nashaziamlia.org

Асьветна-адукацыйны, грамадазнаўчы сайт для беларусаў: аналіз, прагноз, сілы, інтарэсы, сьветагляды, ідэі, ідэалогіі, праграмы, мэты.

Запісы

Богі ў руніцкіх надпісах Паўночнай Еўропы

16 сакавіка, 2009 | 15 каментарыяў

Галіна Арцёменка.

d091d180d0b0d0bad182d18dd0b0d182d18b-1Шматлікія руніцкія помнікі Паўночнай Еўропы прысвечаныя багам. Гэта залатыя і срэбныя брактэаты з малюнкамі багоў і руніцкімі надпісамі са словамі “бог”, “божа” або імёнамі пэўных багоў. Сустракаюцца згадкі аб багах і на некаторых руніцкіх камянях Скандынавіі. У скандынаваў сустракаюцца нашы богі (Пярун, Мара, Чарабог або Чарнабог). Так, на малюнку ўверсе пад лічбай 1 паказаны залаты брактэат, знойдзены на выспе Готланд, дзе, па апошніх дадзеных археалогіі, жылі беларусы. Руніцкі надпіс на ім паведамляе, што на брактэаце намалявана аблічча Бога. Надпіс чытаецца справа налева: “БоХъ-Чэ“, гэта значыць “Божа”. Аблічча Бога намалявана на міфічным (агністым) кані, прычым, на брактэаце прысутнічаюць сонечны і месяцовы знакі (адпаведна: свастыка ўнізе і паўмесяц над галавой каня). Магчыма, што гэта малюнак Бога Сонца, але нельга выключыць, што гэта можа быць абагульнены малюнак Бога. Такі кароткі, вельмі часта сустракаемы надпіс-зварот – “Божа” – спадары прафесійныя рунолагі агучваюць нічога не значным словам “алу“, лічачы, што гэта нейкае сакральнае слова або старажытны загавор. Прызначэнне гэтага слова яны (вельмі прыблізна) адгадалі, што не мудрагеліста, але дакладны сэнс яго аматарам “футаркоў” недаступны.


На малюнку 2 (гл. унізе) паказаны іншы брактэат-засцярог са Скандынавіі (відаць, срэбны) з даўжэйшым руніцкім надпісам, падзеленым на дзве часткі. Кірунак чытання – злева направа. Першая частка супадае з надпісам на першым брактеате: “Божа”. Другая частка чытаецца: “За-Чи-{Тъ-І}“, гэта значыць: “абарані”. Апошні знак – гэта лігатура, якая складаецца з двух рун: “Тъ” і “І”. Увесь тэкст абсалютна зразумелы: “Божа, абарані“, гэта значыць, брактэат з’яўляўся засцярогам.

На Мал. 3 паказаны яшчэ адзін са шматлікіх брактэатаў Скандынавіі з салярнымі знакамі й руніцкім надпісам (Salus bracteat). Тэкст на гэтым брактэаце чытаецца злева направа (па гадзіннікавай стрэлцы): “БоХъ-Чэ Ра БоХъ-Чэ Ка“, што азначае: “Бог Ра, Бог Ка“. Бо на гэтым брактэаце намаляваныя толькі салярныя знакі, то цэнтральная постаць уяўляе сабой “сонечнага” Бога, змешчанага ў руху. Рукі гэтага Бога, сагнутыя пад прамымі кутамі, утвараюць руну “Ра”, а свастыка (або колаўрат), змешчаная ззаду яго, суправаджаецца рунамі “Ка“. Пры гэтым Сонечны Бог, як і пакладзена Сонцу, рухаецца па гадзіннікавай стрэлцы. Кожнае з’яўленне (нараджэнне) Бога Сонца, Ра, – світанак, а кожнае яго знікненне (смерць), Ка, – заход. Этымалогія слоў ра свет і за ка т(ьма), магчыма, неяк звязаная па сэнсе з перыядычным з’яўленнем і знікненнем Сонца (а мне думаецца, тут сказана так: сонца – гэта свет, а за ка – цьма). Уласна тое, што свастыка з’яўляецца малюнкам, дзе рухаецца Сонца – вядома са шматлікіх крыніц, але толькі ў складовай руніцкай пісьменнасці ёсць руна, якая адначасова ўтрымоўвае ў сабе і найстаражытнае гукавае значэнне, і найстаражытны графічны малюнак Сонца.

Тое, што Ра ( параўнайце Я-Р(А)Ы-ЛА) – гэта менавіта Бог Сонца, а не проста выпадковае супадзенне назову якога-небудзь мясцовага бога з старажытнаегіпецкім Ра, можна зразумець з руніцкіх надпісаў, наяўных на іншых брактэатах і руніцкіх камянях Скандынавіі.

d091d180d0b0d0bad182d18dd0b0d182d18b-2

На Мал. 4 паказаны брактэат з малюнкам і надпісам, які таксама ўтрымлівае імя Сонечнага бога Ра (Hammenhog1 bracteat). Тэкст на гэтым брактэаце чытаецца злева направа, па гадзіннікавай стрэлцы, наступным чынам: “РА {Ва-Нъ} ВеЧи Сёе“, што можна перавесці, як: “Ра – ён вечны ёсць”. Пры гэтым на брактэаце прысутнічае начны знак (Месяц), а камбінаваная свастыка суправаджаецца рунамі “Ра” і “Ка“. Відаць, за Сонцам у наступным замацавалася адзінае імя – Ра, а прыкмета, узыходзячае яно або заходзячае, захаваўся толькі ў тым, якімі рунамі яно суправаджалася. “Ра” або “Ка” – гэта значыць, у кірунку залому або выгібу прамянёў (левабаковая або правабаковая свастыка).

Малюнак 5. Брактэат са Скандынавіі з абліччам Бога Сонца Ра (Maglemose bracteat) і з руніцкім надпісам. Тэкст на гэтым “сонечным” брактэаце чытаецца справа налева: “Ра На-ВеЧи Сёе” (Ра навекі ёсць). Аблічча бога на кані рухаецца па гадзіннікавай стрэлцы, як і трэба Сонцу. Свастыка на гэтым брактэаце такая ж камбінаваная, як і на папярэднім, але ў адрозненне ад папярэдніх брактэатаў, сама свастыка замяшчае руну “Ра”, што адлюстравана тут сувяззю элемента свастыкі з самым надпісам пасродкам верхняй абмежавальнай лініі надпісу.

