nashaziamlia.org

Асьветна-адукацыйны, грамадазнаўчы сайт для беларусаў: аналіз, прагноз, сілы, інтарэсы, сьветагляды, ідэі, ідэалогіі, праграмы, мэты.

Запісы

Беларускі нацыяналізм – сьвятая справа для беларусаў

18 лістапада, 2014 | 43 каментарыя

Вольга Корсун, 13/11/2013 г., “Беларускі партызан” (узята з: http://www.belaruspartisan.org/bel/politic/247614/).

Я 2Словы «беларускі нацыяналізм» у некаторых выклікаюць нярвовыя курчы. Гэтая вострая тэма многія гады знаходзіцца ў эпіцэнтры спрэчак і намоў, беларускіх нацыяналістаў называюць маргіналамі і экстрэмістамі, якіх мала хто слухае. Але ёсьць людзі, якія сьвята вераць у ідэю беларускага нацыяналізму як адзінага шляху выжываньня і самавызначэньня беларусаў.

Cярод такіх людзей – прадстаўнікі інтэлігенцыі, прафесары, гісторыкі, творчыя людзі. Аказваецца, у беларускага нацыяналізму твар не тэрарыста або неўраўнаважанага падлетка, а твар вельмі адукаванага чалавека.

Аб нацыяналізьме з беларускім адценьнем і яго ворагах «Беларускі партызан» паразмаўляў з гродзенскім прафесарам, грамадска-палітычным дзеячам Алесем Астроўскім (гл. фота).

 

 

 

Што вы разумееце пад нацыянальнай ідэяй?

– У 1999 годзе ў Гродне прайшла канферэнцыя пад назвай «Беларуская нацыянальная ідэя». Фактычна можна сказаць, што беларуская нацыянальная ідэя сфармуляваная яшчэ ў ХХ стагоддзі лепшымі прадстаўнікамі беларускай нацыянальнай эліты і інтэлігенцыі. На канферэнцыі, матэрыялы якой увайшлі ў асобную кнігу, беларуская нацыянальная ідэя была разгледжана з самых розных пазіцый – гістарычнай, філасофскай, ідэалагічнай, псіхалагічнай, эканамічнай, кібернетычнай і нават біялагічнай. У выніку ўсё звялося да аднаго – беларусы маюць поўнае права на існаваньне ўласнай дзяржавы, зь якога пункту гледжаньня не паглядзі – гісторыя, эканоміка, культура, філасофія. Гэта і ёсьць першая складнік беларускай нацыянальнай ідэі.

Другі складнік – гэта ідэя аб тым, якой гэтай дзяржаве быць. Вядома, было б добра арганізаваць шэраг канферэнцый, прысьвечаных гэтай тэме. Але рэсурсаў на гэта няма, таму з 2006 года пачаў сваю працу сайт «Беларусь – наша зямля», дзе мы зьбіраем усе ідэі, зьвязаныя з гэтым пытаньнем. Трэба шырока глядзець на сьвет, таму мы абавязаны, кажучы пра беларускую нацыянальную ідэю, аналізаваць глабальную сітуацыю ў сьвеце.

Беларуская нацыянальная ідэя і беларуская дэмакратыя – гэта паняцьці-сінонімы. Калі казаць больш канкрэтна пра зьмест гэтых паняцьцяў, то можна вылучыць некалькі пунктаў. Па-першае, беларускі народ мае сваю этнічную тэрыторыю, на якой ён мае права быць поўным гаспадаром. Гэтая тэрыторыя вядомая, яна апісана ў ІІІ Статутовый грамаце БНР, яна выдзелена трыма незалежнымі этнографамі на мяжы 19-20 стагоддзяў. Ёсьць карты, эканамічныя выданьні, якія апісваюць гэтую тэрыторыю. Нашы продкі жылі на гэтай зямлі каля 10 тысяч гадоў, мы – карэнная нацыя ў самым сэрцы геаграфічнай Еўропы.

Па-другое, беларусы ў межах сваёй этнічнай тэрыторыі павінны будаваць сваю беларускую дзяржаву, са сваёй эканомікай, культурай і палітычнай сістэмай. Дзяржава ў сучасных умовах – адзіны механізм, з дапамогай якога беларускі народ можа выканаць сваю гістарычную місію.

Па-трэцяе, беларусы павінны выбіраць ва ўладу найлепшых прадстаўнікоў свайго народа.

Гэтыя тры кампаненты разам утвараюць аснову і беларускай дзяржавы, і беларускай зьмястоўнай дэмакратыі, і рэалізацыі беларускай нацыянальнай ідэі, накіраванай у будучыню. Калі выкінуць адзін з элементаў – мы не атрымаем станоўчага выніку. На сёньняшні дзень у нас няма двух элементаў: беларусы жывуць у сучаснай Беларусі, якая па тэрыторыі ў два, два з паловай разы менш нашай этнічнай тэрыторыі. Расейская імперыя раздала часткі нашай тэрыторыі пяці суседнім народам, забраўшы самую вялікую частку сабе. Натуральна, пры гэтым там зьнішчаліся беларуская культура, мова, самасьвядомасьць, гісторыя. Нашымі этнічнымі тэрыторыямі ў Польшчы зьяўляецца Беласточчына, у Літве – Віленшчына, у Латвіі – невялікая частка поўдня краіны, на тэрыторыі Расеі – уся Смаленшчына, больш за палову Браншчыны і поўдзень Пскоўшчыны, на тэрыторыі Ўкраіны – Чарнігаўшчына. Гэта ўсё задакументавана, вывучана, ёсьць пэўныя выданьні, якія даказваюць наша права на гэтыя тэрыторыі. Беларусы аб’ектыўна, законна павінны валодаць сваімі тэрыторыямі, мы не прэтэндуем ні на што чужое. Ні адзін народ у сьвеце ня можа выказаць нам прэтэнзій у плане таго, што мы кагосьці захапілі, падпарадкавалі, эксплуатавалі, жывем за чыйсьці кошт. Гэта наша стратэгічная гістарычная каштоўнасьць.

У нас здаецца і ёсьць дзяржава, але ва ўладзе далёка не лепшыя прадстаўнікі беларускага народа. Кіраўніцтва нам паставіла Масква ў часы Ельцына, рабіла яна гэта разам з Вашынгтонам. Лукашэнка 20 гадоў трымаецца ва ўладзе, таму што і Расія, і Захад яго падтрымліваюць. А падтрымліваюць, таму што Лукашэнка зьнішчае генафонд нашага народа, рэалізуе палітыку этнацыду, дыскрымінуе беларусаў па нацыянальнай прыкмеце, раздае нашы багацьці, у першую чаргу эканамічныя, направа і налева раскідваецца нашымі прадпрыемствамі, толькі б гэта дазволіла яму і далей заставацца ва ўладзе.

Адбываецца імітацыя барацьбы за зрынаньне Лукашэнкі, гэта ўсё гульні, ніякай рэальнай барацьбы не адбываецца, ніякай рэальнай дапамогі няма. Таму да той ідэальнай Беларусі, пра якую мы марым, якую аб’ектыўна павінны мець як беларусы-ліцвіны, нам яшчэ далёка.

 

– У чым розніца паміж нацыяналізмам і нацыянальнай ідэяй? Некаторыя лічаць нацыяналізм небясьпечнай зьявай, якая можа прывесьці да фашызму і таталітарнага рэжыму.

– Наша мара – мець нацыянальную дзяржаву, нацыянальнае кіраўніцтва – ня мае дачыненьня да нацыяналізму ў тым разуменьні, якое культывуецца на Захадзе ці культывавалася ў савецкі час. Справа ў тым, што паняцьце нацыяналізму на Захадзе і ў камуністычнай сістэме выкарыстоўвалі неадэкватна. На самай справе мы мелі справу з шавінізмам, імперыялізмам, нацызмам, а гэтыя рэчы называлі нацыяналізмам. Было выгадна выставіць нацыяналізм як дэструктыўную дзейнасьць, дыскрэдытаваць яго, хоць ён меў на ўвазе барацьбу народаў за сваё вызваленьне, паўнавартаснае годнае жыцьцё. Падмяняючы паняцьці, нацыяналізмам называлі розныя паскудствы. Калі нацыяналізм прыраўняць да імперыялізму, шавінізму і тым больш да нацызму, то беларуская нацыянальная ідэя да такога нацыяналізму ня мае ніякага дачыненьня.

