nashaziamlia.org

Асьветна-адукацыйны, грамадазнаўчы сайт для беларусаў: аналіз, прагноз, сілы, інтарэсы, сьветагляды, ідэі, ідэалогіі, праграмы, мэты.

Запісы

“Беларускае” зьнебазьняцьце. Частка 1: прызнаньні і пакаяньні Пратасевіча

9 чэрвеня, 2021 | 10 каментарыяў

Рэдакцыя.

Падзеі вакол захопу Рамана Пратасевіча лукашэнкаўскімі ўладамі, а затым вакол яго прызнальнага інтэрвю мелі для Беларусі (і ня толькі!) характар чарговага (і тыповага) эфекту крука ў лесе. Натуральна, мы не маглі прайсьці міма гэтых падзей, не сабраўшы адпаведны ўраджай новых палітычных фактаў й ідэалагічных ведаў. Нязначна скарочанай тэкставай версіяй інтэрвю Пратасевіча журналісту Маркаву (яе мы набіралі сіламі рэдакцыі) мы пачынаем працэс збору названага ўраджая. Спадзяемся, калі дазволяць абставіны, яго працягнуць. “У жывую” праслухаць інтэрвю можна тут: https://www.youtube.com/watch?v=J-PmITXlkgU – ці тут: https://www.youtube.com/watch?v=Ov1K-f930UA. З нагоды лічым неабходным заявіць, што мы супраць практыкі падобных акцый “зьнебазьняцьця”, заклікаем спыніць фізічны ды псіхічны ціск (калі такі мае месца) на чыста палітычных зьняволеных у Беларусі і тэрмінова ўсіх іх вызваліць.

=

(Маркаў, 0:05) Раман, добры дзень. Мне, як чалавеку з “расстрэльных сьпісаў” [Што гэта такое? Чаму б не патлумачыць? – рэд.], цяжка абстрагавацца ад вашага непасрэданага ўдзелу ў тых працэсах, пра якія мы будзем размаўляць. Але я паспрабую. Дзеля таго, каб людзі павучыліся паміж сабой размаўляць [добра, запонім. – рэд.]. Вы хаця б разумееце, што незалежных СМІ не бывае?

Добры дзень. Вядома, разумею.

 

(1:05) Вы дабраахвотна пагадзіліся на гэтае інтэрвю?

Абсалютна. І адчуваю я сябе добра.

 

(1:20)  Як вашыя паплечнікі паставяцца да нашай з вамі размовы?

Мне цягка прадказаць. Магчыма, многія будуць мяне асуджаць, называць здраднікам. Але мне ўсё роўна, бо я хачу зрабіць усё, каб выправіць свае памылкі.

Раней, чым больш я імкнуўся ня сунуць нос не ў свае справы, ня думаць, адкуль і якія грошы ідуць, якія сьпецслужбы ўзьдзейнічаюць на тое, што адбываецца, тым горш усё гэта станавілася…

 

(2:30) А яны баяцца вашага з’яўлення [на ТБ]?

Я думаю, так. Думаю, што гэта выкліча немалы фурор.

 

(2:44) Вас грыміравалі перад гэтым інтэрвю?

Увогуле не краналі. Толькі мікрафоны апранулі.

 

(3:10) Ня буду разьвіваць тэму самалёта. Але хто ведаў, што вы ляціце гэтым рэйсам?

Адзіны раз, калі я паведамляў нешта ў час гэтага свайго адпачынку, гэта быў момант перад вылетам самалёта з Афін. Я напісаў пра свае перамяшчэньні ў рабочы чат. Там было некалькі журналістаў, якія працуюць над праектам, плюс пара чалавек са штаба Ціханоўскай – Ф. Вячорка і Даніла Багдановіч.

 

(3:55) Хто б мог трымаць на вас зуб з гэтага чата?

У мяне быў асабісты канфлікт з Данілам Багдановічам, які быў дырэктарам сеткі Інфапоінт. Яшчэ былі размовы, каб мяне звольніць (…) Мне пра гэта сказалі хлопцы-жуналісты. Я амаль упэўнены, што гэта Багдановіч.

 

(5:20) Адкуль у вас была ўпэўненасьць, што Польшча вас і Пуцілу ня здасьць?

Такой упэўненасьці не было ніколі. Але я ніколі публічна не абражаў прадстаўнікоў уладаў. Я разумеў, што раней ці пазьней за маю дзейнасьць можа наступіць адказнасьць.

 

(5:55) Але ж вы шмат рабілі праз “Чорную кнігу Беларусі” і “Беларусь галаўнога мозгу”.

Гэта розныя праекты, і я ня меў дачыненьня да праекта “Чорная кніга”.  Да “Беларусі галаўнога мозга” і “Нехта” – так.

 

(6:35) Вашая спадарожніца, Сафія, была рэдактарам экстрэмісцкага тэлеграм-канала “Чорная кніга Беларусі”. Там былі даныя ня толькі на сілавікоў, але і на журналістаў, настаўнікаў – усіх, хто зьвязаны так ці інакш з дзяржаваю [а ці ж усе беларусы – грамадзяне Беларусі – гэта ня частка дзяржавы, прычым – неад’емная, базавая? – Рэд.]. У яе тэлефоне знайшлі каля 80 падрыхтаваных пастоў для публікацыі. Як траплялі даныя ў “Чорную кнігу”? Аплата была?

Я ня меў непасрэднага дачыненьня да гэтага праекта. Але, наколькі мне вядома, частку даных перадавалі “пацукі” зь некаторых калектываў (…) Былі графікі дзяжурстваў СТВ.

 

(8:35) Якая рэакцыя была ў вас на тое, што селебраты распаўсюджвалі вашыя пасты?

Мяне гэта бавіла. Калі людзі вырашалі паказваць свае апазіцыйныя погляды, дык чаму толькі цяпер?.. Калі ты і раней не падтрымліваў улады, якім чынам ты працаваў, напрыклад, у той жа Белтэлерадыёкампаніі?

 

(9:45) Чаму вы не “забілі” свой тэлефон яшчэ ў паветры? Чаму Сафія таксама ня сьцёрла інфармацыю?

Адна з прычын, што мы былі застрэсаваныя, панікавалі. Мазгі не працавалі, бо я прызямляўся на эшафот.

 

(11:00) Чаму вы казалі, што вас тут чакае сьмяротнае пакараньне?

КГБ уключыў мяне ў сьпіс асоб, датычных да тэрарызму.

 

(11:20) За што вы павінны былі б адказваць?

Я быў адным з тых, хто заклікаў людзей выйсьці на вуліцу 9 жніўня [гэта не тэрарызм. – рэд.]. Я прызнаю сваю віну па гэтай, 342-й, частцы КК – арганізацыя масавых несанкцыянаваных акцый.

У тым ліку мае заклікі сталі прычынай некантралюемых забурэньняў на вуліцах. Тры дні Менск жыў у хаосе.

 

(12:30) У інтэрвю Дудзю вы прызналі, што вы яшчэ і каардынавалі, і кіравалі гэтымі працэсамі. Экстрэмісцкі тэлеграм-канал, да якога вы мелі непасрэднае дачыненьне, быў каардынатарам ПРАТЭСТАЎ [сапраўды пратэстаў, а не тэрарызму. – рэд.]. Я, як чалавек вайсковы, разумею, што для арганізацыі пратэстаў патрэбны ня толькі заклікі. Яшчэ патрэбны планы, інструкцыі, схемы – у т.л. схемы, як рабіць тэрарызм [дыверсіі. – рэд.] на чыгунцы, як рабіць прылады, каб пракалваць шыны. І што такое “лав-хата”?