Яшчэ брактэат з абліччам бога Сонца, Ра, і аналагічным надпісам паказаны на Мал. 6 (Lynge bracteat). Тэкст на гэтым брактэаце супадае і чытаецца справа налева: “Ра На-ВеЧи Сёе“, прычым, руну “Ра” тут уяўляе ўся камбінаваная свастыка, размешчаная перад тэкстам.

Імя сонечнага бога Ра сустракаецца і на іншых руніцкіх помніках Паўночнай Еўропы (Данія), у прыватнасці, на адным з залатых рогаў з Галлехуса (Данія), датаваных V стагоддзем н.э. (Мал. 7). На верхнім рогу маецца кругавы руніцкі надпіс (гл. малюнак 8, на якім пападзена разгортка верхняй секцыі аднаго з рогаў з руніцкім надпісам, знятая з арыгінала).

Тэкст чытаецца злева направа: “МОВЕ {ТЪ-А}-КЪ МА-РО-ЧИ ЗА-ЧЭ-КАТИ СЁЕ: РА У-ХЪТЪ-І ВА-ЧИ СЁЕ: РА У-РЪ-НЕ-ЧИ: ТО ЧИ-РО-І-ЖЪ-У”. На сучаснай беларускай мове гэта азначае: ” Моўлю так: смерці зачакаліся гэтыя. Сонца душыць вочы гэтыя. Сонца абпальвае спякотай. То чараўніцтва.

Моўлю (МО-ВЕ) так (ТЪ-А}-КЪ): смерці (МА-РО-ЧИ параўнайце яшчэ адно беларускае слова мор, морак) зачакаліся (ЗА-ЧЭ-КАТИ) гэтыя (СЁЕ). Сонца (РА) душыць (У-ХЪТЪ-І) вочы (ВА-ЧИ) гэтыя (СЁЕ), Сонца (РА) абпальвае спёкай (У-РЪ-НЕ-ЧИ). То (ТО) вядзьмарства (ЧИ-РО-І-ЖЪ; параўнайце беларускае слова чараўніцтва).

Інфармацыя з БСЭ: “Ра, Рэ, у старажытнаегіпецкай міфалогіі і рэлігіі бог сонца, які здзяйсняў свой шлях па небе ў барцы, якая раніцай з’яўлялася на гарызонце, а ўвечар апускалася ў “царства мёртвых”. Культ Ра паўстаў, відаць, у пачатку 3-га тыс. да н. э. Да сярэдзіны 3-га тыс. Ра сталі пачытаць як цара і бацьку богаў. Пазней з Ра быў атаяснёны Амон (адгэтуль Амон-Ра)”.

Такім чынам, існаванне ў старажытнай Скандынавіі культу бога Ра, аналагічнага старажытнаегіпецкаму богу Сонца, Ра, не падлягае сумневу. Узаемаадносіны паўночнага бога Сонца Ра з людзьмі й іншымі багамі будуць разгледжаны пры наступным чытанні надпісаў на руніцкіх камянях з Скандынавіі.

На малюнку 9 (гл. пачатак артыкула) паказаны залаты брактеат (Audrik bracteate) з малюнкам іншага бога, добра вядомага з старажытнагрэцкай міфалогіі. Гэта Борабог.

Верхні і ніжні тэксты чытаюцца злева направа: “НІ-БА БО-РА БОГЪХЪ-ЧЭ”. “НІ-БО Я ДЫ-ЛЪ(як падобна на беларускую мову), гэта значыць: “Неба і Сіверу Бог. Неба Я даў”. (Недакладны пераклад – НЕБА БОРА ХОЧА, НЕБА Я ДАЎ). Дакладна беларуская мова. На гэтым брактэаце прысутнічае месяц – знак ночы, а салярныя знакі адсутнічаюць, таму гэты бог, відавочна, адносіцца да цёмных (зімовых, халодных) сілаў і з’яваў прыроды.

Інфармацыя з БСЭ: “Бораў, у старажытнагрэцкай міфалогіі бог сіверу. Месцазнаходжаннем Борэя лічылася Фракія. Адлюстроўваўся ў выглядзе моцнага крылатага мужчыны. У пераносным сэнсе Бораў – імпэтны халодны вецер”.

Згадванне аб Борабоге сустракаецца і на адным з найболей старажытных руніцкіх камянёў з Нарвегіі. Гэта значыць, у старажытнай Скандынавіі існаваў і культ бога Сіверу, Борабога, аналагічнага па функцыях старажытнагрэцкаму Борэю.

З больш вялізных надпісаў, якія захаваліся на некаторых руніцкіх камянях Скандынавіі, можна атрымаць прамую, а не апасяродкаваную інфармацыю аб старажытных багах народаў Паўночнай Еўропы, аб іх адносінах з людзьмі й, нават, аб іх уласных узаемаадносінах.

На малюнку 10 паказаны руніцкі камень з Нарвегіі, які захоўваецца цяпер у музеі. На ім на асабовым боку нанесеныя два радкі руніцкага тэксту (злева), а трэці радок размешчаны на зваротным боку (справа). У першым радку 15 знакаў (18 рун), у другім – 22 або 23 знакі (26 рун). Усе радкі чытаюцца зверху ўніз (кірунак чытання тэксту – злева направа).

На малюнку 11 (гл. унізе) пададзена прамалёўка тэксту двух радкоў асабовага боку. Тэкст на першых двух радках гучыць прыкладна так:

«Ра Въ (Но-Чи) То Се {Нъ-О -Ра ) Ръ-И-Ро (Бо-Гъ)-Че Въ (Но-Чи)
{Тъ-И} Ра-Да Бо-Ро {Тъ-И} Ра-Да -Че. {Во-Нъ} Се {Но-Чи} Ра (Ма-Ръ) Бо-Ро-(Бо-Г)-Че {Во-Нъ} И Се».

Адзін з варыянтаў перакладу гэтых двух радкоў: “Ра ў начы, то се (цэ – так кажуць на Валыні і некаторых мясцінах на Палесссі) у нары. То цешыцца Борабог, ён гэтай ноччу Ра замарыў. Борабог, ён і ёсць”.