Мы не прэтэндуем ні на якія чужыя тэрыторыі, гэта зусім не адпавядае беларускаму сьветагляду. Наш сьветагляд заснаваны на павазе да ўласнай працы, на любві да працы, на разуменьні таго, што сэнс твайго жыцьця – у стваральнай дзейнасьці, што менавіта так ты павінен будаваць свой ​​дабрабыт і здабываць шчасьце. Гэта лёгка праглядаецца: калі абагульніць сутнасьць беларускага фальклору, то там праслаўляецца праца, там усё – і сьветлае жыцьцё, і каханьне – пачынаецца з працы і зьвязана зь ёй. Напрыклад, нават у песьні «Касіў Ясь канюшыну» спачатку хлопец косіць, а толькі потым – дзяўчына і шчасьлівае жыцьцё. У рускім, польскім фальклоры вы такога ня знойдзеце. Мы не прэтэндуем на чужыя землі, таму наш нацыяналізм ня мае ніякага дачынення да імперыялізму – захапіць чужое, падпарадкаваць кагосьці.

Наш нацыяналізм ня мае ніякага дачыненьня да шавінізму. Вы нідзе ня знойдзеце, ні ў прыказках, ні ў якіх-небудзь іншых элементах фальклору, каб беларус прыніжаў, высьмейваў або непаважліва ставіўся да прадстаўнікоў любой іншай нацыянальнасьці. Паняцьці «чуркі», «чорнасьпінныя» і таму падобнае – гэта ўсё з усходу. Гэта ўсё абсалютна не нашае, ніякіх элементаў шавінізму ў беларускім духу і блізка няма.

Мы знаходзіліся пад ціскам і пад кантролем савецкага, польскага імперыялізму, і гэты імперыялізм нікуды не прапаў і працягвае дзейнічаць. Самай яскравай праявай польскага імперыялізму ў наш час зьяўляецца “карта паляка”, навязаная беларусам. Многія беларусы з-за эканамічных выгод перапісваюцца ў палякі, таму што ім ставяцца ўмовы: перапішыцеся – будзе лягчэй жыць. І многія ідуць на гэтую здраду. Польскі імперыялізм праяўляецца і праз каталіцызм, дзеяньні касцёла, які заяўляе, што калі ты каталік, значыць – паляк. Гэта значыць, гішпанцы, італьянцы-каталікі – яны таксама палякі? Баварскія немцы-каталікі – палякі? Мае месца і расейскі імперыялізм, элементы глабальнага фінансавага імперыялізму. Таму беларускае грамадства сёньня знаходзіцца ў прыгнечаным становішчы, пад сапраўдным прэсам. Праўда, не ў такім становішчы, як у савецкі час – дыхаць ўсё ж лягчэй…

Для таго, каб ліквідаваць ўсю гэтую несправядлівасьць і даць народу разьвівацца, будаваць сьветлую будучыню, нам, усім беларусам-ліцвінам, трэба аб’яднацца, усьвядоміць веліч сваёй гісторыі, культуры, сьветагляду, каб расло адчуваньне гаспадара на сваёй зямлі, пачуцьцё нашага адзінства. Для падкрэсленьня гэтага мы павінны выкарыстоўваць адпаведныя лозунгі. Нам могуць сказаць, што мы нацыяналісты. Але мы прадстаўнікі такога нацыяналізму, пад якім разумеецца барацьба за вызваленьне, які зьяўляецца часткай беларускай нацыянальнай ідэі. Гэта нацыяналізм са знакам плюс. Гэта вызвольны нацыяналізм, элемент барацьбы за сьветлую будучыню нашага народа, які па сутнасьці зьяўляецца святой справай.

 

– Якую ролю ў фарміраваньні нацыі грае нацыяналізм?

– Калі мы будзем выкарыстоўваць тэрмін нацыяналізм у тым значэньні, якое нам падаюць з экранаў тэлевізараў, падмяняючы паняцьці, то вядома, гэтая зьява негатыўная. Але, калі гаворка ідзе пра барацьбу за сьветлую будучыню беларускага народа, за тое, каб на сваёй зямлі дамагчыся годнага, справядлівага, культурнага, цывілізаванага жыцьця, то гэтая зьява абсалютна пазітыўная. Людзі, якія ажыцьцяўляюць гэтую барацьбу, павінны разумець, што яны змагаюцца за вялікую мэту, ня толькі за свае асабістыя інтарэсы, а за інтарэсы сваіх дзяцей, нашчадкаў, за павагу да свайго народу, добрае матэрыяльнае становішча свайго народу, за панаваньне справядлівасьці.

 

Што, на ваш погляд, можа кансалідаваць беларускую нацыю?

– Агульная вялікая мэта. Беларуская нацыянальная ідэя і ёсьць гэтай вялікай мэтай. Супраць яе ідзе магутнае супрацьстаяньне, якое выяўляецца ў самых розных формах, у тым ліку дыскрэдытацыі й ціску на рэальных носьбітаў нацыянальнай ідэі. Нацыянальная ідэя грунтуецца на тым, што мы павінны пабудаваць нармальную, еўрапейскую, цывілізаваную, беларускую дзяржаву на чале з лепшымі прадстаўнікамі нашага народа. Гэтыя людзі павінны прыйсьці да ўлады і забяспечыць на тэрыторыі Беларусі справядлівасьць, парадак, магчымасьць самарэалізацыі кожнага чалавека ў стваральнай працы, дасягненьне яго жыцьцёвых мэтаў, забясьпечыць стабільнае паўнавартаснае жыцьцё.

Але праблема ня ў тым, што гэта можа быць незразумела, праблема ў тым, як гэта ўсё арганізаваць. Для таго, каб гэта арганізаваць, неабходна атрымаць доступ да розумаў масаў. Першы шлях – СМІ, але тэлебачаньне і радыё ў нашай краіне ахоўваюцца як базы зь ядзернымі ракетамі, туды не прарвацца.

Іншы шлях – беларуская апазіцыя. Яна атрымлівае грошы з заходніх грантаў і часта яе мэты не супадаюць з беларускай нацыянальнай ідэяй. Яны спрабуюць накінуць беларусам пад выглядам дэмакратыі разуменьне лібералізму. Сучасны лібералізм не зьяўляецца ніякай дэмакратыяй. Гэты лібералізм ніяк не выглядае альтэрнатывай дыктатуры, таму што тут няма прагрэсу, росту, блізка няма таго, што аб’ектыўна хоча грамадства. Гэта [сітуацыя] становіцца элементам падыгрываньня рэжыму. Заходнім лібералам трэба ператварыць Беларусь у тэрра інкогніта – нічыйную зямлю, а для гэтага трэба зьнішчыць беларускі народ, у першую чаргу вычысьціць ў нашых галовах разуменьне таго, што мы – законныя нашчадкі сваіх продкаў, знаходзімся на сваёй зямлі і аб’ектыўна толькі мы зьяўляемся гаспадарамі Беларусі. Робяць яны гэта, прапаноўваючы ліберальную ідэю апазіцыі, праплочваючы ўсё гэта гіганцкімі грашыма, а грошы атрымліваюць толькі тыя, хто гатовы служыць гэтай ідэі. Але ліберальныя каштоўнасьці не праходзяць у беларускага грамадства, таму дыктатар застаецца кіраваць Беларусьсю.