Чат “Хата” – гэта быў асноўны чат адміністратараў тэлеграм-каналаў. Там былі абмеркаваньні будучых акцый, было планаваньне, праца над тэмай для таго ці іншага тыдня пратэстаў. Гэты чат быў асноўным каардынатарам вулічных пратэстаў.

 

(14:20) Хто туды акрамя вас уваходзіў?

Сьцяпан Пуціла, Ян Рудзік, Тадэвуш Гічан, Франак Вячорка (які часта мог “прыйсьці” і напісаць тэзісы, па якіх мы адразу мусілі працаваць), Антон Матолька, Даніл Багдановіч, Шрайбман, Пальчыс, Юшкевіч, Насьця Рагатко (прадстаўніца штабу Ціханоўскай), Вікторыя Пальчыс (жонка Пальчыса), Дзьмітрый Навоша, Яўген Малахоўскі (які працаваў у асноўным з дваровымі ініцыятывамі), Міраслаў Чыгір, Ян Аўсеюшкін.

Там прымаліся рашэньні пра месца наступнай акцыі, яе тэмы, абмяркоўваліся ўсе падзеі. Гэты чат выконваў ролю галоўнага каардынацыйнага чата ўсёй інфармацыйнай вайны і вулічных пратэстаў.

 

(16:00) Шрайбман – хітры журналіст. Ён таксама кіраваў мяцяжамі?

Я не магу так сказаць. Але ён часта выказваў сваё меркаваньне. Прапанаваў зьмяняць тэму (…) У гэтым чаце многія былі пад сваімі імёнамі, але некаторыя былі пад нікамі, якія перыядычна зьмянялі.

 

(17:00) Гэты чат застаецца…

Так. Яго перайменавалі, але слова “хата” застаецца.

 

(17:55) Штабы “невероятных” быццам аб’ядналіся. Але, ці вы ўпэўнены, што Пуціла ня здрадзіць Вячорку, Латушка ўжывецца з Ціханоўскай, а Стрыжак не прадасьць іх усіх, калі яму гэта будзе выгадна?

Паміж рознымі ініцыятыўнымі штабамі было шмат праблем.

Так, напрыклад, НАЎ павінна была запускаць Ціханоўская – гэта павівен быў быць яе кабінет міністраў. Але за суткі да старту Латушка, які нейкім чынам атрымаў доступ да іх сайта, аб’явіў НАЎ сваёй ініцыятывай. Ён па сутнасьці скраў праект. Хаця перад гэтым ён у Ціханоўскай выгандлёўваў для сябе пасаду прэм’ер-міністра…

Той жа Ф.Вячорка ледзь не набіў пысу Ярахаўцу – прадстаўніку “Страны для жізні”. І г.д. Адбываецца шмат унутраных канфліктаў. І штабы баяцца, што яны будуць выходзіць на паверхню.

Зразумела, што ўсе змагаюцца за свае інтарэсы.

 

(19:35) За што канкрэтна?

Я прывяду прыклад. Тая ж Вольга Карач на кожным стрыме спрабуе падаваць сябе “пупам зямлі”, ледзь ня штотыднёва аб’яўляць імпічмэнт Ціханоўскай, спрабуе адштурхнуць ад Ціханоўскай дыяспары, насаліць ёй. Яна імкнецца атрымаць доступ да фінансаў дыяспар. Яе цікавяць больш грошы, чым улада.

Карач, якая пражыла 10 гадоў у Летуве, мае дом плошчай каля 600 кв.м у элітным раёне Вільні. Адкуль такое бярэцца?

Ёсьць шмат унутранай канкурэнцыі ды канфліктаў.

Ёсьць прэтэнзіі да таго ж “Байсол” ды Стрыжака, якія небезпадстаўныя, хаця і абмяркоўваліся кулуарна.

Той жа Латушка, хаця публічна і не выступаў супраць Ціханоўскай, але скраў яе праект.

Штабы з усіх сіл імкнуцца “не выносіць сьмецця з хаты”, каб сьвет ня бачыў, колькі на справе ёсьць унутраных канфліктаў, зьвязаных з фінансаваньнем, палітычнымі амбіцыямі ды ўплывамі.

 

(22:15) Нашым гледачам напэўна цікава, як жывуць прадстаўнікі “новай апазіцыі” там [у замежжы]. Вы ўжо сказалі пра дом Карач, якую не ўспрымаюць як рэальнага лідара. А іншыя?

Усе палітычныя лідары, якія знаходзяцца ў замежжы, жывуць у добрых умовах.

Ёсьць два асноўныя штабы – Ціханоўскай (якая галоўны палітык для Захаду) і Латушкі.

Штабу Латушкі даводзіцца падладжвацца пад штаб Ціханоўскай, паколі ў яго няма дастатковай палітычнай вагі. Самы просты прыклад – заклікі выхадзіць на 9 траўня. Але ж гэта дзень памяці. Ён не прызначаны для пратэстаў ці палітычных амбіцый. Хутчэй за ўсё, Латушку сказалі: ты павінен падтрымаць [заклік да выхаду на 9 траўня], альбо ты не атрымаеш фінансавай падтрымкі.

 

(24:35) А дзе жыве Латушка?

Наколькі мне вядома, ён здымае кватэру, за якую плаціць 3.000 $ за месяц. Гэта напэўна вельмі добрае жыльлё. Ён жыве на шырокую нагу. Гэта абмяркоўваецца кулуарна.

Я ня ведаю, як жыве Ціханоўская, якія грошы атрымлівае. Гэтая інфармацыя цалкам закрытая. Але на яе працуе летувіская сьпецслужба, яна мае ахоўваемы дом (…) Над яе іміджам працуе каманда стылістаў.

 

(26:00) Езьдзіць па ўсім сьвеце з аховай ды памочнікамі… За чый кошт “банкет”?

Часткова за кошт летувіскіх падаткаплатнікаў, якія са сваёй кішэні ўтрымліваюць замежнага палітыка. Часткова за кошт прыватных спонсараў – бізнэсмэнаў (дарэчы, якія ў іх інтарэсы?). Ёсьць яшчэ фінансавая падтрымка ад дыяспар.

У Ціханоўскай картэж з усімі атрыбутамі, служба бясьпекі, характэрная для прэзідэнтаў.

 

(27:40) Нават Грыбаўскайтэ так ня езьдзіла…

Іншыя часы…

 

(28:00) А Польшча? Хто аплачвае 3.000 $ за кватэру Латушкі?

Відавочна, што ёсьць фінансаваньне ад заходніх краін, бо ім выгадна ўтрымліваць Ціханоўскую, Латушку, іншых.

 

(28:20) Чаму?

Паглядзім на сітуацыю нават з пазіцыі Летувы. Там вышэй цэны, меншы ўзровень даходаў, чым у Польшчы. Але сёньня Летува нават Кітаю спрабуе перахадзіць дарогу… А справа ў тым, што паколькі Летува ўтрымлівае Ціханоўскую, яна атрымлівае палітычныя дывідэнты ад калектыўнага Захаду, дазваляючы Летуве брахаць на ўвесь сьвет.

Тое ж датычыць Польшчы, у якой унутры ЕЗ ёсьць свае праблемы. Праблема ўцекачоў. Польская эканоміка атрымлівае апошнія дзесяцігоддзі гіганцкія (грашовыя) уліваньні, без якіх Польшча ў свой час проста ня выжыла б. Паколькі сёньня Польшча выдзяляе гранты “беларускай апазіцыі”, яна можа адмаўляцца прымаць мігрантаў. Пры гэтым Польшча сёньня актыўна робіць гучныя заявы, якія раней сабе не дазваляла.

 

(30:50) А “Байпол”, як арганізацыя, чые дзіця?