Калі тут Ра – Сонца, а Борабог – Бог ветру і халады, то атрымліваецца, што на гэтых двух радках руніцкага камяню зафіксавана архаічнае паданне людзей аб чынніку наступу зімы або палярнай ночы. Слова “нора” можа азначаць тое месца, куды хаваецца Сонца, гэта значыць Поўнач. Ці не ад гэтага слова адбылося пасля слова “норд”? Назоў краіны “Нарвегія” суцэль адпавядае гэтаму: “поўнач+верх”, гэта значыць, верхне-паўночная зямля, што адпавядае геаграфічнаму становішчу Нарвегіі. Але звярніце ўвагу на словы : «Ра Въ (ў) (Но-Чи) (ночы) То Се {Нъ-О -Ра ) (нора) Ръ-И-Ро (Бо-Гъ) (Бог)-Че Въ (ў) (Но-Чи) (ночы)
{Тъ-И} (ці) Ра-Да (Рад) Бо-Ро {Тъ-И} (ці )Ра-Д (рад) -Че. {Во-Нъ} (вунь) Се {Но-Чи} (се) Ра (Ма-Ръ) (мор) Бо-Ро (Бора)-(Бо-Г) (бог)-Че {Во-Нъ} (вунь) И Се».

У гэтым надпісу шмат беларускіх слоў. Слова “вунь”, а на палессі нават ёсць “вунё”.

d091d180d0b0d0bad182d18dd0b0d182d18b-3

На зваротным (процілеглым) боку гэтага жа руніцкага камяня (мал. 10) ёсць трэці радок, які складаецца з 16 рун. Ён гучыць прыкладна так: «На Го-Ръ Ра И-Та Ръ-Бо-Не Ра Се-Да Ра-И Ра-Се».

У такім варыянце гаворка ідзе аб вяртанні Сонца пасля канчатка зімы або палярнай ночы. Напатканае тут слова Рбоне – адно з самых распаўсюджаных імёнаў на руніцкіх камянях-помніках. Дакладнае значэнне яго не зусім ясна, але можна выказаць здагадку, што гэтае слова азначае малады, малы і т.п. (у тым ліку, зыходзячы з згодных “р-бы-н” – дзіця?). Магчыма, гэтае імя ў сярэднія стагоддзі трансфармавалася ў распаўсюджанае імя Робін. Пры такім разбіцці тэксту трэцяга радка на словы атрымліваецца прыкладна наступны пераклад: “Паднімаецца Сонца маладое, Ра сесці збіраецца на Русі”. Магчымыя яшчэ некалькі падобных варыянтаў чытання гэтага радка, але агульны сэнс надпісу захоўваецца.

А я думаю, што патрэбна чытаць так: «На Го-Ръ Ра И-Та (сонца на гору ідзе) Ръ-Бо-Не Ра Се-Да (сонца садзіцца рбоне) Ра-И Ра-Се (сонца і на Росе)», гэта значыць, што сонца ўзыходзіць на рацэ Рось (прыток Дняпра) і заходзіць (Се-Да) ў Ръ-Бо-Не (можа, ў землях Сарбонаў, быў такі знатны род у Францыі, нездарма ж у Рэчы Паспалітай быў кароль з французскіх зямель).

Іншы руніцкі надпіс з згадваннем бога Ра быў выяўлены ў Швецыі (Blekinge) на адным з камянёў старажытнага свяцілішча (Bjoerketorp-monument), рэканструкцыя якога паказаная на малюну 12. Надпіс на адным з камянёў складаецца з сямі радкоў, шэсць з якіх размешчаныя на асабовым боку, а сёмы – на зваротным боку камяня (мал. 13). Некаторыя асобныя словы і словазлучэнні падзеленыя ў тэксце на гэтым камяні з дапамогай адмысловага знака (другі, пяты, восьмы знакі ў першым радку і т.д.). У некаторых іншых руніцкіх надпісах гэты ж знак можа не толькі выконваць функцыю падзелу на словы і фразы, але і змяняць значэнне галосных у некаторых складовых рунах.

Пераклад расшыфроўкі тэксту на сучаснай мове азначае прыкладна наступнае:

Вячэрняе Сонца садзіцца, яго праца гэта,

бо тая шэрая імгла божая

то Мара пярэстая, бо [косіць]

іншае [маладое] гэтае Сонца схавала бо.

Яно ў той зараз Мары таму, што калі [маладое] [крала (схавала)] неба,

будзе і Сонца [утоена]”.

Іншае значэнне слова “У-Ра-У” можа быць ад слова “вар”, гэта значыць запал, абпякаць. Магчыма таксама, што ў чацвёртым радку перадапошняе слова “ЗъМа” азначае зіму, тады пераклад будзе такім:

“Вячэрняе Сонца садзіцца, яго праца гэта,

бо тая шэрая імгла божая

– то Мара пярэстая, бо [косіць]

іншае [маладое] гэтае Сонца, зіма бо.

Яно ў той зараз Мары за тое, што калі [маладое] асмаліла неба,

будзе Сонца [утоена]”.

У гэтым тэксце для пазначэння склада “РА” выкарыстаная руна “R”, а не “І”, якая ў гэтым тэксце наогул адсутнічае. У сувязі з гэтым, варта адзначыць, што не ўсе руніцкія надпісы можна лічыць аналагічнымі па напісанні, бо часта яны адносяцца да рознага часу і былі пакінутыя ў раёнах пражывання народаў, меўшых дыялектныя адрозненні і некалькі адрозныя наборы графічных знакаў. Так, з надпісаў на камяні з Рака відаць, што нават у адзін і той жа час, у адным месцы, на адным і тым жа помніку зафіксаваныя надпісы аб адной і той жа падзеі, адрозныя наборам рун.

Імя бога Сонца Ра, напісанае ў выглядзе руны “R”, сустрэлася і на іншым руніцкім камяні (Arstad rune stone), знойдзеным у Нарвегіі (Sokndal, Rogaland). Гэта гранітная пліта (1,2 м – 0,78 м – 0,13 м) са старажытнага пахавання.

Надпіс складаецца з трох радкоў (гл. малюнак 14). Першы радок чытаецца злева направа: «{Тъ-И} И-Дъ-И За Ча-Се». Другі радок чытаецца справа налева: «Бо-Х-Че РА Че-Ка». Трэці радок чытаецца злева направа: «Мо-Ве: Ро-И Ни-Чи Се».
Тут “ЧаСъ” – час; “Чэ-Ка” – чакаць; “МоВе” – казаць, мовіць; “Ро-І” – збірацца (раіцца); “Ні-Чи” – ночы.

