Арсені Сівіцкі, Юры Царык (узята адсюль: http://csfps.by/ru/posts/20170826)
СПРОБА «ПАХАВАЦЬ КРЫЗІС» ЯК ПЕРАДУМОВА МАГЧЫМАСЬЦІ НОВАГА КРЫЗІСУ
Стратэгія ўладаў на 4-м этапе крызісу (з 27 сакавіка да пачатку ліпеня 2017 г.) складалася ў тым, каб:
– хутка давесьці да лагічнага завяршэньня рэпрэсіўныя меры (вынясеньне абвінаваўчых прысудаў судоў, заключэньне пад варту, выдаленьне з публічнай прасторы патэнцыйных лідараў пратэстаў; вызваленьне з-за кратаў без спыненьня крымінальнай справы ў мэтах недапушчэньня абвінавачваньняў у наяўнасьці палітычных зьняволеных);
– мінімізаваць публічнае абмеркаваньне падзей сакавіка 2017 года – «пахаваць» крызіс;
– вярнуцца да дакрызіснага парадку дня, зьвязанага з нацыянальнай кансалідацыяй і правядзеньнем эканамічных рэформаў.
У цэлым даная стратэгія ня толькі зьяўляецца лагічнай, але і ўяўляецца пазітыўнай, асабліва – у параўнаньні з патэнцыйнай альтэрнатыўнай стратэгіяй нарошчваньня рэпрэсій. У той жа час рэалізацыя данай стратэгіі нясе істотныя выдаткі й рызыкі для палітычнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь.
Па-першае, імкненьне легітымізаваць раней зробленыя крокі вядзе да прыняцьця рашэньняў, што дыскрэдытуюць улады і падрываюць давер да дзяржаўных інстытутаў. Гаворка ідзе, перш за ўсё, аб сумніўных рашэньнях судоў, якія прымаюцца насуперак наяўных неабвержных доказаў.
Па-другое, данае імкненьне вядзе да адсутнасьці належнага аналізу таго, што адбылося, немагчымасьці атрымаць урокі й прыняць меры, якія выключаюць тыя ці іншыя выдаткі ў выпадку крытычнай сітуацыі ў будучыні.
Па-трэцяе, практыка «кругавой парукі» й «калектыўнай дысцыпліны» ў адстойваньні ў тым ліку заведама памылковых рашэньняў уяўляе свайго роду індульгенцыю, якая выключае якую-небудзь персанальную або ведамасную адказнасьць у тым ліку за грубы непрафесіяналізм і адкрытае шкодніцтва.
У выніку, нягледзячы на пераадоленьне найбольш вострых негатыўных наступстваў крызісу сакавіка 2017 года, Рэспубліка Беларусь па-ранейшаму сутыкаецца з сур’ёзнымі рызыкамі ў галіне нацыянальнай бясьпекі, зьвязанымі з заганамі працы сістэмы дзяржаўнага кіраваньня ў сітуацыі палітычнага крызісу. Характэрна пры гэтым, што, нягледзячы на сумны досьвед 2010 г. – першай паловы 2011 гадоў, значная частка гэтых заганаў захавалася і/альбо ўзмацнілася з часоў гэтага мінулага крызісу.
ПРАБЛЕМА ІНФАРМАЦЫЙНЫХ ПЛЫНЯЎ І ЯКАСЬЦІ КІРАЎНІЧЫХ РАШЭНЬНЯЎ
Пералічаныя вышэй механізмы палітычнага крызісу ў Беларусі, які меў месца ў лютым – сакавіку 2017 года, сьведчаць аб наяўнасьці сістэмнай праблемы эфектыўнасьці дзяржаўнага кіраваньня ў галіне ўнутранай палітыкі. Пра гэта ж сьведчыць і сама гісторыя прыняцьця і спроб імплементацыі Дэкрэта № 3. Як паказалі падзеі першага квартала 2017 года, і сам Дэкрэт, і прынятыя ў студзені бягучага года папраўкі да яго былі прапрацаваны на недапушчальна нізкім узроўні.
Пазнавальная каштоўнасьць палітычнага крызісу лютага – сакавіка 2017 года знаходзіцца ў тым, што ён дазволіў выявіць ключавыя інфармацыйныя плыні, задзейнічаныя ў крызіснай дынаміцы. Гэта, у сваю чаргу, дазваляе прааналізаваць заганы і недахопы ў працы ўсёй сістэмы кіраваньня.