“Байпол” цалкам знаходзіцца ў Польшчы. Прычым, офіс Байпола знаходзіўся на тым жа паверсе, што і штаб НАЎ Латушкі.

Крыніцы фінансаваньня [“Байпола”] хутчэй за ўсё таксама польскія.

(…) “Белсат” – гэта канал польскага тэлебачаньня.

 

(31:40) Белсат фінансуецца наўпрост з польскага бюджэту?

Так.

 

(32:05) Яшчэ ёсьць зацікаўленыя (ў беларускіх актывах замежныя) бізнэсоўцы. Але ж дзяржаўныя грошы ня йдуць наўпрост. Павінны існаваць нейкія пракладкі ў выглядзе фондаў.

Не абавязкова. Праект “Нехта”, “Беларускі дом” у Варшаве. Ім урад (Польшчы) наўпрост выдзяляў грошы (у свой час) у памеры 50 млн. злотых [каля 10 млн. $ – рэд.].  І асабіста прыходзіў прэм’ер-міністар [мы ў свой час пра гэта інфармавалі нашых чытачоў. – рэд.]. Там практычна напэўна ёсьць карупцыйныя сьхемы…

 

(32:45) Мы да гэтага моманту яшчэ вернемся… З улікам усіх гэтых немалых затрат, калі і пры якіх умовах урадам гэтых краін нарэшце надакучыць фінансаваць беларускі пратэст? Відавочна, год прайшоў, рэвалюцыі не адбылося.

Пачнем з таго, што пратэстаў няма і яны наўрад ці будуць. Больш за тое, усе апошнія месяцы, калі былі спробы заклікаць да нейкіх акцый, у мяне быў асабісты канфлікт зь Вячоркам, прадстаўнікамі Байполу, бо я адкрыта казаў: усё, у нас няма вуліцы! У нас яе няма і ня будзе. Цяпер усё. І бязглузда спрабаваць заклікаць, калі ўжо ніхто ня выйдзе. Гэта бессэнсоўна. І трэба сканцэнтравацца на іншых задачах.

Але мог прыйсьці той жа Вячорка і сказаць: Рома, ты мусіш падумаць што да вуліцы, бо мусіш разумець: не будзе вуліцы – не будзе санкцый… Гэтую фразу я чуў неаднаразова.

 

(34:20) Я думаў, вы скажаце: не будзе вуліцы – не будзе фінансаваньня…

Гэтыя рэчы ўзаемазьвязаныя [! – рэд.].

Мяне адправілі з адпачынак, бо я адкрыта казаў: усё, аб’ектыўна – мы прайгралі. Больш за тое, я зьбіраўся сыходзіць, каб працаваць не ў тэлеграм-каналах, а фатографам.

 

(35:00) Калі вы, Раман, у свае 26 гадоў гэта разумееце, то чаму гэтага не разумеюць вашы куратары? Колькі яшчэ яны гатовы фінансаваць тых, хто, жывучы ў замежжы за грошы куратараў, кажа пра пратэсты ды санкцыі?

Пратэстаў няма і ня будзе. Чаму ж “штурхаюцца” санкцыі? Таму, што гэта ў прынцыпе прылада палітычнага ціску. Санкцыі патрэбны для таго, каб эканоміка Беларусі абрынулася хутчэй. Калі ж абрынецца эканоміка, то людзі выйдуць на вуліцы (каб рабіць) галодныя бунты. Гэта адна з мэт эканамічных санкцый.

 

(36:10) А вашы лідары, тая ж Ціханоўская разумеюць, што мэта санкцый у падрыве эканомікі Беларусі, прымусіць людзей галадаць, каб вырашыць пытаньне? 

Усе ўсё выдатна разумеюць.

 

(36:20) Я зразумеў ваша стаўленьне да Ціханоўскай і  не магу не запытанцца пра ваша стаўленьне да дзеючага прэзідэнта [да Лу-кі, бо сёньня ў Беларусі сапраўднага Прэзідэнта няма. – рэд.].

Я шмат крытыкаваў Аляксандра Рыгорыча. Мне здавалася, што для гэтага былі прычыны. Але чым больш я мусіў уцягвацца не ў журналісцкую працу, а ў палітычную, тым больш мне хацелася адтуль зьбегчы.

Я пачаў разумець, што многія рэчы, за якія крытыкавалі А.Г. – гэта спроба ціску. І ў многія моманты ён, нягледзячы на ціск, паступаў як чалавек зь я***мі.

Былі і памылковыя рашэньні.

 

(37:30) Калі адным словам: вы яго паважаеце?

Безумоўна [? – рэд.]..

 

(37:40) Мне цікава і ваша асоба. Таму мы сёньня тут і размаўляем. Да якіх тэлеграм-каналаў вы былі далучаны асабіста?

Найперш гэта праект “Нехта” і пазьней “Беларусь галаўнога мозга”.

 

(38:10) Калі вы займаліся гэтамі каналамі, то вас увесь час бачылі разам з Пуцілам. Прычым, Пуціла галоўны, ён рашае, а Пратасевіч на другім плане. Якая была ерархія паміж вамі двума.

Асоба Пуцілы скрайне пераацэнена ў грамадстве. Зь яго зрабілі, калі не манумент, то бюсьцік.  На справе, гэта той чалавек, які самастойна не прымаў рашэньняў што да пратэстаў, іншых рэчаў.

Нават сам праект “Нехта” прыдумаў іншы беларускі журналіст Уладзімер Чудзянцоў. Гісторыя Нехты пачалася зь песьні 2015 года “Выбару няма”. Яе цалкам напісаў Чудзянцоў, Сьцяпан (Пуціла) яе толькі выканаў. Пуціла проста вучыўся і выступаў у якасьці актора агучкі.

Пасьля таго, як Чудзянцова пасадзілі, усю гэтую працу паехаў рабіць я. І тэлеграм-каналамі займаўся толькі я. Яшчэ да пратэстаў тэлеграм-канал “Нехта” я ўспрымаў выключна як сваё дзіця.

 

(40:30) Скажыце шчыра, ці ўсе падпісчыкі вашых тэлеграм-каналаў былі жывымі людзьмі? Асабліва на пікавым этапе.

На піку ў “Нехта-лайф” было пад 2 млн. падпісчыкаў. Зь Беларусі да 500 тысяч. Цяпер ідзе падзеньне аўдыторыі. Лічбы замруць на дапратэстных велічынях.

 

(41:40) Дык што, Пуціла – праект польскіх сьпецслужбаў?

Ня ведаю, ці польскіх, але ўсе лаўры, якія ён атрымліваў, былі за кошт працы іншых людзей.

Спачатку праект “Нехта” жыў выключна за кошт продажу рэкламы. Там не было пабочных уліваньняў. Пазьней, летам 2020-га, пачало адбывацца шмат вельмі цікавых рэчаў.

Калі каротка, то яшчэ перад самым уездам рэдакцыі ў памяшканьне “Беларускага дому” ў Варшаве, які ўзначальвае Алесь Зарэмбюк (дзе, дарэчы, усё было брудным, захламлёным, і нам даводзілася ўсё самім ачышчаць), то ўжо тады Зарэмбюк, паціраючы рукі, казаў пра “цікавы праекцік на амерыканскі гранцік”. Мы ж стаялі і паціху хіхікалі, бо мы не пасьпелі засяліцца, як пайшлі размовы пра гранты…

Перад гэтым “Беларускі дом” развальваўся. Там не было ні фінансаваньня, нічога. Цяпер жа “Беларускі дом” у Варшаве – гэта вядучая арганізацыя, якая кантралюе ўсе беларускія падзеі, усю беларускую тэму.

Асабіста прэм’ерам Польшчы на “Беларускі дом” было выдзелена 53 млн. злотых на дапамогу беларускім уцекачам.