У выніку атрымліваем прыкладна наступны тэкст:

“Ты ідзі да часу,

Бог Ра чакае.

Мовіць: “збірайся ўначы гэтай””.

Пры іншым разбіцці трэцяга радка: “”МоВе: Ро-І-Ні Ча-Сёе”” атрымліваецца другі варыянт:

“Ты ідзі да часу,

Бог Ра чакае,

Мовіць: “збірацца сітавіна””.

Першы знак трэцяга радка тут прыняты за руну “Мъ“, бо яна часам пісалася без прагіну верхняга ашэстка. У гэтым надпісе больш падобных да яе рун няма, каб пераканацца ў пэўнасці яе атаяснення. Першая руна трэцяга радка ў руніцкіх тэкстах можа гучаць як “пъ” або “бъ“, але гэта не характэрна для рэгіёна Скандынавіі. Цікава, што і пры такіх варыянтах агульны сэнс надпісу не змяняецца і адпавядае прызначэнню гэтага камяня. Найстаражытны грамадскі лад германцаў (Дельбрук Г.)

Але мне думаецца, што тут так напісана: “Ты ідзі за часам, Боже Ра чакае. Моўлю: параюся ноччу сей”.

Я разумею так, што выява бога сонца была распаўсюджана на тэрыторыях аднаго этнасу і рунічныя надпісы ў Нарвегіі й Швецыі дэманструюць адну мову – старажытна-беларускую. Многія словы нават і для нас, сучасных беларусаў, зразумелыя.

Як бачна з даследванняў, беларуская мова з’яўляецца найстаражытнейшай мовай у свеце, магчыма, яшчэ з часоў Герадота, а можа, і ранейшай, можа, гэта і ёсць мова-прамаці індаеўрапейскага этнасу. У любым выпадку, на ёй пісалі яшчэ рунамі. У нас ёсць усе падставы звярнуцца ў ААН з просьбай дапамагчы захаваць нашу мову як моўны гістарычны помнік, бо чужынцы і здраднікі наўмысна вынішчаць гэтую бясцэнную каштоўнасць усёй людскай цывілізацыі.

15 каментарыяў

  1. VITAL кажа:

    Гэта мы ўжо чулі. г-н Чудзінаў даказвае, што гэтая мова руская, ва Ўкраіне багата сваіх “палеалінгвістаў”, там і Ісус Хрыстос украінец. Праблема ў тым,што ўсё гэта жахліва ненавукова…

  2. Тады дакажыце, калі ласка, навукова. Як бы Чудзінаў не даказваў, што гэта руская мова, але пячатка Міндоўга не можа быць напісана на рускай мове. Раз. У рускай мове няма літараў дз і ў, два. У рускай мове не гаворыцца хлапечэ, дзявочэ, воўчэ, бо гэта палескі дыялект беларускай мовы, тры. У рускай мове не існуе слова вунё (палескае слова), а тут цэлая руна вуньё. У рускай мове не існуе такіх слоў: се, іе (палескае слова). І яшчэ вельмі шмат іншых адрозненняў. Калі Чудзінаў лічыць за рускую мову гаворку на Смаленшчыне, Браншчыне, то там жывуць этнічныя беларусы. Дзе жывуць рускія, я не ведаю. Этнічных рускіх наогул не існуе. Але ёсць Расея, дзе ўсіх грамадзянаў завуць рускімі. Атрымліваецца, як грамадзяне рускія – ёсць, як этнас – няма. Руская мова ёсць пазнейшая мова і створана на базе беларускай. Акрамя таго, калі пісаліся гэтыя руны, то тэрыторыя Расея толькі засялялася пасля ледніка і там размаўлялі на розных мовах: угра-фінскай, цюрскай і нашай беларускай.

  3. VITAL кажа:

    я ничога не збираюсь даказываць, проста сама гэтая тэма– з шэрагу “сьнежных чалавекаў”, НЛА і г.д. тут яшчэ й Задорнава ўспомніце…

  4. Рэдакцыя кажа:

    Віталю.
    Вы бачыце рэальныя аб’екты, рэальныя надпісы, сімвалы, вобразы і… рэальную мову. Усё гэта САПРАЎДЫ было на тэрыторыі Паўночнай Еўропы тысячагоддзі таму.
    А цяпер яшчэ раз падумаце, што вы напісалі: “проста сама гэтая тэма – з шэрагу “сьнежных чалавекаў”, НЛА і г.д.”

  5. Паважаны сп. VITAL, усё гэта не міф, а рэальнасць. У археалогіі ёсць такая Пражская культура. Носьбіты гэтай Пражскай культуры ёсць носьбіты пратаславянскай мовы і жывуць гэтыя носьбіты на беларускім Палессі. Руны вельмі добра чытаюцца на гэтай пратаславянскай мове. Гэта даказаў Сокал-Кутылоўскі. Вучоныя даказалі, што людзі размаўлялі слогамі. А цяпер глядзіце: слог ха азначае покрыва – ха-та (та пакрывае, хавае), дах – да ха (да хаты). Дах і ў нямецкай мове таксама дах, а даха ёсць у каўказцаў (таксама покрыва), халат – ла-хутка рухаецца (покрыва рухаючаеся, развеваючаеся).
    Возьмем слог зе – гэта значыць глядзець, зераць. Зенкі. зрачкі, позі(е)рк – зразумела. Возера – во зе (зерае) Ра. А цяпер возьмем нямецкае слова зее (возера) і чытаем зе е (глядзяшчае з возера е), ці слова зе-ен (глядзіць ён). І так можна чытаць усе словы. Вельмі цікава атрымліваецца.

  6. VITAL кажа:

    вось пра такое я кажу:
    “Украинский язык – один из древнейших языков мира… Есть все основания полагать, что уже в начале нашего летосчисления он был межплеменным языком”
    (“Украинский язык для начинающих”. Киев, 1992).

    “Таким образом, у нас есть основания считать, что Овидий писал стихи на древнем украинском языке”
    (Э. Гнаткевич “От Геродота до Фотия”. Вечерний Киев, 26.01.93).