Ключавую ролю як ва ўзьнікненьні крызіснай сітуацыі, так і ў яе разьвіцьці, згулялі элементы сілавой супольнасьці Рэспублікі Беларусь.
1. Як неаднаразова адзначаў А.Лукашэнка, логіка пры распрацоўцы і прыняцьці Дэкрэта № 3 была не эканамічнай, а праваахоўнай. Разьлік нібыта заключаўся ў тым, што падатак падштурхне «утрыманцаў» да працоўнай дзейнасьці й прадухіліць іх занятак крымінальнай дзейнасьцю. Пры гэтым шэраг каментатараў кажуць пра тое, што профільнае міністэрства (па падатках і зборах) не падтрымлівала ўвядзеньне данай меры, у той час як асноўнымі лабістамі Дэкрэта № 3 былі экс-міністр працы і сацыяльнай абароны Мар’яна Шчоткіна (крэатура ветэрана КДБ Анатоля Тозіка) і кіраўнік Міністэрства ўнутраных спраў Ігар Шуневіч (выхадзец з КДБ).
2. Адсутнасьць у вышэйшага ваенна-палітычнага кіраўніцтва Рэспублікі Беларусь адэкватнай інфармацыі аб чаканым маштабе пратэстных выступленьняў ў лютым 2017 года было зьвязана, перш за ўсё, зь недахопамі ў працы выведчых і сацыялагічных службаў, а таксама адсутнасьцю адпаведных ацэнак з боку МУС. У меншай ступені да данага дэфіцыту інфармацыі датычны Інфармацыйна-аналітычны цэнтр пры Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (узначальваецца выхадцам з КДБ) й іншыя дзяржаўныя сацыялагічныя службы (сацыялагічныя апытаньні не заўсёды дазваляюць дакладна прагназаваць маштаб маючых адбыцца пратэстных выступаў).
3. Укід (як у публічную прастору, так і, да гэтага, у апаратнае поле) неправеранай і часткова заведама непраўдзівай інфармацыі, узятай з расейскіх крыніц, ажыцьцяўляўся Камітэтам дзяржаўнай бясьпекі. Даная інфармацыя затым наўпрост перадавалася дзяржаўным СМІ для падрыхтоўкі прапагандысцкіх матэрыялаў.
4. Укінутыя КДБ версія аб «украінска-польска-літоўскім» сьледзе ў пратэстах і аб рыхтуемых масавых забурэньнях не сустрэла супраціву з боку іншых сілавых ведамстваў. Так, нягледзячы на супрацьстаяньне Дзяржпагранкамітэта пазіцыі МУС па двух рэзанансных пытаньнях на працягу сакавіка 2017 г., 21 сакавіка 2017 г. памежнае ведамства «зьняло» сваё незалежнае меркаваньне з парадку дня. Гэтаму спрыяў інцыдэнт з «прарывам празь мяжу», верагодна, падрыхтаваны і праведзены не без удзелу беларускіх і/альбо расейскіх сьпецслужбаў. У выніку версія КДБ была некрытычна ўспрынятая і ў наступным выкарыстаная для фармуляваньня публічнай пазіцыі кіраўніцтвам краіны.
5. Аналагічна падчас крызісу была «зьнятая з парадку дня» заяўленая «асаблівая пазіцыя» Генеральнай пракуратуры, якая пасьля падзей 15 сакавіка заявіла пра гатоўнасьць правесьці праверку парушэньняў, дапушчаных супрацоўнікамі праваахоўных ведамстваў пры затрыманьні парушальнікаў правапарадку. У далейшым, мабыць, у выніку палітычнага ціску Генеральная пракуратура перайшла на пазіцыю безумоўнай легітымацыі дзеяньняў МУС і КДБ.
6. На працягу 1-3 этапаў крызісу Адміністрацыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь паводзіла сябе ў вышэйшай ступені пасіўна, спачатку адпрацоўваючы мяккія меры па зьніжэньні пратэстных настрояў (прыёмы грамадзян, якія ў некаторай ступені дапамаглі прадухіліць распаўсюджваньне пратэстных настрояў, але не маглі паўплываць на асоб, якія ўжо далучыліся да пратэстаў), а затым толькі выказваючы падтрымку і адабрэньне прынятых мер. Па-за ўсякім сумневам, гэтаму спрыяла рэарганізацыя Адміністрацыі й зьмена яе кіраўніцтва напярэдадні крызісу.
