можна з упэўненасьцю сказаць, што кіраўніцтва Крыма і Севастопаля, дэпутаты заканадаўчых органаў улады, фармулюючы пытаньне рэферэндуму, падняліся над групавымі ды палітычнымі інтарэсамі і кіраваліся выключна карэннымі інтарэсамі людзей. Любы іншы варыянт плебісцыту, якім бы прывабным ён ні здаваўся на першы погляд, у сілу гістарычных, дэмаграфічных, палітычных і эканамічных асаблівасьцяў гэтай тэрыторыі быў бы прамежкавым, часовым і зыбкім, непазьбежна прывёў бы да далейшага абвастрэньня сітуацыі вакол Крыма і самым згубным чынам адбіўся б на жыцьці людзей. Крымчане паставілі пытаньне жорстка, бескампрамісна, без усялякіх паўтаноў. Рэферэндум быў праведзены адкрыта і сумленна, і людзі ў Крыме ясна, пераканаўча выказалі сваю волю: яны хочуць быць з Расеяй.
Расеі таксама трэба будзе прыняць складанае рашэньне, улічваючы ўсю сукупнасьць і ўнутраных, і зьнешніх абставін. Якое ж зараз меркаваньне людзей у Расеі? Тут, як і ў любым дэмакратычным грамадстве, ёсьць розныя пункты гледжаньня, але пазіцыя абсалютнай – я хачу гэта падкрэсьліць, – абсалютнай большасьці грамадзян таксама відавочная.
Вы ведаеце апошнія сацыялагічныя апытаньні, якія былі праведзеныя ў Расеі літаральна на днях: парадку 95 адсоткаў грамадзян лічаць, што Расея павінна абараняць інтарэсы рускіх і прадстаўнікоў іншых нацыянальнасьцяў, якія пражываюць у Крыме. 95 адсоткаў. А больш за 83 адсоткі мяркуюць, што Расея павінна гэта рабіць, нават калі такая пазіцыя ўскладніць нашы адносіны з некаторымі дзяржавамі. 86 адсоткаў грамадзян нашай краіны перакананыя, што Крым да гэтага часу зьяўляецца расейскай тэрыторыяй, расейскай зямлёй. А амаль – вось вельмі важная лічба, яна абсалютна карэлюецца з тым, што было ў Крыме на рэферэндуме: амаль 92 адсоткі выступаюць за далучэньне Крыма да Расеі [так можна напісаць, што хочаш; возьмем на ўзбраеньне. – Рэд.].
Такім чынам, і пераважная большасьць жыхароў Крыма, і абсалютная большасьць грамадзян Расейскай Федэрацыі падтрымліваюць ўзьяднаньне Рэспублікі Крым і горада Севастопаля з Расейскай Федэрацыяй.
Справа – за палітычным рашэньнем самой Расеі. А яно можа быць заснаванае толькі на волі народу, таму што толькі народ зьяўляецца крыніцай любой улады [успомніў…; навошта? – Рэд.].
Паважаныя члены Савету Федэрацыі! Паважаныя дэпутаты Дзяржаўнай Думы! Грамадзяне Расеі, жыхары Крыма і Севастопаля! Сёньня, грунтуючыся на выніках рэферэндуму, які прайшоў у Крыме, абапіраючыся на волю народу, уношу ў Федэральны Сход і прашу разгледзець Канстытуцыйны закон аб прыняцьці ў склад Расеі двух новых суб’ектаў Федэрацыі: Рэспублікі Крым і горада Севастопаль, а таксама ратыфікаваць падрыхтаваную для падпісаньня Дамову аб ўваходжаньні Рэспублікі Крым і горада Севастопаль у Расейскую Федэрацыю. Не сумняюся ў вашай падтрымцы!»
18 сакавіка 2014 года, Масква, Крэмль.
(канец цытаваньня выступу Пуціна)
=
Ад рэдакцыі:
Ну, што тут сказаць. На фоне “мюнхенскай правомы” Пуціна, якую ён зрабіў у пачатку лютага 2007 года, калі ён упершыню жорстка скрытыкаваў Захад, яго “крымская прамова” выбітна адрозьніваецца яшчэ і дадатковай “пазітыўнай праграмай”. Галоўнае, на наш погляд, у тэксьце гэтай прамовы мы вылучылі тоўстым шрыфтам, а самае галоўнае – тоўстым і падкрэсьлілі. Наша пазіцыя па многіх пытаньнях выказаная ў каментарах. Цяпер застаецца толькі чакаць выкананьня наабяцанага Пуціным. А гэта – найперш абяцаньне ўзмацніць “дух нацыі”, пашырыць “рускі сьвет”, вярнуўшы ў яго склад тэрыторыі “гістарычнай Расеі”, якія калісьці ад яе былі “несправядліва адрынутыя”…
Гэта сапраўды ўсё больш пачынае нагадваць тое, што ўжо было прыкладна 80 гадоў таму і ў геаграфічна супрацьлеглым баку ад Беларусі…