    “Вполне возможно, что украинская лексика… несла терминологические, колонизационные, жизнеутверждающие заряды на все четыре стороны Света-Первокрая, осваивая и оплодотворяя иноязычные и малоязычные территории… Мы можем допустить, что украинский язык стал одной из живых основ санскрита… Украинский язык – допотопный, язык Ноя, самый древний язык в мире, от которого произошли кавказско-яфетические, прахамитские и прасемитские группы языков”
    (Б. Чепурко “Украинцы”. Основа, No.3, Киев, 1993).

    “Украинская мифология – наидревнейшая в мире. Она стала основой всех индоевропейских мифологий точно так же, как древний украинский язык – санскрит – стал праматерью всех индоевропейских языков”
    (С. Плачинда “Словарь древнеукраинской мифологии”. Киев, 1993).

    “В основе санскрита лежит какой-то загадочный язык “сансар”, занесенный на нашу планету с Венеры. Не об украинском ли языке идет речь? ”
    (А. Братко-Кутынский “Феномен Украины”. Вечерний Киев, 27.06.95).

    “Арии (ории) – древнейшее название украинцев. Первые пахари мира. Приручили коня, изобрели колесо и плуг”
    (С. Плачинда «Словарь древнеукраинской мифологии», Киев).

    “… Люди являются плодоносной ветвью украинского национального древа”
    (кандидат исторических наук Ю. Джеджула, «Тысяча лет украинской диаспоры»)

  7. Сп.VITAL: Я знаю толькі адно, што акрамя чэшскіх навукоўцаў пра беларускую мову ніхто і не ўспамінае, як бы яе і не існуе. Але сп. Суднік на гэтым сайце пісаў аб беларускай мове і санскрыту. Толькі беларуская мова супадае с санскрытам на 83% і ўсё. Мы стараемся разледзець нашу гісторыю і наша паходжанне з усіх бакоў, каб адзін раз і назаўсёды паставіць кропку ў прэтэнзіях да нас, як бы не існуючай нацыі. На сайце: http://galinaartemenko.livejournal.com/, а можа і проста ў інтарнэце адшукайце працы Сокал-Кутылоўскага, які расшыфраваў руны, аб якіх вядзе размову Чудзінаў і калі вы будзеце адносіцца справядліва, то і самі убачыце там беларускую мову – палескі дыялект. У артыкулу “Хто вынайшаў баявую сякеру” вы убачыце карту культуры шнуравой керамікі і культуры баявых сякер, якая практычна супадае з землямі ВКЛ. Гэта і ёсць земля на якой жыў беларускі этнас, хаця ў той час ён і блізка не называўся беларускім. Беларусаў называлі і неўрамі, і германцамі, і балтамі, і рускімі, і беларусамі, і ліцьвінамі. На самай справе гэта арыі са сваёй асноўнай гаплагруппай R1а, якая адбылася ў выніку мутацыі гаплагрупы R каля 12-10 тысячаў год назад, гэта значыць ў паслялядніковы перыяд. Ў даледніковы перыяд ў Еўропе жылі неардэльтанцы і жылі яны па ўсёй Еўропе, пачынаючы ад Францыі амаль да Урала якраз на шыротах Украіны, бо на Поўначы быў ляднік. А апошні ляднік сышоў толькі каля 10 тысячаў гадоў назад. Аб якой рускай мове ідзе размова, калі там быў ляднік? Пасля лядніка абарыгены Еўропы пайшлі на поўнач, а на поўдні Украіны і Расеі пачалі з’яўляцца зусім іншыя плямёны (сарматы, грэкі і тд.) Ніхто не спорыць, што і па сёняшні дзень на Украіне і ў Расеі лякальна жывуць людзі індэнтычны беларусам: і па гаплагрупам крыві, і па культуры, але толькі лякальна, а не сплашным масівам. Якія б народы што б не казалі пра сваю мову, пра свой этнас, гэта іх справа. Мы вядзем размову аб беларускай мове і культуры, пра свой этнас і маем роўныя магчымасці з іншымі казаць аб яе старажытнасці. У кожнага народа мова складалася па-свойму ад агульнай пратамовы, якая гучала па складам яшчэ пачынаючы з Афрыкі. Слогі пратамовы ва ўсіх мовах аднолькавыя, а вось складванне слоў з іх рознае.

  8. Рэдакцыя кажа:

    Варта, сп-ня Галіна, вас удакладніць, што надзвычай высокі адсотак супадзеньня санскрыта і беларускай мовы сп-р Суднік выявіў па часьціні ўжываньня гука “а” сярод галосных. Што да супадзеньня словаў, дык сп-р Суднік піша: “… з улікам дыялектаў, санскрыцкі элемент складае каля 10%, і мы маем сур’ёзную падставу назваць беларускую мову САМАЙ АРЫЙСКАЙ МОВАЙ СВЕТУ”.

  9. VITAL кажа:

    спадарства, навуковыя дадзеныя сьведчаць, што сёньня самай блізкай да санскрыту ёсьць летувісская мова.

    я за тое, каб патрыятызм не перашкаджаў здароваму сэнсу і навуковым дадзеным. бо тады ўсё гэта ператвараецца ў камедыю, накшталт эскападаў сп. Задорнава..