Самае цікаве, што грошы, здавалася б, былі выдзелены. Дамафон разрываўся круглыя суткі. Беларусы (уцекачы) рэальна справабалі прыходзіць і зьвяртацца за дапамогай. Але ім ніхто ні аднаго разу не адчыніў… Ім, верагодна, ніхто нічога не даў.

Калі ж я пачаў пра гэта размаўляць з Зарэмбюком, той папярэдзіў, што, калі я буду сунуць свой нос не ў свае справы, то ў мяне будуць праблемы…

 

(44:50) Адсюль пытаньне: дзе грошы?

Гэтае пытаньне рытарычнае.

Цяпер для “Беларускага дома” ў Варшаве “Нехта” стала дойнай каровай.

Паглядзіце, “Беларускаму дому” ў Варшаве выдзелілі элітны катэдж у элітным раёне горада – з аховай, з канферэнц-залай.

 

(45:10) Гэта ўжо было пасьля таго, як ён пачаў з вамі працаваць?

Так, гэта ўсё было пазьней. Здавалася б, проста беларуская эмігранцкая арганізацыя! Але мяне туды ні разу не пусцілі ўнутр. І, больш за тое, наколькі я ведаю, там ёсьць пакоі, у якія ніхто ня можа зайсьці. Што там знаходзіцца – пытаньне.

Зарэмбюк па сутнасці, як я разумею, стаў выкарыстоўваць Сцяпана як дойную карову – у тым ліку для сваіх інтарэсаў. І адразу пайшлі сустрэчы на высокім узроўні наўпрост з урадам польскім. Ці жарты, што ў памяшканьне “Беларускага дома”, дзе знаходзілася рэдакцыя і былі мы – хлопцы-журналісты (гэта яшчэ было нават да пратэстаў) – туды прыйшоў прэм’ер-міністр Польшчы!

 

(46:10) То бок, вы хочаце сказаць, што гэта не Пуціла арганізаваў, а Зарэмбюк?

Зразумела. Нават зараз і яшчэ раней да Зарэмбюка была маса пытаньняў пра тое, як ён працуе з грантамі, з фінансамі і так далей. Нават Кацярына Ерусалімская, з якой мы разам працавалі (на той момант мы і ў стасунках былі), яна пасьля казала, што адной з прычынаў канфлікту, які быў унутры рэдакцыі, гэта тое, што мы з Кацярынай былі нязгодныя з тым, што Сьцёпа пачаў шчыльна працаваць з Зарэмбюком.

 

(46:40) То бок, вас адсунулі ўбок?

Так. І пасьля гэтага яшчэ і да нас пачало стаўленьне мяняцца.

 

(46:50) А чые гэта былі гранты – толькі польскія?

Я не ведаю. Мяне не падпускалі ніколі нават блізка да фінансавых пытаньняў. У самым праекце “Нехта”, калі казаць нават без датычнасьці да “Беларускага дома” ў Варшаве (хаця, паглядзіце, нават зараз тое, што я фрагментарна бачыў па тэлебачаньні, нават тыя акцыі, якія праходзілі ў маю падтрымку), там стаяць мае бацькі і за спінай у іх стаіць Зарэмбюк. Якое ён дачыненьне мае да маёй сям’і? І ўсё гэта яшчэ адбываецца на фоне лагатыпаў “Беларускі дом у Варшаве”.

 

(47:30) То бок яны яму выгадныя?

Зразумела. Мяне гэта вельмі моцна абурыла! Таму што, я больш чым упэўнены, што і карупцыйныя схемы ёсьць, звязаныя з урадам Польшчы, правячай партыяй ПіС і “Беларускім домам”. Напэўна, там занадта шчыльныя сувязі – гэта раз. Па-другое, нават зараз мае бацькі – людзі абсалютня неабазнаныя – выступаюць на фоне лагатыпаў “Беларускі дом” і ззаду сядзяць Зарэмбюк і Пуціла. Якія яны адносіны маюць да мяне і чаму гэта ўсё адбываецца пад іх непасрэдным пратэктаратам? Пытаньне рытарычнае. Але, скажу шчыра, мяне гэта глыбока абражае!

Калі вярнуцца ўсё ж такі да пытаньня пра крыніцы фінансаваньня. Першапачаткова праект “Нехта” жыў за кошт продажу рэкламы. Пры гэтым рэкламныя пасты, як у самага буйнога на рынку гульца, натуральна, каштавалі добрыя грошы. Гэта ўжо было ў “Беларускім доме”, але тады яшчэ не было гаворкі падрабязнай пра якія-небудзь гранты. Была рэклама. Пазьней у нейкі момант Сьцяпан запусціў чытальніцкія ахвяраваньні, каб людзі маглі падтрымаць праект. У прынцыпе, мне здаецца, што гэта абсалютна нармальны сродак манетызацыі -чытальнікі абсалютна з уласнай волі могуць падтрымаць рэдакцыю на пэўную суму.

Напэўна, першай кропкай канфлікту неўзабаве пасьля гэтага стала (гэта будзе гучаць вельмі цікава) расейскае фінансаваньне праекта “Нехта”.

 

(49:35) Якім бокам?

Я ведаў, што вы здзівіцеся. Расейскія грошы напраўду прысутнічалі.

У чым гэта выяўлялася? Першапачаткова, калі адкрылі чытальніцкія ахвяраваньні, туды паступалі невялікія, як правіла, залічэньні, да 20 даляраў. Пазьней, недзе ў чэрвені, праз два тыдні пасля таго, як усё гэта было запушчана, Сцяпан пахваліўся, што нам зараз рэгулярна адна расейская кампанія робіць буйныя пералічэньні. І паказаў – гэта платформа “БайПал” была, здаецца. Сцяпан паказаў на сваім маніторы: нейкія невялікія залічэньні і раптам – плюс 3.000 еўра, плюс 5.000 еўра. Стала, мінімум – раз на тыдзень. Там была ўказана назва фірмы. Яна была (я зараз не магу дакладна ўспомніць назву), але яна так ці інакш была звязана з Уралам, з горназдабывальніцтвам.

Я не магу яе да канца ўспомніць, але патлумачу самыя цікавыя рэчы, якія пачалі адбывацца далей. Я вырашыў пашукаць у інтэрнэце, я прыйшоў да высновы, што ўласьнік гэтай кампаніі – вядомы расейскі алігарх, якія з’яўляецца непасрэдным канкурэнтам іншага вядомага расейскага бізнэсмэна Міхаіла Гуцэрыева.

 

(51:20) Гэта вы пагуглілі так, ці вы гэта дакладна ведалі?

Я прачытаў гэта. Але я разумеў, што гэтыя людзі працуюць у адной сьферы і зьяўляюцца канкурэнтамі.

Яшчэ факт. Была інфармацыя пра ўстаноўчую канферэнцыю “Слаўкалія”, здаецца, пра асабісты самалёт Гуцэрыева, пра іншыя ўнутраныя дакументы. Гэтыя матэрыялы Сьцяпан (Пуціла) патрабаваў апублікаваць… Я сказаў, што гэта нагадвае прамысловы шпіянаж, а не журналістыку.

Пазьней Сьцяпан напэўна сустракаўся з гэтым расейскім алігархам, які прылятаў у Варшаву. Амаль тры дні ў рэдакцыі ня быў.

 

(53:00) Вы самі ўзгадалі расейскую тэму. Калі пратэсты, якія былі ў Расеі, раптам пачалі рэзка ўзгадвацца ў праекце “Нехта”, вы яшчэ былі там?

Не, я сышоў у канцы верасьня летась.

Перад гэтым былі чуткі, што проект “Нехта-лайф” пасьля заканчэньня пратэстаў (у Беларусі) стане расейскім. Гэта мяне моцна абурыла, бо нават з пункту гледжаньня медыя, гэта самы вялікі актыў.