Такім чынам, напярэдадні й у рамках крызісу Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь апынуўся ў інфармацыйным вакууме, прычынай якога стала адсутнасьць альтэрнатыўных пунктаў гледжаньня ці ж недастатковая апаратная вага носьбітаў такіх пунктаў гледжаньня, іх няздольнасьць супрацьстаяць ціску суб’ектаў, якія выпрацоўваюць і прасоўваць «афіцыйны» пункт гледжаньня.
Даная сітуацыя можа быць праілюстравана пры дапамозе двух прыведзеных ніжэй блок-схем.
На першай зь іх намаляваны асноўныя крыніцы інфармацыі й уплыву на Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па пытаньнях нацыянальнай бясьпекі й палітычнай сітуацыі па стане на пачатак крызісу (17 лютага 2017 г.).
Чырвоным колерам адзначаны Камітэт дзяржаўнай бясьпекі й суб’екты, якія прымалі актыўны ўдзел у крызіснай дынаміцы, на якія КДБ стала аказвае або аказваў у крызісны перыяд вырашальны ўплыў. Сінім колерам адзначаны суб’екты, незалежныя ад КДБ і кампетэнтныя дакладаць па тэматыцы палітычнага крызісу (па асобных яго асьпектах). Зялёным колерам адзначаны суб’екты, незалежныя ад КДБ і ня кампетэнтныя дакладаць па тэматыцы палітычнага крызісу. Бледна-сінім колерам адзначаны суб’екты, якія альбо былі недзеяздольныя/неактыўныя ў перыяд крызісу, альбо публічна не праявілі сябе, што ўскладняе ацэнку іх пазіцыі (ПНБ, СБП, ААЦ).
На другой сьхеме прыводзяцца тыя ж суб’екты па стане на 22 сакавіка 2017 г., пасля таго, як «асаблівыя пазіцыі» Генеральнай пракуратуры і Дзяржпагранкамітэта былі зьведзены на нішто.
Разглядаючы сьхему, варта ўлічваць, што ў склад Дзяржаўнага сакратарыяту Рады Бясьпекі ўваходзяць прадстаўнікі КДБ (уключаючы аднаго намесьніка Дзяржсакратара), што таксама стварае магчымасьці для ўплыву. Акрамя таго, пасьля абмежаваньня Прэзідэнтам поля актыўнасьці Дзяржсакратарыята СБ, яго магчымасьці браць пад сумненьне інфармацыю, якая прадастаўляецца ў рамках крызісу МУС і КДБ, рэзка зьнізіліся. Іншымі словамі, істотны ўплыў КДБ і МУС на шэраг ключавых структур, якія забясьпечваюць інфармаваньне Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь і грамадскасьці па пытаньнях грамадска-палітычнай сітуацыі, ня быў ураўнаважаны на апаратным узроўні. Асабліва – ва ўмовах рэарганізацыі й палітычнай слабасьці Адміністрацыі Прэзідэнта.
Варта адзначыць, што пасьля шэрагу скандалаў вакол МУС і КДБ ў 2016 і пачатку 2017 года, а таксама ва ўмовах рэформы праваахоўных органаў, якая адбывадася, абодвы ведамствы былі аб’ектыўна зацікаўлены ў нарошчваньні уласных апаратных пазіцый. Аднак іх дзеяньні заслугоўваюць адмысловага вывучэньня і ацэнкі. Тут жа варта адзначыць, што незалежна ад іх намераў, узроўню прафесіяналізму і характара палітычнай пазіцыі апісанае вышэй становішча спраў (незбалансаванасьць інфармацыйных плыняў) нясе істотныя рызыкі для эфектыўнасьці дзяржаўнага кіраваньня ва ўмовах палітычнага крызісу і ўрэшце – для нацыянальнай бясьпекі, што і выявілася ў падчас падзеяў лютага-сакавіка 2017 г. у Беларусі.