  10. Тады пытанне: Чаму пячатка Міндаўга не напісана на летувіскай мове? І чаму адно з арыйскіх плямёнаў – прусы – не размаўлялі і не размаўляць на летувісцкай мове (а яны і сёння жывуць ў заходняй частцы Беларусі), і чаму крывічы названы ад імя магутнейшая жраца Крыва, які жыў у Прусіі, а пасля яе захопу – ў Ромаве (сёння Летува, а было ВКЛ)? Чаму у нас не змянілася мова пасля прыходу з Скандынавіі Тура і Рагвалода, Радзіма і Вяткі з Павіслля? І чаму яны размаўлялі на нашай мове? Чаму ў паўночнай Нямеччыне было так шмат назоваў на так званай славянскай мове, а не на летувіскай? І чаму сёння ў Польшчы ў раёнах пры Балтыйскім моры і Мазурскіх азёраў так шмат назоваў сходных з беларускімі. Напрыклад, Быхаў, Хойніце і т.д.? Чаму? Чаму ў ВКЛ была беларуская мова?
    Вы правільна гаворыце сп.VITAL, што не хочацца, каб потым ўсё аказалася пасмешышчам для нашага народа. Мы так сама гэтага не жадаем. Па-гэтаму асабіста я і не выдаю сябе за навукоўца. Я ўсюды пішу – аматар. Аматар можа і памыляцца. Але тут бачна нават для аматара, што памылкі няма, бо вынайшаў у тыя часы такую зброю, як баявую сякеру, можна было смела ісці і рашчышчаць вызваленыя землі пасля лядніка. Нашы адкрыцці яшчэ патрабуюць навуковых доказаў, але сёняшняя беларуская навука сядзіць і маўчыць, а уладар Беларусі за такую крамолу садзіць ў турмы. Я упэўнена, што надыдзе час і ўсё гэта будзе даказана навукова. Для гэтага мы сёння і фарміруем навуковы цэнтр. А навукоўцы ужо даўно назвалі Беларусь венедцкім катлом. Ужо даўно навукоўцы сказалі, што Пражская культура зарадзілася на паўднёвым беларускім Палессі і носьбіты пражскай культуры з’яўляюцца носьбітамі пратаславянскай мовы. Гэта значыць, спачатку была праславянская мова, якая нарадзілася на беларускім Палессі, а потым стварыліся славянскія мовы. Тое што сп. Задорнава абсмеялі, гэта яшчэ не значыць, што яго ідэя не мае права на жыццё. І я не выдумваю нейкага абсурду. Проста бяру тэму і чытаю па ёй ўсё, хто што кажа. Затым аналізую, што дзе сыходзіцца, а дзе несходзіцца, гляжу даты. Напрыклад, самая рання сякера была знойдзена ў Месапатаміі ў 4 -тысячагоддзі да н.э. Але калі я паглядзела энцыклапедыю “Археалогія і нумізматыка Беларусі”, то высьветлілася, што ў Беларусі было шмат відаў сякер ужо ў 12-10-м тысячагоддзях да н.э. Шкада, што рэдакцыя не надрукавала частку артыкулу пра баявую сякеру бердыш. Часта баявую сякеру называлі проста бердыш. Да сёняшняга дню ніхто не расшыфраваў назоў бердыш. Лепшае, што прыдумалі, дык сказалі, што назоў пайшоў ад алебарды, хаця алебарда стала вядомай толькі самае ранняе ў 3-м тысячагоддзі да н.э. Але ж гэта зусім не так. Бердыш пайшоў ад назова нашай беларускай вёскі Бердыж Чачэрскага раёну. Там яшчэ 27 тысячаў гадоў таму была знойдзена сякерападобная прылада. Праз некалькі тысячагоддзяў з’явілася баявая сякера бердыш. Аб чым гэта кажа? А толькі аб адным, што майстэрства перадавалася ад пакалення да пакалення і ніякай змены этнасу не адбывалася. Германцы вынайшлі новы від зброі і сказалі алебарда (але барда – але бердыш). Дык на якой мове размаўлялі старажытныя германцы? Я цяпер складаю слоўнік пратамовы, ад якой адбылася беларуская. Самае цікавае, што на гэтай прыдуманай мною пратамове становіцца вельмі зразумелай і нямецкая. І няхай усе будуць не тое, што смеяцца, а нават пры маім набліжэнні люлюкаць, я ўсё роўна апублікую пасля заканчэння гэтую працу. Няхай тады даказваюць, што я не права…

  11. Віталю.
    Толькі што тэлефанаваў сп-ру С.Судніку. Ён сьцьвярджае, што беларуска-літвінская і летувіская мовы “АДНОЛЬКАВА БЛІЗКІЯ да Санскрыту”! І гэта ня дзіўна, таму што “яны паходзяць з аднаго арыйскага кораня”. Больш за тое, гэтыя мовы “ўвогуле вельмі блізкія”. Асноўныя адрозьненьні “датычаць суфіксаў і канчаткаў, якія асобна сфармаваліся пазьней”. Усё гэта сьведчыць, што “гэтыя нашы мовы падзяліліся ня так даўно”…

  12. VITAL кажа:

    шаноўны спадар Алесь!
    па-першае, прывітаньне Вам з Магілёва! Неяк даўно мы не бачыліся і прадметна не размаўлялі. Па-колькі мы ўжо знаёмы 12 год, то, мяркую, што Вы не лічыце мяне праціўнікам беларускага патрыятызму (нацыяналізму).
    па-другое: допісы сп. Галіны адносна старадаўніх падзеяў, утрымліваюць зашмат непацверджаных, або трактуемых суб’ектыўна фактаў. Вам, як навукоўцу, вядома, што ў такім выпадку яны могуць падавацца толькі як “гіпотэзы”. Лічу, што ў сферы (прота)беларускай гісторыі не можна сур’ёзна апераваць “гіпотэзамі” на роўні з фактамі, інакш гэта ўсё ператвараецца “кандыбаўшчыну”,”задорнаўшчыну” і г.д. Такім чынам можа адбывацца дэвальвацыя каштоўных ідэй.
    па-трэцяе: УСЕ арыйскія мовы блізкія да санскрыту. Адныя больш, іншыя меньш. На сёньня лінгвістамі навукова даведзена, што найбольш блізкая–летувісская. І я не бачу тут ніякай заганы для іншых моваў, у тым ліку, для нашай. Так,балцкія і славянскія мовы вельмі падобныя і ўзаемапавязаныя, але ж гэтага я й не аспрэчваю. Сёньняшняяблізкасьць да санскрыту летувісскай мовы тлумачыцца тым, што яе носьбіты працяглы час знаходзіліся на ўскрайку гістарычных і цывілізацыйных працэсаў. Дык ці ёсьць тут повад для гонару?

