Беларусь – наша зямля

Яна – легенда беларускай паэзіі, грамадзянка БНР, вязень ГУЛАГу, вольны голас любові да Беларусі й яе народу. У сеціве з нагоды юбілею шмат матэрыялаў пра Геніюш. Нам асабліва спадабалася серыя матэрыялаў Міхася Скоблы ды іншых журналістаў радыё “Свабода” пра яе. На фоне ўсёй значнай і ўрачыстай інфармацыі, якая выстаўляецца пра Геніюш у апошнія дні, асабліва агідліва выглядаюць дзеяньні цяперцаў – усе гэтыя зрываньні шыльдаў, прысьвечаных паэтцы, закрыцьцё Дома культуры, міліцэйскі ціск на беларусаў, асабліва на тых, хто прыходзіў на ўрачыстасьці з нацыянальнымі сьцягамі. Усё гэта нагадвае нам, што ідэйныя (і ня толькі) нашчадкі тых, хто катаваў Геніюш і такіх, як яна, пакуль працягваюць панаваць у Беларусі. Мы вырашылі ўнесьці сваю сьціплую лепту ў адзначэньне вялікага ўбілею славутай беларускі-літвінкі падачай вершаў спадарыні Ларысы, якія прысьвечаны беларускаму народу і якія мы ўзялі зь яе нядаўна выдадзенага зборніка твораў.

Рэдакцыя.

***

Адна ёсць толькі ў свеце Беларусь,

адна ёсць толькі маці ў чалавека,

адно ў нас сэрца, што на часткі рвуць,

і Край адзін, для нашых сэрцаў – Мека!

Адзіны чэсны беларускі твар,

адно ў нас чалавечае сумленне,

адна ёсць праўда і адзін алтар,

народ адзін, і мы ў ім – пакаленне.

Адна ў нас мова, продак што данёс,

адна крыніца, із каторай вышлі,

адна сям’я мы і адзін наш лёс –

ў палацах мы ці зноў на папялішчах.

Адна зямелька – там, дзе продкі спяць,

адна Пагоня, што нам сэрцы будзіць,

адно памкненне – людзям шчасце даць,

адно жыццё – другога ў нас не будзе!

Вось вырасце юнак з цяжкіх нягод,

да вышыні праб’ецца ў свеце нейкай,

і скажуць людзі: пазнаем наш род,

то з нашай беларускае сямейкі!

Наш Караткевіч – скажуць, – наш Клімук,

Купала наш і наш Кастусь харобры,

і Танк, і Брыль, і Быкаў, і Гаўрук,

і наша, толькі наша Вольга Корбут!

Адныя ў пушчы слаўныя зубры,

адзіны толькі ў крывічоў Скарына,

адныя ў нашым сэрцы “Песняры”,

як спеў наш непаўторны і адзіны.

Ратуем мову мы цаной жыцця,

ратуем Край, хоць нам пакутай грозяць.

Той нам не брат, каму наш боль няўцям,

з такімі нам ісці не па дарозе.

Адно ў нас сэрца і адна сям’я,

недарам вораг цэліць нам у сэрца.

Харошая крывіцкая зямля

у рукі злыдням лёгка не даецца!

Нам выстаяць адзін ля аднаго,

нам вытрываць, ад ранаў не упасці,

не адлятаць усім з гнязда свайго,

калі народ зняволены ў няшчасці.

Ці лёгка нам, ці доля – як цяжар,

нам трэба тое памятаць заўсёды,

што наш народ – то наш уласны твар,

і кожны з нас – ёсць твар свайго народа!

Што ж, вырадкі здараюцца, на жаль,

якім чужое больш засмакавала.

Такія браццяў рэжуць без нажа,

ім крыўд зямлі і слёзаў нашых мала.

Такі ў бядзе не ўстане ў цэлы рост

і подласцям чужым не запярэчыць,

ад жалю піскне, падабраўшы хвост –

ні чорту качарга, ні Богу свечка.

Паціху, шэптам, толькі з-за вугла

заные часам пра сваю “народнасць”

без спачування ў сэрцы, без цяпла –

такая вось казённая гаротнасць.

І за такое каецца сто раз

і скажа, што няволя – дасягненне,

і скажа, што прыйшоў “шчаслівы час”,

хоць ён без волі, праўды і сумлення.

Калі наўкола ўсё для нас не так,

і крыўдна, цяжка нашаму народу,

ён ціхенька хіхікне ў кулак,

і тым, і гэтым добранькі заўсёды.

Нат мову родную ён для гасцей

з гарэлкаю падасць у хаце ветла

і адвучацьме ад яе дзяцей –

нявыгадна, хай нос трымаюць з ветрам.

Адказнасць час на нашы плечы ўсклаў.

Турма пакуль за бой наш – нагарода.

І ўсё ж няма для нас вялікшых спраў,

чым лёс і доля нашага народа!

Адзіны чэсны беларускі твар,

адно ў нас чалавечае сумленне.

Адна ёсць праўда і адзін алтар,

адзін народ, і мы ў ім – пакаленне.

***

МЫ – НАРОД

Агонь душы не паканаюць сцюжы.

Марозамі агню не пагасіць.

З цярпенняў – веліч, як на цернях – ружы…

І з болю родзіцца дзіця, каб жыць.

Адважна лёсу камяні ўспрымаю.

Баліць душа, але ў душы спакой.

Пячэ душа агнём, але стрываю,

не перашкодзяць раны выйсці ў бой.

Не быць начы! Няма жыцця без сонца,

яно узыдзе, азарыць акно.