Лукашэнка падтрымліваюць і ў Расеі, і на Захадзе, паколькі ён зьнішчае падмурак беларускай дэмакратыі. Заходнія палітыкі не ставяць задачы перамогі дэмакратыі ў Беларусі, ім патрэбна вычышчаная ад беларускай сьвядомасьці зямля. Яны ўсе вырадзілася ў цынікаў, якія ставяць цынічныя мэты выкарыстаць нас і ўрваць лішні кавалак, карыстаючыся нашай болем, трагедыяй, нашым паднявольным станам.

 

Каго вы можаце назваць галоўнымі ворагамі беларускага нацыяналізму?

– Палітыку ў Беларусі варта тлумачыць з глабальных пазіцый, таму на сітуацыю ўплываюць глабальныя сілы. Пад нумарам адзін – расейскі імперыялізм. Канкрэтны суб’ект – расейская імперская бюракратыя, куды ўваходзяць генералітэт, кіраўнікі асноўных партый, губернатары й іх асяроддзе, міністры, галоўныя крамлёўцы. Яны паразітуюць на ўсёй тэрыторыі Расейскай імперыі. Яны ўяўляюць сабой зграю злачынцаў, якія эксплуатуюць ідэю велічы Расеі.

Пад нумарам два – польскія імперыялісты. Рэгулярна мы чуем «крэсы всходне». Што такое «крэсы всходне»? Гэта заходняя палова Беларусі, адданая палякам самым вялікім тэрарыстам ХХ стагоддзя Леніным, каб тыя спынілі сваё наступленьне на Маскву і далі яму магчымасьць захаваць уладу (у 1921 годзе падпісана Рыжскае пагадненьне, якое ўзаконіла гэта злачынства). На тэрыторыі Беларусі, як вядома, Пілсудскі, які быў этнічным беларусам, але сябе такім не лічыў, праводзіў польскую імперскую палітыку. Пасьля падобнага ціску многія беларусы прыйшлі да высновы, што любая ўлада будзе лепш, нават маскоўская, толькі не польская, таму з радасьцю віталі савецкія войскі ў 1939-м.

Вельмі небясьпечнай сілай зьяўляецца кітайскі імперыялізм, які набірае ўсё большую моц. І быццам Кітай ад нас далёка, але кітайская камуністычная імперыя стала беларускай надзённасьцю. Мы ведаем, як разьвіваюцца адносіны паміж Беларусьсю і Кітаем, пра планы будаўніцтва для кітайцаў і аддачы ім вялікага ўчастка зямлі пад Менскам.

Нам пагражае ісламізм. Сучасны ісламізм набывае рысы глабальнага ідэалагічнага імпэрыялізму. У імя Алаха прапануецца заваёўваць новыя тэрыторыі, будаваць халіфат ня толькі ў межах ісламскіх краін, але і ператвараць Еўропу, а затым і ўвесь сьвет, у адзін глабальны халіфат. Еўропа здаецца. У бліжэйшыя дзесяцігоддзі многія еўрапейскія краіны стануць ісламісцкімі.

Ёсць яшчэ адзін суб’ект, які стаіць над усімі – гэта глабальныя фінансавыя алігархі.

У першую чаргу я кажу аб уладальніках Федэральнай рэзервовай сістэмы ЗША. Гэта група прыватных банкаў, у асноўным габрэйскіх, якія маюць права друкаваць даляры, даюць у доўг ураду ЗША і ўсяму сьвету. Маючы такі інструмант як неабмежаваныя фінансавыя рэсурсы, яны дзейнічаюць па ўсім сьвеце ў сваіх інтарэсах. Такі прывілей яны атрымалі ў 1913 годзе пры прэзідэнце Ўілсане і карыстаюцца ім вось ужо 100 гадоў. Таму многія падзеі адбываюцца ў інтарэсах гэтай соцыапаразітарнай групы.

Мы знаходзімся пад прэсінгам ўсіх гэтых сіл. Лукашэнка, каб утрымацца ва ўладзе, спрабуе задаволіць усіх. Ён гандлюе нашым, тым, што яму не належыць, каб як і раней утрымацца ў прэзідэнцкім крэсле. Народ гэта пакуль не заўважае, таму што гэта адбываецца паступова, а часам і таемна. Сітуацыя надзвычай сур’ёзная. Выратаваць беларускі народ ад фізічнага зьнішчэньня можа толькі тое кіраўніцтва, якое будзе прытрымлівацца беларускай нацыянальнай ідэі. Ды і наогул усё чалавецтва выжыве толькі тады, калі будзе жыць па законах так званага сістэмнага гуманізму: чалавецтва ўяўляе сабой сістэму нацый-дзяржаў, няма ні адной імперыі, ні адна краіна ня мае права мець тэрыторыю больш аднаго мільёна кв.км і насельніцтва больш за 100 млн. чалавек.

Сёньня ідзе вайна, пры гэтым выкарыстоўваецца не класічная зброя, а такія віды зброі як інфармацыя, грошы, алкаголь, наркотыкі, дэмаграфічны чыньнік. Апошнім вельмі актыўна карыстаецца Кітай. Вы хочаце размножвацца – ну і множцеся, але толькі ў межах сваёй тэрыторыі. Вось стала вас мільярд, пакажыце, як вам добра жывецца, якія ў вас рэкі чыстыя, як добра ў вас з экалогіяй, як добра ў вас панды жывуць. Але не, кітайцы размнажаюцца, як саранча, усё выядаюць да пылавых бур, а ўсе свае праблемы перакідваюць на іншыя народы.

Возьмем ісламскія краіны. Вы хочаце жыць па Карану – ну і жывіце, пакажыце прыклад, што ў выніку такога жыцьця ў вас будзе чыстае паветра, запаведнікі, высокаразьвітая культура, свабодныя задаволеныя жанчыны, але толькі ў межах вашых краін. Вы забараняеце выкарыстоўваць прэзерватывы, рабіць аборты, ісламскія жанчыны ня маюць наогул ніякага права голасу, так пакажыце, што гэта прагрэсіўна! Але не, яны перакідваюць свае праблемы на Еўропу. Вывяраць, што прагрэсіўна, а што не, трэба зыходзячы з таго, як яно ўзгадняецца зь іншымі народамі. Але ж вы прыдумалі сабе нейкія прынцыпы, паставілі злачынныя задачы, дасягаеце іх, а ўсе праблемы, якія ад гэтага ўзнікаюць, экспартуеце іншым. Гэта сапраўднае злачынства.

Мы можам выйсьці з гэтай сітуацыі, толькі калі ў нас будзе прэзідэнт, які інтарэсы беларусаў будуць лічыць сваімі ўласнымі. А той, хто будзе паволі аддаваць нашы каштоўнасьці, толькі каб захаваць уладу, прывядзе нас да згубы.

Першая прыкмета культуры народа – гэта тое, якая плошча краіны гэтага народа аддадзена пад запаведнікі. Мы як культурныя людзі ўсьведамляем, што на гэтай тэрыторыі побач з намі павінны жыць жывёлы і расьліны, для якіх яна таксама родная. Таму мы становімся культурнай высокацывілізаванай у гэтым плане нацыяй. Без такога падыходу – экалагічнасьці – немагчыма выжыць усяму чалавецтву.

Да нас прыязджаюць, і мы павінны паказаць, як мы захавалі нашу ўнікальную, неверагодную каштоўнасьць – мову, як захавалі гісторыю, культуру, якая ў нас справядлівасьць. Усе народы на сваіх этнічных тэрыторыях павінны спаборнічаць паміж сабой за права быць [названым] культурным па аб’ектыўных прычынах. Кіраваць тым, што мы маем на сваёй этнічнай тэрыторыі, на тэрыторыі сваёй дзяржавы, [зыходзячы з прынцыпу] у якой ступені тое, што мы робім, адпавядае інтарэсам ўсяго чалавецтва.

 

Як вы ставіцеся да расейскамоўнага беларускага нацыяналізму? Ёсьць шмат людзей, якія гавораць па-руску і пры гэтым лічаць сябе патрыётамі Беларусі і яе незалежнасьці.