  13. Ну і дакацілася сп. Арцёменка да “кандыбаўшчыны”,”задорнаўшчыны.” Пра ”задорнаўшчыну” яшчэ чула, а пра “кандыбаўшчыну” наогул нічога не чула. Навошта сп. VITAL жалуешся сп. Алесю? Усе матэрыялы бяру з інтарнэту і кніжак. Высновы раблю сама. Летувісцкая дык летувісцкая. Але давай разбярэмся. Хто такія летувісы? Звернемся да сусветных генетычных даследванняў:
    Беларусы усходн.: гаплагрупа R1b -4,4%, гаплагрупа R1a – 45,6%, гаплагрупа I -25,4%, гаплагрупа E – 4,4%, гаплагрупа G – 1,5%, гаплагрупа N – 8,8% .
    Беларусы заход.: гаплагрупа R1b -4,4%, гаплагрупа R1a – 50,0%, гаплагрупа I -18%, гаплагрупа E – 4,4%, гаплагрупа G – 1,5%, гаплагрупа N – 8,8% .
    Летувісы: гаплагрупа R1b -5,5%, гаплагрупа R1a – 36,6%, гаплагрупа E – 0,9%, гаплагрупа N – 43% .
    Латвійцы .: гаплагрупа R1b -15,0%, гаплагрупа R1a – 39,5%, гаплагрупа I -7,0%, гаплагрупа E – 0,9%, гаплагрупа N – 42% .
    Што ж гэта за такія гапдагрупы? Вось з Вікіпедзіі (інтэрнэт)
    (Предполагается, что гаплогруппа R могла зародиться где-нибудь на северо-западе Азии между 30 000 и 35 000 лет назад.
    Происходит от мутации гаплогруппы R1, произошедшей у мужчины, жившего ок. 15,000 лет тому назад (по данным скорости мутаций).
    Гаплогруппа R1a (M17) зародилась на Еўрапейскай равнины примерно 10-15 тыс. лет назад. Считается, что носители этой гаплогруппы одним из первых приручили лошадь, на их базе сформировался, в частности, славянский этнос. Ареал распространения от Исландии (викинги) до Индии (каста брахманов), современный центр гаплогруппы находится на территории Польши.
    Наибольшее распространение имеет в Восточной Европе: среди сорбов (63 %), поляков (ок. 56 %), украинцев (ок. 54 % за кошт прыднепроўскіх балтаў), русских (47 % за кошт этнічных беларусаў) ,белорусов (50 -47 %), казанских татар 34 %; и в Центральной Азии: у худжандских таджиков (64 %), киргизов (63 %), ишкашими (68 %). Умеренное распространение в Скандинавских странах (23 % в Исландии, 18-22 % в Швеции и Норвегии), в Иране (25 %?).
    Гаплогруппа N
    Гаплогруппа N
    Тип Y-ДНК
    Предполагаемая дата появления 15 000 до н.э.
    Предполагаемое место появления Азия

    Предок Гаплогруппа NO

    Характеристика мутаций M231
    Типичные представители удмурты, финно-угры, якуты, эскимосы

    Y-ДНК гаплогруппа N отмечена мутацией в ОНП маркере M231.
    Эта гаплогруппа встречается в Центральной, Северной Европе и повсеместно в Европейской и Азиатской частях России. Наиболее генетически “чистые” представители – удмурты.
    Гаплогруппа I
    Гаплогруппа I
    Тип Y-ДНК
    Предполагаемая дата появления 20 000 до н.э.
    Предполагаемое место появления Европа

    Предок Гаплогруппа IJ

    Потомки I1, I2
    Характеристика мутаций M170, M258, P19, P38, P212, U179
    Типичные представители потомки германцев, хорваты

    В в популяционной генетике человека, Гаплогруппа I (M170, P19, M258) Y — хромосомная гаплогруппа, предположительно зародилась 20-25 тысяч лет назад
    Гаплогруппа R1b
    Гаплогруппа R1b
    Тип Y-ДНК
    Предполагаемая дата появления 16.500 лет до н.э.[1]

    Предполагаемое место появления Центральная Азия

    Предок Гаплогруппа R1

    Характеристика мутаций M343
    Типичные представители Потомки кельтов

    R1b — гаплогруппа, наиболее распространённая в Западной Европе.)
    Такім чынам, летувісы маюць толькі дзве гаплагрупы гаплагрупа R1a – 36,6% і гаплагрупа N – 43% (R1a – арыйскую і N – фінаугорскую) .
    Як бачна ніякіх іншых няма. З Месяца яны не з’явіліся.
    А цяпер паглядзім на ледніковы перыяд: вось даныя
    (После́дний леднико́вый ма́ксимум — время максимального размера ледяных шапок в течение последнего ледникового периода приблизительно 20 000 лет назад, закончыўся каля 10 тыс. год да н.э. Произошёл во время вюрмской ледниковой эпохи (известна также как висконсинская или валдайская). Уровень Мирового океана в то время был на 120 метров ниже современного из-за того, что вода, израсходованная на 3–4-километровые ледники, была изъята из гидросферы.
    В это время оледенение захватило большую часть Северной Америки, Скандинавский полуостров, север Европы и Восточно-Европейской равнины. Льдами были покрыты Альпы и Гималаи.)
    Як бачна з гэтых дадзеных Летува яшчэ 10 тыс. год да н.э. была пакрыта лядніком. На поўдні Беларусі ў гэты час была тундра. Мутацыя гаплагрупы R1 адбылася ў гэты час і з’явілася дзве новыя гаплагрупы R1a і R1b. Дык як магла з’явіцца ў гэты час летувісцкая мова, калі яшчэ не было саміх летувісаў? Да ведама, белыя людзі з’явіліся пасля мутацыі гаплагрупы R1. іх называюць краманьёнцамі, да гэтага жылі толькі неандэртальцы гэтыя даныя пацвержваюць даныя археалогіі:
    (Мустьерская культура — археологическая культура среднего палеолита, распространенная в Европе, Северной Африке, Средней Азии и на Ближнем Востоке. Памятники поздней Мустьерской культуры в Европе датируются радиоуглеродным методом 53—33 тысячелетием до н. э.; возникновение же её, вероятно, относится к 100—80 тысячелетию до н. э.