Мана хлуслівых страціць абаронцаў

і волавам апусціцца на дно.

А праўда – то не кліч, штыком падперты,

прыгодны злыдням для нячыстых спраў.

А праўда – з лёсаў, з душ, з народных нетраў,

з цярпення, што народ ператрываў.

Ліхой хлусні бяссільны крык варожы.

Да дзён прыгону страшны паварот.

А праўда ўсё ж жыве і пераможа!

Мы вам не слугаў племя –

мы народ!

****

P.S.

ЯК УЛАДЫ ХАЦЕЛІ ДЭМАНТАВАЦЬ ПОМНІК ЛАРЫСЕ ГЕНІЮШ

Міхась Скобла (паводле http://www.svaboda.org/content/article/2123083.html)

Ідэя ўсталяваць у Зэльве помнік Ларысе Геніюш была ўпершыню агучаная на старонках часопісу «Полацак» у 1996 годзе. Да яе з прыхільнасьцю паставілася беларуская дыяспара, распачаўся збор сродкаў.

Аргкамітэт пісьмова зьвярнуўся ў Зэльвенскі райвыканкам з просьбай вызначыць месца пад помнік, над якім заканчваў працу скульптар Міхась Інькоў — нараджэнец Зэльвы. Неўзабаве прыйшоў адказ: «Раённы выканаўчы камітэт вырашыў дазволіць устаноўку бюста Ларысы Геніюш па вуліцы Савецкай, у сквэры перад будынкам былога пасялковага Савету дэпутатаў за сродкі аргкамітэту».

Перапоўнены радаснымі пачуцьцямі, я паехаў у Зэльву. Разам са старшынём райвыканкаму Віктарам Будрэвічам мы агледзелі вызначанае месца (акурат насупраць хаты, дзе жылі Янка і Ларыса Геніюшы). Памятаю, зь якім энтузіязмам старшыня вымерваў крокамі пляцоўку, прыкідваў, дзе і як разьмясьціць клюмбы, якія словы ад удзячных нашчадкаў напісаць на пастамэнце.

Ня ведаю, наколькі самастойным быў на той час райвыканкам у прыняцьці рашэньняў. Але праз пэўны час я атрымаў з Зэльвы другі ліст, зь якога вынікала, што раённая ўлада «перавырашыла» сваё ж рашэньне і адклала ўзьвядзеньне помніка да прыняцьця адпаведнай пастановы Савету Міністраў.

На гэтым справа з помнікам мела ўсе шанцы завіснуць у паветры да лепшых часоў. І яна ледзь не завісла. Прайшлі гады, і ініцыятыву ўзяў на сябе старшыня менскага клюбу «Спадчына» Анатоль Белы. Ён дамогся аўдыенцыі ў мітрапаліта Філарэта, падаў яму чалабітную і атрымаў на ёй рэзалюцыю Ўладыкі: «Бог благословит доброе начинание. 2.12.2002».

З рэзалюцыяй у кішэні, прыхапіўшы неабходнае начыньне і сам бюст, Анатоль Белы ў той жа дзень паімчаўся ў Зэльву. Празь дзьве гадзіны помнік ужо стаяў на царкоўным цьвінтары. Такіх «буры і націску» мясцовыя ўлады аніяк не чакалі. Раніцай наступнага дня настаяцель зэльвенскай Сьвята-Троіцкай царквы айцец Аляксандар быў выкліканы ў райвыканкам. Ва ўльтыматыўнай форме яму было загадана цягам трох дзён дэмантаваць помнік. Сьвятар паказаў чыноўнікам дабраславеньне Філярэта і сказаў, што такога ж дабраславеньня на дэмантаж ня мае. Улады заняліся «вывучэньнем сытуацыі». Асабліва настойвала на зносе помніка тагачасная загадчыца ўпраўленьня культуры Гарадзенскага аблвыканкаму Марыя Бірукова.

Уявіўшы бульдозэр на царкоўным цьвінтары, я факсам перадаў у Зэльву ліст-пратэст, у якім гаварылася, што «разбурэньне асьвечанага па ўсіх праваслаўных канонах помніка станецца беспрэцэндэнтным актам вандалізму і выкліча абурэньне грамадзянаў Беларусі і розгалас па ўсім сьвеце». Сярод іншых ліст падпісалі народныя пісьменьнікі Янка Брыль, Рыгор Барадулін, Ніл Гілевіч, акадэмік Радзім Гарэцкі.

Ліст разглядаўся на паседжаньні выканкаму, якім кіраваў ужо другі старшыня — Леанід Эльяшэвіч. Ён не захацеў застацца ў найноўшай гісторыі Беларусі руйнавальнікам помніка Ларысе Геніюш. Скажам за гэта дзякуй і яму, і мітрапаліту Філарэту, які заўсёды з належнай павагай ставіўся да памяці вялікай паэткі і хрысьціянкі.

Помнік і сёньня стаіць у ахоўным полі царквы, нібы прывячае ўсіх вернікаў перад багаслужбай. На правым ягоным крыле — выява Пагоні, а на пастамэнце — тры словы, якія гучалі калісьці ў малітве вязьняў ГУЛАГу: «Божа, барані Беларусь!».

Гэты запіс апублікаваны: Аўторак, 10 жніўня, 2010 у 00:08
Катэгорыі: 1.3. Беларусь сёньня, 1.4. Гісторыя Беларусі й вакол. Вы можаце сачыць за каментарамі пры дапамозе RSS 2.0 стужкі.
Вы можаце пакінуць каментар. Але пінгі забаронены.