ВЫСНОВЫ І РЭКАМЕНДАЦЫІ
Такім чынам, крызіс лютага-сакавіка 2017 года ў Беларусі быў заканамерным вынікам незбалансаванасьці інфармацыйных плыняў у сістэме дзяржаўнага кіраваньня. То разуменьне сутнасьці працэсаў, якія адбываюцца, уключаючы пратэстныя выступы, міжнародную сітуацыю, якое было выпрацавана ў рамках Камітэта дзяржаўнай бяспекі, не было збалансавана іншымі ацэнкамі. Гэтаму спрыяла, хутчэй за ўсё, не сама адсутнасьць альтэрнатыўных ацэнак, а адсутнасьць у іх суб’ектаў апаратна-палітычнай вагі, дастатковай для адстойваньня падобных альтэрнатыўных ацэнак і рашэньняў, якія прымаюцца на іх аснове. У прыватнасьці, адзіны інстытут, які мог збалансаваць ацэнкі КДБ па ўнутрыпалітычных пытаньнях, – Адміністрацыя Прэзідэнта, – апынуўся ў перыяд крызісу ў значнай меры недзеяздольным па прычыне сваёй нядаўняй рэарганізацыі, якая часткова працягваецца.
Шматлікія негатыўныя наступствы палітычнага крызісу лютага-сакавіка 2017 г. паставілі пад пытаньне як міжнароднае становішча Рэспублікі Беларусь, так і ўнутраны мір і спакой у беларускім грамадстве. Дзеяньні ўладаў на працягу красавіка-тарўня 2017 г., падтрыманыя дапаўняльнай іх пазітыўнай дынамікай з боку зьнешніх сіл (перш за ўсё Кітая, Украіны, а таксама Еўрапейскага саюза), дазволілі прадухіліць рэалізацыю горшага сцэнара і шмат у чым зьвесьці на нішто негатыўныя эфекты, выкліканыя крызісам.
Тым ня менш, і сёньня, па сканчэньні некалькіх месяцаў пасьля падзеяў 25 сакавіка 2017 г., сітуацыя застаецца не зусім адназначнай. У спробе «пахаваць» крызіс ўлады прынялі і працягваюць прымаць рашэньні, якія падрываюць давер да дзяржаўных інстытутаў. У прыватнасьці, з найбольш позьніх такім зьяўляецца рашэньне па скарзе на дзеяньні Менгарвыканкама ў сувязі з заяўкай на правядзеньне масавага мерапрыемства 25 сакавіка 2017 г. Працягваецца справа «Белага легіёну», інфармацыю аб якай грамадскасьць атрымлівала амаль выключна з прапагандысцкіх матэрыялаў дзяржаўных СМІ, закліканых стварыць уражаньне вінаватасьці абвінавачаных яшчэ да суду, што зь’яўляецца грубым парушэньнем асноватворных канстытуцыйных, крымінальна-прававых і крымінальна-працэсуальных прынцыпаў і нормаў. Усе фігуранты справы апынуліся на свабодзе (што пацьвярджае сьвядомую непраўдзівасьць абвінавачваньняў), аднак абвінавачаньні з часткі зь іх да гэтага часу не зьнятыя. Улады захоўваюць канфрантацыйную рыторыку ў дачыненьні ня толькі апазіцыі, але і незалежных СМІ, якія ў сваю чаргу прытрымліваюцца аналагічных установак што да ўлады. Гэта ў цэлым падрывае магчымасьці дасягненьня нацыянальнага адзінства. Не праводзіцца сумленны і адкрыты крытычны аналіз падзей лютага-сакавіка 2017 года, што шмат у чым спрыяе «кансервацыі» ўразьлівасьцяў у сістэме дзяржаўнага кіраваньня, адзначаных вышэй.