З пункту гледжаньня медыябізнэсу: калі заняў пазіцыі ў адной краіне, можна зайсьці ў суседнюю – туды, дзе брэнд ужо добра вядомы. Але пераводзіць самы галоўны канал на расейскую тэму, гэта для мяне застаецца вялікай загадкай.

З іншага боку, каля 70% усіх падпісчыкаў былі з Расеі, бо ў “Тэлеграме” ўсіх карыстальнікаў зь Беларусі каля мільёна чалавек. Прычым, ня ўсе зь іх актыўныя.

 

(55:15) Нейкія палітычныя ўцекачы прыязджаюць у іншую краіну – Летуву, Польшчу – для іх здымаюцца катэджы. Ахова, суправаджэньне па ўсім сьвеце. Арганізацыя сустрэч зь вядучымі лідарамі розных еўрапейскіх краін. Якасныя псіхалагічныя методыкі для арганізацыі пратэстаў. Няўжо за штабамі не стаяць сьпецслужбы?

Стаяць. Нават я ня меў доступу да нейкіх нарадаў, дзе прымаліся нейкія рашэньні. Кім і калі прымаліся?

Нам проста даводзілася тэма. Планы, стратэгіі – гэта ж праца адмыслоўцаў. А якія адмыслоўцы могуць быць у беларускай апазіцыі, калі там у асноўным сьпецы па адмываньні грошай?

 

(56:40) Гэта ў іх атрымлівалася выдатна. Асабліва ў выпадку са Стрыжаком… Вы – галоўны рэдактар. Ёсьць скрын з вашага тэлефона з заробкам 1250 еўраў за месяц за рэдагаваньне “Беларусь галаўнога мозгу”. Мяне зьдзівіла, што ваш канал атрымліваў гранты, ахвяраваньні, а вы сядзелі на зарплаце?

Зразумела. Я ніколі не атрымліваў ніякіх вялікіх грошай.

1250 еўра ў месяц для Летувы, гэта тое ж, што ў Менску я б атрымліваў 1250 рублёў. Звычайны стандартны заробак, на які можна жыць..

 

(58:00) Але ж канал зарабляў, магчыма, сотні тысяч… Былі пасьпяховымі. Куды падзеліся грошы? У вас жа аховы не было.

Першая ахова з’явілася ў Зарэмбюка і “Беларускага дома”, а не ў рэдакцыі “Нехта”. Зарэмбюк і яго дзяўчына Насьця з фэйкавага акаўнта накіравалі на іх уласны акаўнт паведамленьне, што “беларускі дом” падарвуць…

Мяне ж да фінансаў ніколі не падпускалі…

 

(59:20) Куды ж падзеліся грошы?

Напэўна, захоўваліся на рахунках таго ж Пуцілы. Якія сумы, я ня ведаю.

 

(59:50) Вы зь яго рук атрымлівалі заробак?

Так.

 

(59:50) А (грошы за працу ў) БГМ?

З рук Багдановіча.

Багдановіч працаваў і ў “Чорнай кнізе Беларусі”, і ў “Беларусь галаўнога мозга”.

Да яго шмат пытаньняў…

Калі я працаваў у праекце “Нехта”, я атрымліваў зарплату. Яна не была вялікай. Хаця адзін рэкламны пост мог каштаваць некалькі тысяч даляраў.

Так, 10 жніўня прыляцеў рэкламны пост, на 15 хвілін. Яго кошт быў 20.000 $.

 

(1:00:50) А ваш заробак за жнівень?

У жніўні ў мяне быў самы вялікі заробак (па праекце “Нехта”) – каля 1,5 тыс. даляраў. Тады я працаваў кожны дзень па 12-14 гадзін.

Сумарна за жнівень у мяне атрымалася каля 5 тыс. еўра. Гэта былі самыя вялікія грошы, якія я калі-небудзь атрымліваў.

 

(1:01:20) Ян Рудзік. Гэта ж “Лухта”?

Так. Гэта чыста яго праект, яго погляды.

 

(1:01:30) Ён зь якіх рук атрымліваў заробак?

Таксама з рук Сьцяпана.

Зьвярніце увагу, з восені летась на каналах “Нехта” практычна зьнікла рэклама. Раней яна дазваляла купляць тэхніку, плаціць людзям заробак. Цяпер, калі рэдакцыя “Нехта” стала куды больш, рэкламы няма. Гэта азначае, што рэдакцыя цалкам утрымліваецца за нейкія іншыя грошы.

 

(1:02:40) … Я – чалавек вайсковы. Я разумею, як плануюцца тыя ці іншыя аперацыі. Як робіцца псіхалагічнае ўзьдзеяньне. Вы напэўна таксама бачылі, што сітуацыя нагняталася вельмі граматна. Укідалася інфармацыя, каб падагрэць натоўп. Няўжо акрамя вас, 4-х чалавек, не было дадатковага пабочнага ўплыву? Пуціла, які меў ахову, плаціў вам заробак, мог атрымліваць пэўныя камандныя ўстаноўкі?  

Мог, сапраўды мог…

Польшчы і Летуве выгадна падтрымліваць пратэсты ў Беларусі, апазіцыйных і беглых палітыкаў. Гэта потым дазваляе ім рабіць гучныя заявы пад ухвальныя воклічы калектыўнага Захаду.

За Пуцілам спачатку прыглядала, верагодна, паліцыя. Пазьней зьявілася кансьпіратыўная кватэра, куды мы ня мелі доступу.

Цяпер я ня ведаю, дзе ён жыве. Ня ведаю яго актуальнага нумара тэлефона.

 

(1:06:00) Утварылася два цэнтры – летувіскі і польскі. Канкурэнцыя паміж імі нейкім чынам мусіла выяўляцца? Хто хутчэй арганізуе сустрэчу ці выступіць з заявай…

З пункту гледжаньня палітыкі, польскі бок – гэта толькі Латушка. І ў яго няма ніякай рэальнай падтрымкі нават з боку апазіцыі. Усе тэлеграм-каналы, за выключэньнем “Нехта”, цалкам падтрымліваюць дзейнасьць Ціханоўскай.

Сетка “Інфапоінт” таксама ўтрымліваецца за кошт грантаў. Таму я на канале “БГМ” ня мог апублікаваць нават слабую крытыку ў адрас Ціханоўскай. Вячорка казаў, што ніякай крытыкі, нават найменшай, на каналах ня можа быць.

 

(1:07:30) Чаму вы сышлі? Гэта ж быў пасьпяховы праект.

Па-першае, у мяне быў асабісты канфлікт са Сьцяпанам. Я разумеў, што ён атрымаў сусьветную вядомасьць і славу (яго называлі “беларускім Каліноўскім” і г.д.), нават прэмію Сахарава, за тое, што рабіў я. А ён нідзе мяне не назваў. Яго эга расло так імкліва, што ён пачаў дазваляць сабе абражальныя жарты ў мой адрас. І глядзеў на мяне фанабэрыста…

 

(1:08:50) То бок, ён здымаў усе вяршкі?

Вядома.

З іншага боку, скрайне непразрыстыя фінансы. Сувязі з Зарэмбюком і кучай нейкіх там фондаў. Мне было зразумела, што Сьцяпана выкарыстоўваюць, прычым, вельмі канкрэтна.

Я да гэтага ўсяго, асабліва непразрыстага фінансаваньня, не жадаў мець дачыненьня.

 

(1:09:30) Пытаньне фінансаў – гэта хвароба ўсіх палітычных штабоў… Вы там глядзіце ОНТ?

Мы, як рэдактары тэлеграм-каналаў, не прапускалі ніводнага выпуска Ігара Тура.