– Стаўлюся я да іх выдатна, але як да яшчэ нясьпелых. Як да людзей, якія крыху саступілі, здаліся, людзей, якія пакінулі першы акоп і перабеглі ў іншы, што далей. Так, яны сьпіну прыкрываюць, але ўсё роўна страляюць-та ўсе па мне, чалавеку ў першым акопе. Але яны ўсё роўна на лініі фронту. Некаторыя ж робяць выгляд, што вайны наогул няма, што мова – гэта не каштоўнасьць, і патрыятызм ім не патрэбны, і яны думаюць, што яны выжывуць, знойдуць сабе месца на зямлі. Шыш вы знойдзеце! Куды вы паедзеце? З кожным інтэрвалам часу ўзрастае верагоднасьць таго, што вы ня знойдзеце лепшага месца, чым тут, на сваёй зямлі.

Самае выгаднае для беларускага народа – сабрацца разам, арганізавацца і вырашыць свае праблемы ў межах сваёй дзяржавы. Гэта самы персьпектыўны спосаб рашэньня жыцьцёвых праблем. Але шмат хто адчайваецца і пачынае шукаць у сьвеце. Пад гэтым соцыапаразітарным прэсам найлепшыя маладыя людзі выціскаюцца з краіны. Мы ўсё больш дэградуем…

 

Ці лічыце вы 1990-я гады эпохай беларускага нацыяналізму?

– Толькі да [прыходу] Лукашэнкі. Гэта было проста неверагоднае шчасьце. Нават людзі былі іншымі. Ідзеш па Гродна – людзі вітаюцца, усьміхаюцца, ніхто не баяўся выказваць свае думкі ўслых. Людзі адчувалі сябе свабоднымі. У нас была вера ў тое, што будзе яшчэ лепш, што мы яшчэ пакажам прыклад іншым. Усё гэта было абламана Лукашэнкам, пры гэтым у самай жорсткай форме. Ён згуляў на тым, на чым згулялі й камуністы ў 1917 годзе – на халяве. А тэхналогія простая: вам нічога не трэба рабіць, я вам усё дам, я вам усё вярну, будзе шчасьце, будзе ўсё як у Савецкім Саюзе. Ён як параноік сам верыў у тое, што зробіць усё гэта, а народу галоўнае абяцаць. Вось ён 20 гадоў і абяцае, адначсна зьнішчаючы мову, самасьвядомасьць, прадаючы нашы каштоўнасьці.

У 90-я мы толькі-толькі выйшлі з Савецкага Саюза і ня ведалі, што такое палітыка, паліттэхнолагіі, масавая сьвядомасць, піяр. Напрыклад, некалькі раз у горадзе ў розных месцах назіраў карціну: стаіць чарга, і раптам адзін выскоквае і пачынае крычаць «Лукашэнку трэба абіраць! Ён навядзе парадак!» Адна і тая ж фраза, у розных месцах горада, на працягу двух тыдняў. Расейская імперская бюракратыя выбрала гэтага чалавека з адхіленьнямі ў псіхіцы з разлікам, што ён наламае тут дроў.

Чалавецтва павінна жыць па праграме, якая забясьпечыць жыцьцё ў бліжэйшыя 4-5 млрд. гадоў, пакуль будзе сьвяціць Сонца. Трэба жыць, захоўваючы ўсе каштоўнасьці, якія ў нас сфармаваліся за ўвесь час – разнастайнасьць ўсіх жывых істот, чысьціню прыроды, разнасьтайнасць ўсіх народаў, іх культур. Стварыць такія законы існаваньня людскай цывілізацыі, якія не паставяць чалавецтва на грань сьмерці ў выніку якога-небудзь канфлікту. Мы ўжо не адзін раз былі на самым краі, той жа Карыбскі крызіс – не адзіны выпадак. Нельга жыць па той праграме, па якой сёньня рухаецца сьвет. Калі адна з імперый захопіць уладу, усё ператварыцца ў адзіны канцлагер з жахлівай дэградацыяй і зьнішчэньнем людзей. Нельга жыць, зьнішчаючы жывую прыроду, мы залежым ад яе. Колькасьць людзей павінна быць абмежавана. Кожнай дзяржаве трэба вылучыць ліміт. У нас жа ўсе канкуруюць – у каго больш людзей, той лепшы. Лукашэнка заявіў, што яму мала 10 млн., мы накормім 30, а то і 70. Але зь якой нагоды? А можа, нам хопіць 5 млн.? А астатнюю тэрыторыю – пад запаведнікі, дзе перавагу будзе мець жывая прырода? Можа, гэтая мэта больш вялікая? Калі б па такім прынцыпе жылі ўсе, захаваліся б і бразільскія лясы, і Сібір, і афрыканскія саваны. Сёньня ж усё зьнішчаецца…

Усе шляхі, якія могуць прывесьці чалавецтва да гібелі, павінны быць выключаныя.

Я прапаную свой ​​падыход – «мадэль росту сасны». Расьце сасна – адна галінка строга расьце ўверх, а тыя, што адхіляюцца ад вертыкальнага напрамку [які сімвалізуе прагрэс] спачатку раслі добра, а потым падупалі, засохлі і адваліліся. Гэта былыя ідэалогіі, ідэі, мэты, шляху разьвіцьця. Час расставіў усё па месцах – засталася толькі тая галіна, што расла [строга] уверх – яна дала аснову іншым галінам. Усе прапанаваныя мадэлі разьвіцьця (кансерватызм, лібералізм, камунізм, капіталізм) – глупства. Гэта сучкі́, якія з часам засохнуць і адваляцца. А па-сапраўднаму запатрабаваны сістэмны гуманізм як адзіная ідэалогія, якая забясьпечыць выжываньне людской цывілізацыі. Трэба ставіць мэту выжываньня нашай цывілізацыі. Любыя прычыны, якія могуць пагражаць гэтай мэце – гэта злачынства. А тыя, хто прасоўвае падобныя перашкоды – злачынцы, якія павінны ліквідавацца.

Неабмежаванае існаваньне і на яго фоне задача наступнага ўзроўню – неабмежаваны прагрэс. Нарастае разнастайнасьць, дыферэнцыяцыя, сьвет ўзбагачаецца, адбываецца інтэграцыя гэтай разнастайнасьці на больш высокім узроўні, сьвет становіцца больш высокаразвітым, прагрэсіўным. Але не, прыходзяць абмежаваныя вырадкі, якія бачаць толькі сябе, клапоцяцца толькі аб сваім дабрабыце і з гэтай мэтай ня толькі зьнішчаюць усё вакол, але і ставяць пад пагрозу існаваньне людскай цывілізацыі. А мы церпім. Усе людзі павінны аб’яднацца, сфарміраваць цэласную канцэпцыю разьвіцьця і пачаць дзейнічаць. Мае значэньне толькі сапраўдны сістэмны гуманізм, мае значэньне праўда, справядлівасьць, прыгажосьць, неабмежаваная прагрэсіўная сьветлая будучыня ўсяго чалавецтва і ўсяго жывога на зямлі. Праз пакуты і страшныя страты ўсё адно да гэтага прыйдзем. Але я супраць гэтых страт.

Для мяне галоўнае, каб маё сумленьне было чыстае, каб я мог сказаць, што зрабіў усё, што мог. У нас няма ні грошай, ні СМІ, у нас ёсьць толькі добрыя ідэі ды сьветлыя мэты. І гэта ўжо вельмі вялікі рэсурс.

 

– Ці магчымыя ў беларускім грамадстве міжнацыянальныя канфлікты? Што можа падштурхнуць беларусаў да бунтаў, як, напрыклад, у Расеі?