Усё гэта ў сукупнасьці з захаваньнем напружанасьці ў беларуска-расейскіх дачыненьнях азначае, што паўтор у тым ці іншым выглядзе крызісу зьяўляецца ў высокай ступені верагоднай падзеяй. Даны факт выклікае асаблівую занепакоенасьць з прычыны наяўных міжнародных тэндэнцый і маючых адбыцца падзей, якія маюць або могуць мець шырокі палітычны рэзананс. Да іх ліку можна аднесьці ўвядзенне новых санкцый ЗША супраць Расеі й паглыбленьне канфрантацыі Расеі й Захаду, правядзеньне вучэньняў «Захад-2017», правядзеньне выбарчых кампаній (і магчымага рэферэндуму) ў Беларусі і прэзідэнцкіх выбараў у Расеі. Насуперак шматкроць выказанай на міжнародным узроўні заклапочанасьці з нагоды правядзеньня вучэньняў «Захад – 2017», галоўную пагрозу стабільнасьці ў даным кантэксце ўяўляе ня сам факт правядзеньня вучэньняў і часовай прысутнасьці расейскіх войскаў на тэрыторыі Беларусі, а здольнасьць Беларусі супрацьстаяць спробам сацыяльна-палітычнай дэстабілізацыі й зьмены рэжыму.
Улічваючы выкладзенае, уяўляецца неабходным прыняць меры, накіраваныя на зьніжэньне верагоднасьці рэалізацыі негатыўнага сцэнара разьвіцьця падзей. З гэтай мэтай прапануюцца прыведзеныя ніжэй рэкамендацыі.
Рассьледаваньне падзей крызісу
1. Уяўляецца неабходным правесьці ўсебаковае ўнутранае рассьледаваньне падзей лютага-сакавіка 2017 г., уключаючы пытаньні якасьці выведчай інфармацыі і сацыялагічных службаў аб пратэстах, паходжаньня і распаўсюду недакладнай інфармацыі (узятай з расейскіх крыніц) аб падрыхтоўцы масавых забурэньняў, ключавыя асьпекты дзеяньняў супрацоўнікаў МУС, характар інфармацыйнага суправаджэньня й інш.
2. Частка рассьледаваньня, апісанага вышэй, мэтазгодна правесьці або абмеркаваць у адкрытым выглядзе, напрыклад, у форме парламенцкага рассьледаваньня альбо парламенцкіх слуханьняў.
Інфармацыйнае і аналітычнае забесьпячэньне прыняцьця рашэньняў
3. Неабходна забясьпечыць збалансаванасьць інфармацыйных плыняў, на аснове якіх прымаюцца рашэньні, што тычацца ўнутранай палітыкі, асабліва ў крызіснай сітуацыі. Выключыць верагоднасьць прыняцьця рашэньняў на аснове інфармацыі з адной крыніцы і на аснове неправеранай інфармацыі. Узмацніць ролю Адміністрацыі Прэзідэнта і Службы бясьпекі Прэзідэнта ў інфармацыйна-аналітычным забесьпячэньні прыняцьця рашэньняў.
4. Тэрмінова патрабуецца зьмяніць парадак інфармаваньня Кіраўніка дзяржавы аб бягучых падзеях, у тым ліку – у крызісных сітуацыях, каб выключыць штучнае “нагнятаньне» напружанасьці, як гэта адбылося 20-21 сакавіка 2017 г. і ў наступныя некалькі дзён.
5. Неабходна забясьпечыць палітычную (а не рэпрэсіўную) логіку пры прыняцьці рашэньняў (у тым ліку – у крызісных сітуацыях), якія закранаюць значную колькасць грамадзян і здольных паўплываць на ўзровень даверу насельніцтва дзяржаўным інстытутам. Рэакцыя насельніцтва і асобных яго груп (якія не абавязкова прадстаўляюць большасьць) павінна стаць важным арыентырам пры прыняцьці палітычных рашэньняў.
Інфармацыйная палітыка
6. Неабходна забясьпечыць рэалізацыю адзінай палітычнай лініі ў інфармацыйнай палітыцы дзяржавы, якая ўвасабляе абвешчаную ўладамі палітыку нацыянальнага адзінства. Такая палітыка павінна ствараць агульную палітычную прастору і сістэму каардынатаў, выключаць дваістае тлумачэньне ключавых прынцыпаў і прыярытэтаў дзяржавы. Асабліва неабходна выключыць практыку распаўсюджваньня розных карцін таго, што адбываецца ў розных аўдыторыях (асабліва – такіх сьпецыфічных аўдыторыях, як асабовы склад сілавых структур).