Па-першае, ён класна гуляў па нашай тэме, адпрацоўваў яе. Ні адыёзнага Грышу Азаронка, ні Пуставога, ні “Жоўты зьліў” (глядзелі толькі Тура).

Гэта была інфармацыйная вайна.

 

(1:10:50) Вы бачылі фільм “Забіць прэзідэнта”?

Не, толькі адрыўкі.

 

(1:11:10) Увесь час быў чорны квадрат на зум-канферэнцыі… Гэта былі вы ці Ціханоўская?

Гэта быў я. Гэта было зьвязана з тым, што я павінен быў выступаць зьвязным паміж змоўшчыкамі і штабам Ціханоўскай.

Справа ў тым, што я шмат гадоў быў знаёмы з тым жа Шчагельскім, які быў мазгавым цэнтрам таго, што адбывалася з тым жа Зянковічам.

Шчагельскі быў лекарам, потым эміграваў у Злучаныя Штаты. Зь ім я пазнаёміўся яшчэ ў 2015 годзе ў Днепрапятроўску (цяпер Днепр). Я тады быў у зоне АТА, а ён быў адным з галоўных псіхіятраў на лініі сутыкненьня з украінскага боку.

 

(1:13:10) Які інтарэс у яго быў да вас?

Хутчэй, у нас было шмат пунктаў супадзеньня. Нашы палітычныя погляды шмат у чым супадалі. Мы абодва былі ў зоне АТА.

У таго ж Зянковіча былі прэзідэнцкія амбіцыі. Ён гэтага не хаваў. Ён спрабаваў удзельнічаць у праймэрыз партыі БНФ. Нават я там прысутнічаў на з’ездзе ў якасьці госьця. Тады Шчагельскі яму па тэлефоне надыктаваў, што трэба казаць, каб набраць больш галасоў.

 

(1:14:10) Вы сказалі, што павінны былі выступіць у якасьці злучальнага вязьма…

Шчагельскі мне давяраў і з самага пачатку ён выказваў мне рэзкую крытыку ў адрас штабу Ціханоўскай. Маўляў, нельга людзей бязмэтава вадзіць па вуліцах, трэба браць і рабіць усё сілай.

 

(1:14:40) Ён не ўспрымаў Ціханоўскую ў якасьці лідара?

Не. Больш за тое, ён нядобра пра яе казаў.

 

(1:14:50) Атрымліваецца, што Шчагельскі папрасіў вас зьвязацца зь Ціханоўскай?

Шчагельскі мне сказаў, што плануецца рэч, якая, магчыма, будзе табе цікавай. Паколькі ты пры штабе (Ціханоўскай), ты зможаш перадаць патрэбную інфармацыю далей. Таму на самым першым сазвоне (“змоўшчыкаў”) чорны квадрацік – гэта быў я. Я сядзеў, слухаў, нічога не казаў, рабіў запісы.

Далей я не ўдзельнічаў у сазвонах, але меў наўпроставую сувязь то са Шчагельскім, то зь Зянковічам. Прычым, мінімум раз на тыдзень.

Я сустракаўся асабіста бязь сьведак зь Ціханоўскай і папярэдзіў пра магчымасьць гвалтоўнага сцэнару.

 

(1:15:50) А як вы бязь сьведак змаглі сустрэцца (зь ёй), калі яна ахоўваецца?

Мне атрымалася выпрасіць сустрэчу. Побач была ахова, але мы размаўлялі бязь сьведак. Адзін на адзін. Я сказаў, што, магчыма, ёсьць група людзей, у якіх ёсьць некалькі груп, гатовых да гвалтоўнага сцэнару. (Спытаў,) што мне перадаць у адказ? Дамовіліся, што я буду кантактаваць па гэтай тэме з Аляксандрам Дабравольскім, якому давяралі і змоўшчыкі.

 

(1:16:40) Дык гэта яна вызначыла Дабравольскага ў якасьці кантакцёра (з той групай)?

З большага, так. Я таксама размаўляў са Шчагельскім.

Я падрабязна апавёў Дабравольскаму (былому дэпутату), што да чаго.

Дамовіліся, што будуць два чалавекі са штабу (для кантактаў). Таму я размаўляў з Дабравольскім (…), пазьней са Стрыжаком ды Янам Аўсеюшкіным.

Мне перадалі тры дакументы. Яны называліся, здаецца, “Камітэтам народнага выратаваньня”. Гэта мусіла быць тая арганізацыя, якая на час пераходнага перыяду павінна была ўзяць уладу ў свае рукі.

Далей я кожны тыдзень кантактаваў са Шчагельскім і Зянковічам. Яны казалі, што ёсьць 4-5 груп… Пазьней я даведаўся, што адной зь іх, як пазьней высьветлілася,  была група Аўтуховіча. І хутчэй за ўсё і сёньня ў Беларусі ёсьць некалькі сьпячых ячэек. Думаю таксама, што частку схронаў яшчэ таксама не знайшлі…

 

(1:18:40) Гэта вынікае з размоў са Шчагельскім?

Вынікае з размоў са Шчагельскім і Зянковічам.

 

(1:18:50) А Вячорка быў у курсе гэтых размоў?

Не. Яго мы не інфармавалі, таму што ўсе ведалі, што ў яго вельмі доўгі язык. Акрамя таго, ён можа апавесьці пра гэта ня там, дзе трэба.

Нават, калі мы размаўлялі з Дабравольскім, мы выходзілі з офіса.

 

(1:19:30) Вы ўспомнілі прозьвішча Стрыжака. То бок, размова пра грошы ўсё ж была.

Справа ў тым, што калі казаць пра змоўшчыкаў, то размова ішла прыкладна пра 20 сем’яў топ-сілавікоў, вайскоўцаў – пачынаючы ад маёра і заканчваючы генералам.

У пачатку яны нібы патрабавалі суму ў раёне 5-7 мільёнаў еўра.

 

(1:20:00) “Яны” – гэта хто?

Вайскоўцы.

Зянковіч займаўся фармальна-фінансавымі пытаньнямі. Шчагельскі – больш мазгавымі (справамі).

 

(1:20:10) Вайскоўцы патрабавалі 5-7 мільёнаў.

Так. Гэтыя грошы сумарна павінны былі пайсьці іх сем’ям разам зь іх эвакуацыяй.

Што да грошай, то самае лагічнае было зьвярнуцца да Стрыжака.

Потым гэтая сума зьнізілася да 2 мільёнаў на ўсе 20 сем’яў.

Нібы была адна ўмова: трэба было эвакуяваць гэтыя 20 сем’яў, а затым даць ім яшчэ і грошы. Гэта на той выпадак, калі сілавы сцэнар пацерпіць няўдачу, і па законах ваеннага часу ўсіх вайскоўцаў напэўна расстралялі б. Таму яны патрабавалі фінансавых гарантый для сваіх сем’яў.

Але Стрыжак сказаў, што максімум, што можна знайсьці, гэта 200 тысяч даляраў. Дый тое, ад прыватных фундатараў.

 

(1:21:30) На 20 сем’яў.

Так.

 

(1:21:40) Раман, вы цяпер аддаеце сабе справаздачу, што гэтых вайскоўцаў не было?

Зразумела.

Але гаворка ішла пра сустрэчы ў Стамбуле. І што нават я там буду прысутнічаць у якасьці пасярэдніка.

Я не прымаў удзелу ў планаваньні. Мая задача была паразмаўляць са Шчагельскім ці Зянковічам, потым сустрэцца з Дабравольскім, абмеркаваць (зь ім усё) і перадаць назад.