    Пасля ледніка на тэрыторыі на поўначы Ровенскай вобласці і паўднёвай Беларусі (драўляне) з’явілася ліпская культура, якая перайшла ў свеідэрскую
    Свидерская культура
    Свидерская культура — мезолитическая[1] постледниковая восточноевропейская археологическая культура 10-7 тыс. до н.э. Ядром свидерской культуры считается территория Польши, Литвы и Белоруссии[2]. Однако её элементы прослеживаются на сопредельных территориях России (Псковская область[3]) и Украины вплоть до Крыма[4]. Названа по стоянке Свидры-Вельке близ Варшавы (Swidry Wielkie). Представлена стоянками тундровых охотников на северного оленя, которые использовали стрелы с кремневыми наконечниками. На основе свидерской культуры сформировалась бутовская[5] и кундская культуры[6]. Исчезновение свидерской культуры связано с образованием в Восточной Европе лесных массивов.)
    Далей археалагічныя культуры паказваюць перамешчэнне людзей з гаплагрупай R1a. І гэта нашы продкі.
    А цяпер паглядзім назоў паселішчаў, напрыклад ў быўшай заходняй Прусіі (цяпер Польша і Нямеччына):
    Гмина Вышки
    1. Гмина Браньск (думаю ведае дзе яшчэ ёсць Бранск)
    2. Гмина Сураж – таксама вядома
    3. Кожушки – ёсць яшчэ ў жытомірскай вобласці і мая родная вёска з хойніцкага раёну
    4. Малеше – яшчэ ў Хойніцкім раёне ёсць
    5. Пульше
    6. Старе-Залесе
    7. Тшещково
    8. Гмина Янув-Подляски – янаў, дзе пабудавана чарнобыльская АЭС
    9. Гмина Бараново
    10. Рыцица
    11. Витовы-Мосты
    12. Гмина Красносельц
    13. Гмина Браньщик
    14. Гмина Брвинув
    15. Фаленцин
    16. Гмина Бодки
    17. Молочки – ёсць яшчэ ў Хойніцкім раёне
    18. Пасека
    19. Гмина Бяловежа
    20. Бялорусь
    21. Гмина Щучин
    22. Гмина Высоке-Мазовецке
    23. Гмина Гонёндз
    24. Осовец
    25. Гмина Хойна
    26. Гмина Осина
    27. Гмина Плоты
    28. Гмина Новогард
    29. Гмина Новогрудек-Поморски – не патрэбна каментароў
    30. Гмина Реваль
    31. Гмина Мирославец
    32. Гмина Камень-Поморски
    33. Гмина Богатыня
    34. Гмина Хойнув
    35. Гмина Мирск
    36. Гмина Новогродзе
    37. Гмина Цешкув – ёсць ў Нароўлянском раёне
    38. Гмина Рудна
    39. Ольшаны – не патрэбна каментароў
    40. Гмина Велёвесь
    41. Боровяны
    42. Гоголь
    43. Гмина Янув (Ченстоховский повят)
    44. Чепурка
    45. Янув
    46. Гмина Крупски-Млын
    47. Гмина Струмень
    48. Гмина Миколайки-Поморске
    49. Гмина Быхава – таксама не патрэбна каментароў
    50. Быхавка-Друга
    51. Быхавка-Друга-Колёня
    52. Быхавка-Первша
    53. Быхавка-Тшеча
    54. Быхавка-Тшеча-Колёня
    55. Осова
    56. Осова-Колёня
    57. Гмина Хойнице – Хойніцкі раён Гомельскай вобласці
    58. Майдан-Крыницки
    59. Гмина Избица
    60. Гмина Янув-Любельски
    61. Цегельня
    62. Гмина Сосьно
    63. Ситно – вось такая ж вёска дзе адбываў свой срок П. Северынец
    64. Гмина Могильно – не патрэбна каментароў
    65. Гмина Морды
    66. Глухув – не патрэбна каментароў
    67. Огродники
    Наогул не магу зразумець, як летувісы, напалову угра-фіны, сталі размаўляць на інда-еўрапейскай мове? І як маглі на ледніках з’явіцца людзі раней, чым у прыледніковай зоне? Дык каго патрэбна асцярагацца, мяне ці такіх вось дарадцаў?

  14. Паважаны, Сп. Vital.
    На мой погляд Вы маеце нейкі досьвед па гэтай тэме. Як чалавек адукаваны Вы павіны разумець, што весьці спрэчкі хаваючы твар, гэта не вельмі карэктна. Як можна рэагаваць на ананіма? Чаго Вы палохаецеся? Я таксама мог бы назвацца Папай рымскім. Таму, калі ласка – Ваша прозьвішча?
    Пакуль Вы будзеце вызначацца, пойдзем далей.
    Гісторыкі, лінгвісты, географы і інш. краін на Захад і Усход ад Беларусі даўно ужо вызначыліся з сваімі мовамі, культурай, рэлігіяй, даўно абаранілі доктарскія, атрымалі узнагароды і цяпер, як кажуць, “почивают на лаврах” Ад Ціхага акіяну да Брэста і Чорнага мора – усё расейскае, ад Ла-Манша да таго ж Брэста – ўсё польскае ці яшчэ чые, толькі нашага народу нідзе не існуе і увогуле ніколі не існавала. Дзе, увесь гэты час бадзяўся цэлы народ? Відаць, прыляцеў з Галактыцы і што цікава, адразу інтэграваўся ў санскрыт і пайшло –паехала, у момант увабраў ў сябе усю чужую цывілізацыю. Вось гэта якраз і ёсьць “задорнаўшчына”
    Дык хто ж мы ёсьць? Белыя русы, тады расейцы павіны быць чорнымі русамі або ружовымі? Давайце без дурняў, паважаны Сп.ананім.
    Паважаная Сп, Галіна Арцёменка пачала якраз тую працу, можа не зусім прафесійна, аднак робіць гэта шчыра. Нельга яе абвінавачваць ў нейкіх маніпуляцыях, ей, я і мне баліць за гісторыю нашага народу, якую упарта ад нас хавалі і хаваюць імперыялісты ўсіх сістэм і калібраў. Відавочна, яна не здолее даказаць свету, што мы таленавіты народ, тым не менш, яна закранула той гістарычны пласт, які ніхто, ніколі не кранаў, таму што навука працавала па сацыяльнаму заказу, беларускія навукоўцы выкінутыя на сьметнік. Але мы спадзёмся, што яны яшчэ скажуць сваё слова і гэта не за гарамі, бо рэжым Лукашэнкі згіне і ім дадуць магчымасць яго выказаць.
    А пакуль вялікае Дзякуй Сп. Галіне Арцёменке за яе самаахвярную працу на карысьць свайго народу.
    Жыве Беларус (ліцьвін,……?)
    Яўген Мурашка.
    28.03.09г.

Пакінуць каментар

  • Старонкі

  • Катэгорыі

  • Апошнія запісы

  • Архівы