– Тое, што беларусы талерантны народ – гэта поўная лухта, прыдуманая форма прапаганды. Беларусы талерантныя і спакойныя ў той ступені, у якой магчыма, калі вас пасадзілі ў клетку, калі вы сядзіце ў турме. Вы ж не блытайце сітуацыю на могілках, дзе ўсе прыдушаныя і мёртвыя, і сітуацыю, калі паставіць усе народы у роўныя ўмовы, у аднолькавай ступені над імі паздзекавацца і потым паглядзець, як хто рэагуе. Беларусы будуць ня горшыя за іншых, я вам гарантую. Проста ў нас пакуль няма такіх міжнацыянальных праблем, але яны набліжаюцца. Лепш прафілактыка, чым лячэньне хваробы. Нам сьпецыяльна зламысна ўкараняюць гэтую хваробу, і за гэтыя зламысныя дзеяньні будзем судзіць, калі прыйдзем да ўлады.

 

– Вы крытыкуеце існуючую ўладу і зьяўляецеся заўзятым нацыяналістам. Як вам пры гэтым ўдаецца столькі гадоў захоўваць працу ва ўніверсітэце?

– Мае погляды не радыкальныя, я ўвесь час дэманструю такое паняцьце як «норма». У медыцынскім універсітэце тры гады вучаць таму, што такое нармальны здаровы арганізм чалавека, а потым пачынаюць вывучаць хваробы. Мы параўноўваем хворага чалавека са здаровым па пэўных крытэрах і выяўляем, што такое хвароба. Так павінна быць і з грамадазнаўчымі ведамі – мы павінны ўяўляць, што такое здаровае грамадства.

Нармальнае грамадства – гэта тое, якое жыве ва ўмовах зьмястоўнай дэмакратыі пад уплывам беларускай нацыянальнай ідэі. На ўзроўні чалавецтва – сістэмны гуманізм. Але ні адно навучаньне – ні паліталагічнае, ні сацыялагічнае – вам не сфармулюе, што такое норма. Вам адразу будуць даваць варыянты: вось дзяржавы з такім укладам, вось ёсьць такія ідэалогіі. А якая зь іх правільная? Ніхто не адказвае. Але на самай справе правільная ёсьць. І час усё расставіць па месцах. І ў грамадстве, і ў дзяржаве ёсьць паняцце нормы. І я як медык ўзяўся распрацоўваць яго, вызначыць, што такое здаровы грамадскі арганізм, здаровы арганізм людскай цывілізацыі.

Карыстаючыся прынцыпамі медыцынскага адукацыі, я вельмі лёгка бачу адхіленьні й проста адкрыта пра гэта кажу. Я ж не заклікаю забіваць, рэзаць і г.д. Я кажу: «Людзі, вас чакае дрэнная будучыня, будуць вялікія трагедыі, страты». Я гэта ведаю, прадбачу, я абавязаны пра гэта казаць. Многія адразу разумеюць, што я маю рацыю, некаторыя праз гады разумеюць, што я маю рацыю. Нягледзячы на мой «радыкалізм», павага да мяне расьце. А за што? За тое, што я заклікаю: «Людзі, давайце жыць нармальна».

Я кажу студэнтам, што буду выкладаць на беларускай мове, што, магчыма, выглядаю ў іх вачах дзіваком. Мы псіхічна падрыхтаваныя да таго, што адрозніваем норму ад нянормы па тым, як робяць усё. Але пытаньне мовы – гэта ж не пытаньне нашага побыту, як бульбу чысціць – зь якога канца і якой рукой. Гэта пытаньне дзяржаўнай палітыкі, унутрыдзяржаўнага ладу. Прэзідэнт павінен зьвяртацца да свайго народа на беларускай мове, студэнты павінны вучыцца на беларускай мове.

Добра, будзем рабіць як усе, але давайце спачатку паглядзім на суседнія народы. У Польшчы як? А ў Літве? Латвіі? У Расеі рускія па-кітайску размаўляюць? Аказваецца, там не як у нас. А калі вы выйдзеце на цэнтральную плошчу ў Варшаве і скажыце: «палякі, вы тут усё нацыяналісты, бо вы і ваш прэзідэнт размаўляеце ў Польшчы на ​​польскай мове» – вам хутка растлумачаць, што такое норма, а што не. Можна паглядзець і больш шырока: Нямеччына, Турцыя, Фінляндыя, Францыя, Арменія, Манголія, Кітай, Японія… Аказваецца, ва ўсіх краінах сітуацыя такая, як я кажу. Значыць, я – норма. А астатнія?..  Для многіх гэта адкрыцьцё, але гэта ж праўда.

Мне, вядома, па-ціху паскудзяць, але сказаць наўпрост, што я экстрэміст, радыкал ці тэрарыст, шавініст або нацыяналіст, ня могуць. Тэхналогія дыскрымінацыі на працы, прычым ўзорна-паказальная, ёсьць, але зь іншага боку, я не ў лагеры, не расстраляны, як рабілі ў сталінскія часы. Я думаю, нармальнага інтэлігентнага чалавека гэта павінна цалкам задавальняць – гэта зусім невялікія ахвяры за праўду і справядлівасьць, у параўнаньні з тым, што было ў Беларусі ў 1920-30 гады мінулага стагоддзя…

 

 

43 каментарыя

  1. Vitaut Kuplievic кажа:

    Skazana vydatna! Tolki termin hramadztva varta bylo zamianic dzie-nidzie na supolnictva, supolnasc.

  2. Vitaut Kuplievic кажа:

    Пры ААН і ЮНЭСКА варта арганізаваць навуковы інстытут дасьледваньняў соцыюмаў: цывілізацый, нацый і культур.
    У выніку грунтоўных, аб’ектыўных дасьледваньняў з прымяненьямі розных мэтодык і іх камбінацый апісаць усе існуючыя традыцыйныя і нетрадыцыйныя культуры, у т. л. нацыі і цывілізацыі на прадмет іх этык, эстэтык, праваў, аўтахтонных рэлігійнасьцяў, этнічнасьцяў, дачыненьняў да дзяржаўнасьцяў, геаграфічнасьці, гістарычнасьці. Затым, скласьці суадносіны паміж гэтымі чыньнікамі.
    Потым — сфармуляваць мэтодыку кожнага побыту. Нарэшце — іх вертыкальную і гарызантальную структуры ў выглядзе табліц і схемаў. На сотках моваў сьвету на адмысловым інтэрнэтпартале апублікаваць сабраную і апрацаваную інфармацыю. Скласьці пералік соцыюмаў: цывілізацый, нацый і культур зьніклых, што знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня, рэгрэсуючых (чырвоную кнігу соцыюмаў). Такім чынам праінфармаваць усё прагрэсіўнае чалавецтва аб сацыяльнай яго разнастайнасьці і магчымых наступствах дзейнасьці сусьветных сацыяпаразітаў, лібэрастаў і псэўдаінтэгратараў ды псэўдаглябалізатараў.
    Нацыі, або народы ў сыстэме соцыюмаў павінны быць пастаўлены на галоўнае мейсца.
    Барацьбой ўсяго прагрэсіўнага чалавецтва павінен быць усталяваны такі сусьветны парадак, пры якім за сацыяцыды: цывілізацыяцыды, нацыяцыды, культурацыды павінны несьці крымінальныя адказнасьці як юрыдычныя так і фізычныя асобы бяз тэрмінаў даўнасьці паводле адмысловаму міжнароднаму заканадаўству як у міжнародным судзе, так і ў яго рэгіянальных і нацыянальных рэпрэзэнтацыях.
    Інакш — нас чакаюць змрочныя варыянты, пры якіх сьвет можа загінуць не перажыўшы дзесяткі войнаў паміж найбуйнейшымі цывілізацыямі і дзяржавамі якія іх прадстаўляюць.
    Супрацоўніцтва рэпрэзэнтантаў розных соцыюмаў пры ўзаемнай павазе — норма для людзтва, а войны — паталёгія (-і).
    У мінулыя стагодзьдзі міжнародныя праблемы вырашаліся шляхам войнаў. Пасьля сканчэньня якіх пераможцы ўстанаўлівалі свае новыя міжнародныя парадкі. Пакуль сродкі зьнішчэньня былі прымітыўнымі. Сяньня мы маем такія ўзбраеньні, ад масавага прымяненьня якіх можа загінуць або большасьць чалавецтва, або ўсё людзтва. І гэта павінны разумець усе прагрэсіўныя людзі.
    Інтэграцыі і глябалізацыі павінны весьціся для паляпшэньня жыцьця асобаў у канкрэтных найперш традыцыйных соцыюмах, у першую чаргу нацыях, але й цывілізацыях і культурах, а не для абагачэньня сацыяпаразітаў у міжнародных ТНК ды ўзмацненьня імпэрыялістычных сацыяпаразытычных сіл.