 

(1:22:10) Цяпер пытаньне істотнае ў інтэрнэт-прасторы, якое зьвязана з Украінай. Захад спрабуе выставіць вас пэўным добрым журналістам, які працаваў у зоне АТА. Тайм прыбраў узгадку, што вы служылі ў “Азове” – нэанацысцкім “Азове” [якім-якім? – рэд.]. Вы ж ведаеце, што каля 40 парламентароў ЗША [хто-хто? падрабязьней можна? – рэд.] заклікалі прызнаць нэанацысцкім гэтае вайсковае фармаваньне. Кім вы былі там?

Я патлумачу, як ўвогуле атрымалася ўся гэтая сітуацыя. Я ўпершыню паехаў ва Украіну, у зону АТА ў 2014 годзе і прабыў там паўтара месяцы. Я быў пры гэтым падразьдзяленьні, але нават форму там не насіў. У 2014 годзе я нават ні разу ня быў у зоне баявых дзеяньняў.

(1:23:30) Чаму вы выбралі гэтае самае адыёзнае падразьдзяленьне?

Усё было прасьцей. Я быў у падразьдзяленьні беларусаў, якое называецца атрад “Пагоня” [мы пісалі ў свой час пра гэты “атрад” – рэд.]. Гэты “атрад” – гэта было па сутнасьці толькі тры чалавекі. Да “Азова” нас прымацавалі. Гэта магло быць любое іншае падраздзяленьне – “Айдар”, “Данбас”, “Днепр”, “Тарнада”. Дый што заўгодна.

 

(1:24:10) Я хачу, каб вы пракаментавалі некалькі фактаў, якія дазваляюць думаць, што вы некалькі лукавіце. Фотаздымкі, якія цяпер гуляюць і Сеціве, гэта ж вашы сапраўдныя фота?

Так, але яны зроблены на палігонах.

 

(1:24:30) Я памятаю інтэрвю, якое вы давалі радыё “Свабода” ў 2015 годзе. Інтэрвю ідзе ад імя байца “Азова” з пазыўным Кім. І там было вашае фота. Гэта першы факт. Другі факт. Каб сфатаграфавацца з кулямётам, зусім не абавязкова апранаць поўную разгрузку. Але вы там у разгрузцы. І яшчэ ёсьць відэа, дзе вы стаіце ў шыхце батальёна. Калі я журналіст, то я буду стаяць за кадрам ці збоку. Гэтыя факты кажуць, што вы лукавіце.

Гэта было маё інтэрвю. Але мне тады было 19-20 гадоў і падаваў сябе як бравага ваяку. Я быў падлеткам, акрылёным памылковым рамантызмам вайны. Але я быў проста журналістам пры адным з падразьдзяленьняў, а потым увайшоў у склад аднаго з падразьдзяленьняў. Але я ў асноўным працягваў займацца фатаграфаваньнем.

 

(1:26:45) Вы былі ў штаце гэтага падразьдзяленьня?

Не, я ж замежнік.

 

(1:26:50) А чаму Пятрэнка апублікаваў відэа, дзе кажа, што вы былі ў штаце?

Афіцыйна ў штат мяне нават не маглі ўключыць, таму што я замежнік.

 

(1:27:10) А кулямёт на фота, гэта быў ваш штатны кулямёт?

Так, мне яго выдалі. Але зноў жа, большую частку часу мы былі на базах.

Шчыра кажучы, уся мая паездка туды, асабліва з улікам таго, што я парушыў журналісцкую этыку і быў у асяроддзі людзей з такой ідэалогіяй – гэта было самай вялікай памылкай у маім жыцьці. Гэта тая адзіная рэч, пра якую я сапраўды шкадую.

 

(1:28:10) Добра, што вы гэта сказалі. Бо тыя страшныя рэчы, якія выраблялі вашыя саслужыўцы, якія забівалі і спальвалі людзей… Няўжо вы гэтага ня бачылі?

Не.

 

(1:28:30) Раман, вы, верагодна, у курсе, што пракуратура ЛНР узбудзіла крымінальную справу на вас з-за ўдзелу ў баявых дзеяньнях?

Так.

 

(1:28:50) Яны сцьвярджаюць, што ў іх ёсьць дастаткова для гэтага падстаў. Пракаментуйце гэта.

Лагічна, што такая справа была ўзбуджана…

Мне цяжка што-небудзь казаць.

 

(1:29:20) Вы баіцеся запыту на экстрадыцыю?

Зразумела. І я спадзяюся, што ў Аляксандра Рыгорыча знойдзецца дастаткова палітычнай волі, каб ня выдаць мяне.

 

(1:29:50) Раман, ваша спадарожніца Сафія скардзілася адвакатам, што ў яе цяпер панічныя атакі. Скажыце, а вы ўяўлялі сабе, якія панічныя атакі выклікала ў дзяцей, бацькоў тое, што іх заносілі ў “чорныя сьпісы”?  Дзякуючы тэлеграм-каналам, якія вы рэдагавалі, людзі выходзілі на вуліцу, а цяпер у іх сур’ёзныя праблемы з законам. Абгрунтаваныя. Яны ж разумелі, што парушаюць закон. У нас, прапагандыстаў, часта пытаюцца: як нам сьпіцца? Шчыра скажу, часам спіцца ня вельмі [прызнаньне Маркава, якое дорага каштуе. – рэд.]. Разлад паміж людзьмі, не зразумела, што будзе з краінай [ведаюць, да чаго давёў Лу-ка Беларусь і розныя маркавы разам зь ім. – рэд.]. А як сьпіцца вам пасьля ўсяго?

Як яно можа быць?

Апошнія месяцы паўтара я пачынаў разумець, што адбываецца і колькі кепскага было зроблена. Мне нават сьнілася, што я апынаюся ў Менску. У мяне былі думкі, што яшчэ трохі – і я сам вярнуся ў Беларусь.

 

(1:33:10) Вы будзеце супрацоўнічаць са сьледствам?

Я ўжо цалкам і адкрыта супрацоўнічаю. Я паведамляю ўнікальныя факты.

Я пераасэнсаваў для сябе вельмі многія рэчы. Больш я не жадаю ў палітыку лезьці – ні ў якія брудныя гульні, разборкі [так, хай у палітыцы толькі брудныя людзі будуць… (іронія) – рэд.]. Спадзяюся, што змагу ўсё выправіць і жыць звычайным спакойным жыцьцём. Завесьці сям’ю і дзяцей… перастаць бегчы ад чагосьці.

Прабачце (сьлёзы).

 

(1:35:00) Раман, я хацеў бы па-іншаму закончыць нашу размову…

(1:35:30) Інтэрвю працягвалася больш за 4 гадзіны. На жаль, ня ўсе імёны, падзеі і факты мы можам агалошваць да канца сьледства.

(канец інтэрвю)

 

=

Ад рэдакцыі:

Матэрыял вялікі. Таму зробім толькі дзьве заўвагі.

Першая. Нягледзячы на вэрхал, які ўсчалі ўсе лібероідныя СМДІ (маўляў, “інтэрвю пад катаваньнямі” ўвогуле слухаць нельга), мы лічым, што ў Пратасевіча было выказана шмат дакладных й істотных фактаў, якія маюць прынцыповае значэньне для Беларусі. Іх мы і будзем далей аналізаваць ды выкарыстоўваць. Калі нехта зь ліберастаў мае сказаць нешта супраць гэтых фактаў, калі ласка, мы гатовы выслухаць. Але не тыповую лібероідную балбатню. На яе мы свой час ды ўвагу губляць не зьбіраемся…

Другое. Сп. Маркаў у інтэрвю кантэкстна і невербальна падаваў сябе ў якасьці апошняй інстанцыі ісьціны. Акрамя таго, ён заяўляў, што гатовы размаўляць зь людзьмі з супрацьлеглай ад яго пазіцыяй (трэба, каб “людзі вучыліся паміж сабой размаўляць”).