7. У рамках выпрацоўкі адзінай палітычнай лініі й далейшай рэалізацыі інфармацыйнай палітыкі мэтазгодна адмовіцца ад канфрантацыйных падыходаў, якія ўзмацняюць існуючыя і ствараюць новыя лініі падзелу ў беларускім грамадстве (уключаючы адпаведную рыторыку). Меры дзяржаўнай палітыкі, у тым ліку непапулярныя (як Дэкрэт № 3) павінны фармулявацца і асьвятляцца дзяржаўнымі СМІ ў канструктыўным ключы, не дапушчаючы проціпастаўленьне адных сацыяльных груп іншым.
8. Патрабуецца ўзмацненьне каардынуючай ролі Прэс-службы і Прэс-сакратара Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у забесьпячэньні правядзеньня цэласнай інфармацыйнай палітыкі дзяржавы ў мэтах забесьпячэньня нацыянальнага адзінства.
9. Неабходна выключыць практыку наўпроставага ўзьдзеяньня сьпецслужбаў на працу дзяржаўных СМІ, уключаючы перадачу для абавязковага асьвятленьня «гарачых» матэрыялаў (асабліва – неправераных і заведама непраўдзівых), нават калі гэтыя матэрыялы былі зацьверджаны на высокім палітычным узроўні. Прафесійная пазіцыя журналістаў, стандарты журналісцкай працы і незалежнасьць СМІ павінны паважацца, у тым ліку ў рамках работы дзяржаўных СМІ.
10. Неабходна спыніць практыку «анансаваньня вінаватасьці» фігурантаў крымінальных спраў супрацоўнікамі сьпецслужбаў, праваахоўных органаў праз дзяржаўныя СМІ, як па справах з палітычным гучаньнем, так і па іншых справах (напрыклад, карупцыйнага характару).
Праца праваахоўных структур
11. Палітыка нацыянальнага адзінства павінна ў першую чаргу закрануць сілавыя структуры Рэспублікі Беларусь, ідэалагічную й інфармацыйную працу ў іх. Праца сьпецслужбаў і праваахоўных органаў павінна быць вызвалена ад ідэалагічных шор, якія падрываюць іх эфектыўнасьць і спрыяюць выпрацоўцы ілжывых ацэнак.
12. Неабходна забясьпечыць падвышэньне кваліфікацыі супрацоўнікаў праваахоўных органаў і сьпецслужбаў Рэспублікі Беларусь з апорай на перадавы міжнародны досьвед, перш за ўсё Кітая, ЗША, Вялікабрытаніі, Нямеччыны.
13. У мэтах падвышэньня даверу да сілавых структураў мэтазгодна выключыць практыку ананімных дзеяньняў супрацоўнікаў праваахоўных органаў і сьпецслужбаў у дачыненьні да асоб, якія не ўяўляюць грамадскай небясьпекі (такіх, як мірныя ўдзельнікі масавых мерапрыемстваў).
14. Неабходна забясьпечыць поўную празрыстасьць ходу рассьледаваньня і магчымага судовага разбору па справе «Белага легіёну». Уяўляецца мэтазгодным не дапусьціць пачатку судовага разбору і тым больш – вынясеньня прысуду на падставе адных толькі «прызнальных паказаньняў» сьведак і абвінавачаных.
Агульнапалітычныя пытаньні
15. Неабходна выключыць любыя дзеяньні любых дзяржаўных суб’ектаў, накіраваныя на «ўбудаваньне» Рэспублікі Беларусь у чужую яе нацыянальным інтарэсам логіку паводзінаў й інтэрпрэтацыі падзей. Любыя спробы падрыву афіцыйнай палітыкі беларускай дзяржавы як донара рэгіянальнай стабільнасці й бясьпекі, а таксама падмены меркаваньняў нацыянальнай бясьпекі іншымі меркаваньнямі павінны быць рассьледаваны і спынены незалежна ад ідэалагічных і геапалітычных меркаваньняў.
16. Улічваючы рост нестабільнасьці ў палітычнай сістэме Расейскай Федэрацыі, неабходна захоўваць поўную гатоўнасьць да нейтралізацыі спробаў ціску ці зьдзяйсьненьня аднабаковых агрэсіўных дзеяньняў з боку Расеі ў дачыненьні да Рэспублікі Беларусь на працягу ўсяго 2017 году. Асаблівай увагі патрабуе ўнутрыпалітычная сітуацыя напярэдадні й падчас сумесных вучэнняў «Захад-2017».