  3. Vitaut Kuplievic кажа:

    Паколькі сацыяльная форма арганізацыі матэрыі — самая складаная, таму яе аб’ектыўнае вывучэньне павінна весьціся пад кіраўніцтвам ААН і ЮНЭСКА і з фінансаваньнем вышэйузгаданых арганізацый а не прайдзісьветаў.
    Выдатна было б, каб у будучыні быў сфарміраваны навуковы каляктыў пад кіраўніцтвам паважанага мною праф. А. Астроўскага з мэтай дасьледваньняў фэномэну нацый і нацыяналізмаў у Эўропе, і — найперш у Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе, з правядзеньнем канкрэтных палявых досьледаў. Аб фэномэнах нацый і нацыяналізмаў у Эўропе напісаны горы літаратуры, ды многае што не навукоўцамі, а журналістымі, філёзафамі, рэлігійнікамі ды рознымі псэўданавукоўцамі з замоў палітыкаў, ідэолягаў й іншых заангажаваных у фальшывых выніках колаў. І не так шмат зроблена канкрэтных навуковых досьледаў. Сур’ёзныя працы напісаў, напрыклад, праф. Унівэрсытэту Сьв. Караля ў Празе Мірослоў Грох. Праз гады зьмястоўнай працы была б тэарэтычна акрэсьлена аб’ектыўная навука аб нацыях — нацыялёгія.
    У Беларусі часьцей варта ўжываць сынонім тэрміну нацыя — народ. Нацыянальную ідэю часьцей называць народнай, агульнанароднай ідэяй. Бо расейскія імпэрцы ў выніку сваёй інфармацыйна-прапагандысцкай апрацоўкі беларусаў так замбанулі нашых суродзічаў, што звычайным чалавекам нацыяналізм разумеецца выключна як нацыянал-шавінізм і фашызм. Гэта расейскім імпэрцам выгадна, бо адсутнасьць прыкмет мадэрнай і пастмадэрнай нацыянальнай (народнай) эўрапейскацывілізацыйнай сьвядомасьці садзейнічае існаваньню імпэрскай эўразійскацывілізацыйнай ідэнтыфікацыі. Апошняе — спрыяе разьвіцьцю эўразійскай дзяржаўнай канструкцыі.
    Ліцьвінска-беларускія нацыяналістыя наштодзень павінны называць сябе ліцьвінска-беларускімі народнікамі. Што тады могуць супрацьставіць расейскія шавіністыя акрамя баек пра “русскій мір”.
    Беларусь, або Белая Русь, або Балтыйская Русь (baltas — белы), або найтрапней гучыць ЛітваРусь — гэта эўрапейская народная дзяржава — частка цывілізацыі Эўропы, а не Эўразіі. Пры тым патрэбна церпяліва казаць, падкрэсьліваючы, што Беларусь як і Ўкраіна — насьледніцы клясычнае эўрапейскае Русі, яе нацыянальныя і дзяржаўныя афармленьні — вынік гуманістычнай эвалюцыі цывілізацыі Эўропы. Прыгадаць эўрапейскія рэнесанс, рэфармацыю, кантррэфармацыю, асьветніцтва, народныя эвалюцыі і рэвалюцыі. Беларуская народная (нацыянальная) ідэя — плён найноўшага народнага адраджэньня мінулых стагодзьдзяў, аднаго зь дзесяткаў народных адраджэньняў у Эўропе.
    Патрэбна дакладна казаць, што Расея — гэта не Эўропа, а Эўразія — увабрала дзяжаўніцкую традыцыю туранскае цывілізацыі (ад маскоўскага улусу мангола-татарскае арды падчас і пасьля мангола-татарскага іга), таму з пункту гледжаньня дзяржаўніцкай традыцыі ня мае нічога агульнага з спадчынай клясычнае Русі.
    Таму, сапраўдны рускі — гэта беларус і ўкраінец эўрапейцы, а не расеец-эўразіец.
    Нашы нацыянальныя ідэнтыты (прыкметы ідэнтыфікацыі) мне падаюцца недасканалымі. Беларусь варта назваць ЛітваРусьсю, а беларускую мову — літварускаю.
    Далей, варта знайсьці кансэнсус наконт новага спосабу напісаньня, або па-нашаму — пісанкі (польск. pisownia). У ім на аснове канструктыўнага сінтэзу аб’яднаць усё рацыянанальнае што ёсьць у кірыліцы й лацінкі. Яшчэ нас чакае кансэнсус наконт граматыкі й правапісу, бо маем крызіс пісьму з-за існаваньня наркамаўкі й тарашкевіцы. Асноўны наш шлях — ад марфалягізацыі — да фанэтызацыі. Пісанка, граматыка й правапіс — тэмы для шырокай дыскусіі сярод нацыянальна сьведамых эліт.
    Нарэшце — патрэбна будзе прыняць новы адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел нашае Бацькаўшчыны.

  4. Павел Біч кажа:

    Цікава, што сп. Куплевіч цяпер агітуе за тую назву нашай краіны за якую я агітаваў некалькі гадоў таму – а менавіта за назву Літварусь. Але я пасля падзей на Украіне адмовіўся ад яе. Прысутнасць “Русі” ў гэтай назве затягвае нас ў рускі мір – Новороссія. Малороссія. Белоруссія і надае вялікае натхненне маскалям каб нас захапіць (як Крым). Больш за тое, калі Украіна вырвецца з гэтага “міра”, то мы застанемся адзіным доказам што такой “рускі мір” існуе, і гэта паралізуе нам дапамогу ад Захаду (можа нават палякі пагадзяцца, негледзячы на іх “Крэсы Ўсходне”). Сп. Куплевіч верыць ў гістарычныя законамернасці, ў сталасць цывілізацый і т.п. Але гэта, мне здаецца, ў Мінулым. Хто б мог паверыць што можа быць вайна паміж Укарінай і Расеяй – яны ж належаць да адной цывілізацыі!!! Я мог бы больш падрабязна выкласць свае погляды..Але гэта пры умове што Рэдакцыя наважыцца іх надрукаваць. Калі Вам сп. Куплевіч цікавы яны, то паведамьце свой мэйл, я вам падам свой апошні артыкул.

  5. Vitaut Kuplievic кажа:

    Palitonimy zvycajna kanservatyunyja. Varyjanty mohuc byc roznyja. Ja ni za sto nie ahituju. Rus — Europa, s Rasieja — Eurazija. Rasieja — Rus pa-hrecku, bols novaje utvarennie cym Rus, z XVII-XX stst.
    Ukrajina i Litvarus — Europa, a Rasieja — Eurazija. Heta roznyja kantynentalnyja cyvilizacyji, jak Paunocnaja i Lacinskaja Ameryka.

  6. Павел Біч кажа:

    Напісаў вялікі адказ сп. Куплевічу, але на жаль ён у меня сарваўся пры адпраўке. Калі быць зусім краткім. то я там абвінавачыў сп. Куплевіча ў адсталасці з дапамогай фразы Ніцше аб тым “што нічего не понімаемо. але толькі абазначаемо і іскажаемо” (цітую на рускай каб не сказіць сэнс). Ніцше гэта мяжа, пасля яго пачаўся поўны адказ ад метафізікі (яе прыкметы терміны : істіна, аб’ектыўнасць, реальнасць, бог, навуковасць…). Свой погляд на фенамен нацыі я падаў ў артыкуле “Адказ народа або новая версія нацыяналізма”. Калі вам гэта цікава папрасіце яго у сп. Астроўскага, ён у яго валяецца. А чаму вы раптам перайшлі на латініцу? Каб паказаць сваю навуковасць, ці нацыяналізм?