У сувязі з гэтым мы прапануем сп. Маркаву сустрэцца з нашым рэдактарам у  адкрытай публічнай дыскусіі (пад запіс з наступным абавязковым і поўным выстаўленьнем у Сеціве), прысьвечанай сучаснай сітуацыі Беларусі й будучаму лёсу беларускага народу, каб зьверыць пазіцыі й пашукаць праўду…

А на сёньня – ўсё.

Трымаймася, сябры.

 

 

 

10 каментарыяў

  1. мінак кажа:

    Асобы аб якіх ідзе ў гутарцы тэлевядучага і Пратасевіча абсалютна нецікавыя, як нецікавыя і іхнія меркаванні і думкі. Яны ўсе ўзраслі на грантах і іхнія памкненні не выходзяць за межы атрымання гэтых самых замежных грантаў і фінансавых падпітак.

    У сваёй кніжцы Сорас яшчэ шмат год назад напісаў, што грантакарыстальнікам нельга даваць шмат грошай, бо перагрызуцца. Таксама Сорас адзначыў, што хоць затрачаныя рэсурсы ў Венгрыі не акупіліся, але ў Чэхіі далі добрыя вынікі, праз ваўчэрную прыхватызацыю ўдалося завалодаць буйнымі прамысловымі актывамі краіны.

    Думаючых людзей зараз клапоцяць дарожныя карты, што падпісываюцца з Расеяй і па словах іхняга чыноўніка засталося падпісаць толькі адну дарожную карту! Якую? (Аб уз’яднанні фінансавых сыстэм і ўвядзенні рускага рубля…??)

  2. Павел Біч кажа:

    Знешне юнак Пратасевіч мне сімпатычны. Але яго пгляды палітычные я не ведаю.Мне .як і Мінаку не ціккавы асобы пра якіх ян кажа ў інтэр’вью. Можа мы ужо устарэлі. Мы шукаем ідэалогіі. а яны атсутнічаюць. Я не ведаю як ствіцца да Пратасевіча.Зараз рыхтую пытанне да сп. Мацкевіча аб бігбордах “Я-Беларусь”. Няўжо і ён схаваеца ў бульбянік?

    • Яўген Мурашка кажа:

      “…Знешне юнак Пратасевіч мне сімпатычны…”
      Гэты “сымпацяга” гуляў лесам тысяч людзей. Цяпер раскалваецца да самай задніцы.
      А увогуле, гэта гісторыя з летаком, гэта спецаперацыя адмысловых служб Расеі. За мэту ставілася утварыць вэрхал і яшчэ больш ізаляваць Беларусь ад Эўропы і знішчыць яе эканамічна.

  3. Siarhiej кажа:

    Гэта інтэрв’ю якое КГБ даў БТ. Увагу Рэдакцыі яно прыцягнула напэўна таму, што “агучку” рабіў Пратасевіч. А вось калі б “агучывала”, скажам, Васілевіч (ёсць такая чувіха ў палатке), дык была бы цікавасць да інтэрв’ю ў Рэдакцыі?

  4. мінак кажа:

    Згодны з меркаваннем Яўгена Мурашка.

    Таксама зьдзівіла мізэрная зарплата Пратасевіча за ягоную рэвалюцыйна–шкодніцкую дзейнасьць. У Ціханоўскага знайшлі за дываном 900 тысяч валюты. Адкуль? Што за грошы? Заробленые грошы ў такіх лічбах за дываном звычайна не валяюцца? Тут шмат пытанняў на якіх няма адказаў.

    ” А вось калі б “агучывала”, скажам, Васілевіч (ёсць такая чувіха ў палатке)”
    Пры чым тут ”чувіха”, яна што ўдзельнічала ў рэвалюцыйна-шкодніцкай дзейнасьці?

    Урэшце, усё будзе вырашацца на сходцы паміж Байдэнам і Пуцінам. АГ і Беларусь, як костка ў горле як заходняга, так і ўсходняга алігархата.
    .

  5. Павел Біч кажа:

    Мінак кажа што Беларусь як костка ў горле як у Эўропы так і у Расеі (праўда, ён, з’яўляючыся неамарксістам прыплетае сюды алігархат). Відаць, сказваецца склочный неужыўчывы характар нашых людзей,таго ж Лукашенкі. Народ паскуда, які аніяк не можа вызначыцца з кім ён. І таму ва усіх войнах нас с задавальннем забіваюць. Людзі не любяць невызначынных людзей.

  6. валянцин кажа:

    дзякуй рэдакцыи за працу – бо тэлеверсию бтэшную нават не думау глядзець … у мусовым “интэрвю” для мяне важны момант – Пратасевич СЫШОУ з праекта УЖО у ВЕРАСЬНИ 2020 и стау ЗЬВЯЗНЫМ ПСЕУДАЗАГАВОРШЧЫКАУ (расейския вушы тырчаць)… Падобна нават ПРАЕКТ “НЕХТА” таксама РАСЕЙСКИ з аутарам Чуденцовым … И дзеука Пратасевичава з Расеи … Мушу паважаць Лубянку – хоць и не люблю …

  7. мінак кажа:

    ”Мушу паважаць Лубянку…”
    Валік, за што паважаць? Правалілі справу ў Грузіі, не здолялі падрыхтаваць і паставіць дасведчаных і граматных палітыкаў ва Украіне. ”Чубайсаў” не могуць пастроіць і прымусіць хадзіць у строю. Сотні расейскіх міліярдаў ляжаць у замежных банках і ”цяперашнія чэкісты” не могуць прымусіць вярнуць іх дадому.
    Трэба было б стварыць Дзяржбанк ”Саюза двух дзяржаў” у Менску ў юрысдыкцыіі РБ, ды няхай бы расейскія міліянеры, міліярдэры і нават спекулянты ды крымінал клалі б грошы ў гэны банк, а не перліся ў Швэйцарыю ды Кіпр. Бо хто трымае грошы ў Заходніх банках, той і служць Захаду, з’яўляецца іхнімі агентамі ў Расеіі!

    Зараз блытаюць Беларусь, адзінага свайго саюзніка, заламываюць рукі бацьку. Уражанне такое, што частка алігархата і ”чэкістаў” працуюць на вашынгтонскі абкам.
    А расейскія серыялы і тэлеканалы, шмат каго з расейскіх палітолагаў, тэлевядучых і шмат каго іншых даўно трэба было б накіраваць на ”Беламорканал” ды лесапавал, таксама на Калыму здабываць золата кіркой, атрымаць працоўнае выхаванне.

  8. Павел Біч кажа:

    Бедняжка Мінак ніяк не хоча раз’яднацца з Расеяй. Прышла пара пацікавіцца яго генамі.

  9. Не белы рускі кажа:

    Дупу сваю ратуе Пратасевіч і ўсё! Я веру таму што ён гаворыць на сваіх ыступах…( Ўсіх сваіх фінансістаў закладзе, бо дайшло што гэта яны яго злілі і Беларусь сальюць з задавальненнем. І не трэба аб дзяўчыне ў закладніках і г.д. Жанчына пайшла ў турму пакінуўшы дзяцей ды мужыка пад следствам, дзяўчыны з Белсату сядзяць, Статкевіч ці Севярынец не сталі сраку лізаць Луке , а пайшлі на турму…Таму я веру Ромачку, што ён гаворыць праўду….Ў 20годзе Беларусь апынулась паміж дзьвух варожых да нас рэжымаў, ліберальнага ды рашысцкага,абоім на нас нас.аць…(

Пакінуць каментар

  • Старонкі

  • Катэгорыі

  • Апошнія запісы

  • Архівы