Міжнародная супольнасць
17. Міжнароднай супольнасьці варта ацаніць, што, нягледзячы на цяжкі палітычны крызіс лютага-сакавіка 2017 г., Рэспубліка Беларусь захавала сваю прыхільнасьць пазіцыі донара рэгіянальнай стабільнасці й бясьпекі, у тым ліку – дамаглася ўзгадненьня невысокага ўзроўню ваеннай прысутнасьці Расейскай Федэрацыі на сваёй тэрыторыі ў ходзе вучэньняў «Захад – 2017». Гэта значыць, што, нягледзячы на ўсе складанасьці беларуска-расейскіх узаемаадносін Беларусь можа разглядацца як надзейны партнёр у забесьпячэньні міжнароднай стабільнасьці й бясьпекі ў рэгіёне.
18. Улічваючы пазіцыю Рэспублікі Беларусь, краінам НАТА і самому блоку варта надаць увагу выпрацоўцы і рэалізацыі мер умацаваньня даверу й іншых крокаў, якія дазволілі б пазьбегчы падрыву названай пазіцыі Менска. Пры ўсёй актуальнасьці для ЕЗ і НАТА задач стрымліваньня Расеі варта ўлічваць, што захаваньне нейтральнай рэгіянальнай ролі Беларусі зьяўляецца самым эфектыўным і найменш затратным спосабам стрымліваньня напружанасьці ў рэгіёне.
19. Еўрапейскаму зьвязу мэтазгодна распачаць спробу перафармуляваньня мэтаў і задач сваёй палітыкі ў дачыненьні да Рэспублікі Беларусь у тэрмінах канкрэтных практычных вынікаў з улікам геапалітычнага чыньніку. Каштоўнасны падыход ЕЗ не павінен быць адкінуты, але павінен быць апрануты ў практычныя мэты, задачы і ўмовы.
20. У рамках новага падыходу ЕЗ да выбудоўваньня дачыненьняў з Рэспублікай Беларусь было б мэтазгодна рэалізаваць ініцыятыву па стварэньні фонду падтрымкі грамадзянскай супольнасьці, у рамках якога рашэньні па падтрымцы прымаліся б адкрыта і празрыста незалежнай у сваіх дзеяньнях камісіяй, у якую ўваходзяць прадстаўнікоў як ЕЗ, так і Рэспублікі Беларусь (дзяржаўных органаў і грамадзянскай супольнасці).
Няўрадавыя структуры
21. Улічваючы існуючую пагрозу паўтарэньня ў тым ці іншым аб’ёме падзей лютага-сакавіка 2017 года, а таксама страты ва ўзаемным даверы і рэгіянальнай стабільнасьці, якія падобныя падзеі ўжо нанесьлі й могуць нанесьці, няўрадавым эксьпертным структурам краін рэгіёну мэтазгодна арганізаваць працу па ўмацаваньні даверу і забесьпячэньні празрыстасьці. У прыватнасьці, такая праца на першым этапе павінна мець на ўвазе дасьледаваньне «афіцыйнай» версіі беларускага боку ў ходзе крызісу лютага-сакавіка 2017 г. i выяўленьне якіх-небудзь чыньнікаў, якія сьведчаць аб абгрунтаванасьці данай версіі. Падобнае даследаваньне павінна таксама ўключаць вывучэньне іншых фактаў уцягнутасьці тых ці іншых асоб або структур, якія выходзяць за рамкі беларускай «афіцыйнай» версіі.
У далейшым даная праца магла б насіць характар ўзаемнага інфармаваньня няўрадавых прадстаўнікоў рэгіянальных дзяржаў аб сітуацыі ў галіне бясьпекі.
(канец нашага выкладаньня даклада Арсенія Сівіцкага і Юрыя Царыка)
Навошта Лу-ке “нацыянальнае адзінства” калі ў яго ёсць АМАП?
Сяргей, АМАП можна перакупіць. Таму на яго арыентуюцца толькі блізарукія, прымітыўныя “палітыкі”.
А дальнабачныя якраз і арыентуюцца на НАЦЫЯНАЛЬНАЕ АДЗІНСТВА.
Лу-ка якраз і належыць да гэтых “прымітыўных”.