  7. Павел Біч кажа:

    Шаноўная Рэдакцыя, прашу вас перадрукаваць на ваш сайт каментар “Русь як паранойя” з артыкула “Выйшла кніга пра челавека, які вярнуў беларусам гісторыю”, якая выстаўлена на сайте “Радыё Свабода”. На “Свабоде” ён знікне разам з артыкулам, а у вас ён захаваецца. Дан, на мой погляд вельмі глубокі аналіз што адбываецца з нашым народам. ( ў свой час Вы занімалісь перадрукоўкай шмат якіх артыкулаў расейскіх аўтараў, так што гэта не павінна быць для вас немагчымым). З павагай, Павел.

  8. Павел Біч кажа:

    Беларусы не здольны на ніякі кампраміс, на ніякі хайрус. Кожны прызнае толькі свой пункт гледжання за сапраўдны… усе іншые адметае. З-за гэтага нашые ворагі нас душаць па аднаму, па чарзе. Тлумачыць гэтую рысу нашым хутарскім менталітетам не выпадае, таму што заходніе еўрапейцы, у тым ліку балты, яшчэ большыя індівідуалісты чым мы. Мяркую, што і дадзены сайт хварэе на гэта. Замест таго як стаць трыбунай для усіх нацыяналістаў – ад ліберальных да агалтелых “моўнікаў”, ён друкуе толькі тых хто схільны да тэорый Змовы, якія вельмі распаўсюджаны сярод расейцаў.

  9. Павел Біч кажа:

    Перачытаў камент сп. Куплевіча і знайшоў яго вельмі грутоўным. Шкадую, што адразу кінуйся паказваць яму і усім чытачам свой “розум”. Але ж думаю для яго гэта будзе хоць крыху карысным, калі ён падвергнецца крытыкі з боку постмодерністаў, якіх хутка будзе з’ўляцца усё болей і болей. Прашу прабачэння у сп. Куплевіча.8

  10. Vitaut Kuplievic кажа:

    Тэма нашага дыскусу — пастпастмарністычная нацыянальная ідэнтыфікацыя. Яе патрэбна выпрацаваць, мець наконт яе кансэнсус спачатку ў інтэлектуальных колах, а потым ужо — распаўсюджваць. Таму, няма за што прасіць прабачэньня. Пабольш грунтоўных напрацовак!

  11. Павел Біч кажа:

    Сп. Куплевіч бье меня казырнай семёркай – я толькі разбіраюся з постмодернізмам, а ён кідае на стол постпостмодернізм. (праўда ён назваў яе пастпастмарністычнай – тут відаць апіска). Ежелі у постмодернізме з ідентыфікацыямі было пакончана, то што ў постпостмодернізме яны зноў з’явіліся? Тое ж самае з консэсусам. Цельных асоб кшталту Мурашкі ужо не засталося (я думаю), цяпер вакол адны шізасубьекты – особы з фрагментарнай свядомасцью. Копіі копій без арыгенала, маскі пад якімі зноў адны маскі, няма ані прычын, ані следстваў, не існуе факта, ёсць толькі розные яго інтерпретацыі: таму любая інтерпретацыя ёсць інтэпретацыя более старой інтерпретацыі; няма істіны, ёсць толькі лішь яе імітацыі і пародыі на яе. Таму кансэнсус немагчымы, немагчыма спачатку стварыць тэорыю, а потым яе распаўсюджываць. Ўсё павінна рабіцца адначасова, спантанна. Старычьё (інтэлектуальные колы па-вашаму) якім за 50 нездольны зразумець анічога новага. Пераконваюсь ў гэтым увесь час. Наведаў “Вышыванкі” на пытанне маладзёнам “вы белый рашка ці літвін(ка)” Адказы былі на карысць літвінства. Цяпер трэба зрабіць так каб гэтые маладзёны не папалі ў лапы заходнерусістам, якую пачнуць педаліраваць “рускасць”.

  12. Vitaut Kuplievic кажа:

    Razvityja dziarzavy ustupili u infarmacyjnuju (bipastmadernistycnuju, abo bibipastmadern.) epochu. Bielaruskaja (licvinskaja, litvaruskaja) nacyjanalnaja dziarzava pavinna byc dziarzavaj nacyjanalna sviadomych bankirau, prahramistych, kanstruktarau kamputarau, i-fonau, apple-dosak, bijatechnoliahau, nanatechnoliahau, zurnalistych i h. d. Tady jana budzie paspiachovaju. Inaks susvietnyja sacyjaparazity vyznacanyja praf. A. A. Astrouskim jaje zmaryhinalizujuc. Pavinna zmianicca sacyjalnaja struktura nasaha socyjumu-nacyi. Inteliektualu daviesci nacyjanalnuju ideju — nie rabocamu ci kalhasniku. Padajecca — technicna liahcej.
    Moza sp. Paval Bic u Miensku b zapytau: kim adcuvajuc siabie miencuki — eurapiejcami ci eurazijcami i sto dlia ich Bielarus — Europa ci Eurazija?

  13. Vitaut Kuplievic кажа:

    Zachodniaja Rus — zachodniaja castka kliasycnaje Rusi, znachodzilasia u skladzie VKL. U XIX st. rasiejskija imperskija savinistyja vykarystouvali brend Zach. Rus dziela prapahandy ras. imp. savinizmu. Tamu — dyskredytavali eurapiejskuju Rus. Tamu Kijeuskaja Rus zmianila cyvilizonim Zach. Rus na maderny nacyjonim Ukrajina. Tamu bipastmaderny nacyjonim LITVA — niablahaja versija. Zhodny z sp. Paulam Bicom. Zhodny,sto “aukstaiciai ir zemaiciai” udala vybrali nacyjonim LIETUVA i LIETUVISAI i zbudavali na hetym udaluju narodnuju sviadomasc “nacyjanalnuju indentyfikacyju”. LIETUVIAI — aukstaiciai ir zemaiciai — pahalouna nacyjanalistyja. Navat u Pieliasie sto u Varanouscynie sucasnaj Bielarusi 11 sakavika (kovo 11 diena) spiavac u Pialiaskim kasciolie sv. Linasa dziarzauny himnas Lietuvy “Lietuva — tevyne musu, Tu didviru zeme…” LIETUVISY — PAHALOUNA NACYJANALISTYJA. I heta norma.

  14. Павел Біч кажа:

    У меня да сп. Куплевіча толькі адно пытанне – для чаго ён свой камент напісаў ліцінкай? Я на ёй не чытаю? Можа для таго каб потым напісаць “кожны культурны беларус павінен ведаць яе разам з польскай мовай?” Чакаю адказу.

  15. Vitaut Kuplievic кажа:

    Пісаў з кампутара майго сябра. Раптам зьніклі ўсе мовы акрамя ангельскай. Лацінка як і кірыліца — норма для нашае традыцыі. Нажаль адсутнічалі дыякрытычныя значкі, таму можа й цяжэй будзе прачытаць. Дзевяць літар у нашай лацінцы з дыякрытычнымі значкамі. Адсутнічаюць літары: е, ё, ю, я, ь, і апостраф (‘), затое існуюць літары сь, ць, зь, нь, л і ль. Словы “мая” “мяне”, “яе”, зялёную” пішуцца — “maja”, “mianie”, “jaje”, “zialionuju”, затое словы “конь”, “Русь”, “столь”, “стол”, “позьні”, “карысьць” пішуцца — “kon’ “, “Rus’ “, “stol’ “, “stol”, “poz’ni”, “karys’c’ “. Толькі дыякрытычныя значкі што абазначаюць мяккасьць ставяцца над літарамі s, c, z, n, l.
    Нашу лацінку ўбачыце ў менскім мэтра.
    Лацінка эвалюцыянавала ад простага капіяваньня польскага спосабу пісаньня (пісанкі) ў ХVIII-ХІХ стст. (пачытайце “Мужыцкую праўду” Костуся Каліноўскага), да ўвядзеньня літар “ш”, “ч”, “ж” з чэскай пісанкі і у (кароткай), напісаньня замест w — v і г. д. Польскія літары ж, он, эн былі выкінуты. Гукі ш, ч, ж ня пішуцца двума літарамі як ў польскай лацінцы — sz, cz, rz. Гук г пішацца h, a x — ch.
    Увогуле, сама пісанка падобна на польскую, што тлумачыцца традыцыяй нашае лацінкі. Згодны, што кожны культурны ліцьвін-беларус павінен валодаць нашай лацінкай, але не разам з польскай мовай, бо наша лацінка адыйшла ад польскай далёка. Можна пісаць лацінкай і ня ведаць польскай мовы.
    У 18-19 стст нашы эіты былі спольшчаны, таму як маглі пісаць? Так як па-польску. У канцы 19 — пач. 20 стст. адна частка адраджэнцаў была спольшчана, таму карысталася лацінкай, а іншая — зрасейшчана, таму карысталася расейскаю вэрсіяю кірыліцы (ня сэрбскаю ж). Таму й паўстала праблема альфабэту й пісанкі (наш адпаведнік польскага слова “pisownia”), але варта было яе вырашаць плюралістычна. Выбралі — расейскую (тоькі ня рускую) кірыліцу.
    Ліцьвінска-беларуская лацінка — наш нацыянальны культурніцкі набытак і скарб! Расейцы ўласнай традыцыі лацінкі ня маюць. Украінцы, хутчэй за ўсё, — таксама не. Дакладна ня ведаю, а мо Іван Франко й пісаў лацінкай. Хто яго ведае…
    Спосабы напісаньня лацінкай бываюць: брытанска-французскі, германскі, раманскі, польскі, чэскі (карыстаюцца чэхі, славакі, летувісы, латышы, эстонцы, харваты, славенцы), вугорскі, румынскі (у т. л. цюркскі). Лацінскі альфабэт (алфавіт) — самы распаўсюджаны на плянэце. На яго пераведзены такія мовы як інданэзійская, в’етнамская, узбэцкая, туркменская, азэрбайджанская. У былым СССР у 20-ыя гады алтайскія (цюркскія й мангольскія), каўказскія і уральскія мовы кадыфікаваліся як літаратурныя на аснове лацінкі. Толькі ў 30-ыя гг. былі пераведзены на кірыліцу.
    Кірыліцай карыстаюцца ўкраінцы, ліцьвіны, баўгары, сэрбы, чарнагорцы, македонцы, манголы, казахі, кыргызы, таджыкі. Акрамя кірыліцы й лацінкі йснуюць грэцкі альфабэт, грузінскі, армянскі, арабскі. Альфабэтаў на плянэце — дзесяткі, а этналектаў — некалькі тысяч (больш шасьці).
    Яшчэ ў 90-ых гадох мною распрацавана новая ліцьвінска-беларуская пісанка (спосаб пісаньня) — канструктыўная сінтэза. Пісаць можна ад 27 да 33 літарамі. Выбраў ўсё рацыянальнае што ёсьць ў нашай кірыліцы й лацінцы, таму слова “Ясь” на аснове лацінкі пішу двума літарамі, а слова “дзень” — трыма, слова “адраджэньне” — васьмі. Такім чынам, можна ашчаджаць — трэцюю-чацьвёртую-пятую часткі прасторы і шмат часу, што патрэбны дзеля плясканьня пальцамі па г’узіках клявіятуры. У мяне ёсьць літары е, ё, ю, я, сь, ць, зь, нь, ль, апостраф. Пісанка — арыгінальная й не падобна на іншыя. Шыпячыя зычныя “ш”, “ч”, “ж”, “дж” перад галоснымі абазначаюцца аднымі літарамі (j, t, r, d), а перад зычнымі і ў канцы слоў — іншымі (j,t’,g). Шкада што няма лацінскіх літар з дыякрытычнымі значкамі, таму й не магу паказаць каб вы,паважаныя чытачы, пераканаліся. Наша фанэтыка настолькі пасуе ў пляне спалучэньняў галосных з зычнымі, зычных з зычнымі, ды іншага для канструктыўнай сінтэзы як невядома што.
    Арыгінальны, г. зн. не падобны на іншыя спосаб пісаньня (пісанка) адна з найважнейшых частак нацыянальнай тоеснасьці!

  16. Павел Біч кажа:

    Дзякуй сп. Куплевіч за падрабязную інфармацыю. Цяпер я лепей вас разумею. Вашы веды каштоўные, але ежелі мы не набудзем культурнай незалежнасці, то, баюся, што яны не змогуць быць выкарыстаны. А я не ведаю дасканала нават наркомоўкі. Можа вы зауважылі як скарыстаўся гэтым М. Скобла (на “Свабоде”) каб прынізіць меня. Праўда, мая жонка мне увесь час кажа што я любую ідэю паднашу так што ад яе усе шарахаюцца. Хай так. Будзем змагацца пакуль ёсць сілы. Цяжка канешна адчуваць паразу справы на якую паклалі палову жыцця. З павагай.

  17. Павел Біч кажа:

    Шаноўная Рэдакцыя і чытачы сайта, хачу вас запытать – як па вашаму ці ёсць канчатак “ка”, якой некаторые нашые дзеячы прылепілі да сваіх імёнаў сведчаннем злому іх псіхічнага стану, спосабом спадабацца ніжэйшым слаям народа (где так часцяком завуць нават дарослых людзей), ці гэта норма беларускай мовы? Маю на увазе імёны Янка, Зоська, Юрка, Людка… Ва усіх нашых суседзяў гэты канчатак яўна носіць прыніжальны характер: Тадэвуш – Тадка, Марыся- Марыська; Іван- Ванька,Сергей – Серёжка; Богдан- Богданка, Марыя – Марыйка. Адзін дзеяч беларускага “Адраджэння” накінуўся на меня і стал крычаць што гэта наша норма, Другі абяцаў не сябраваць са мною калі я не адмоўлюся ад гэтай “расейшчыны”(?). На што уж бальшэвікі хацелі спадабацца рабацягам, але і яны не сталі звацца Валодька Ульянаў, Лёўка Троцкі, Колька Гумілёў, Сашка Блок. Атрымліваецца нешта фальшывае,маўляў, я не Зося, а Зоська, але разумнейшай і лепшая за вас рускіе і палякі. Чакаю адказаў.Ці можа быць гэта нормай калі успомніць: жучка, кароўка, кошачка, палачка, птушачка, казяўка…

  18. Licvin кажа:

    Калі былі Янкі і Зоські, то магчыма гэта магло паказацца расейскай цэнзуры і ідыялагічным чыноўнікам нейкай дзіцячасьцю, яны не звярнулі на гэта шмат увагі. Але Колас ўжо стаў Якубам, а Багдановіч быў Максімам. Як было, цяжка сказаць сёння. Але сёння сапраўды Людкі і Валеркі неяк гучаць непераканаўча!
    Таму сапраўдныя волаты духа карыстаюцца імёнамі: Вітаўт, Альгерд, Ігнат! Акрамя таго магчыма гэты працэс запланаваны і накіраваны пэўнымі сіламі. Звярніце ўвагу, што Аршанскай Бітве ўдзяляецца значна больш увагі ў параўнанні з Бітвай на Сіняй Вадзе. Між тым Бітва на Сіняй Вадзе па сваёй значнасьці пераўзыходзіць КУлікоўскую бітву, і па гістарычнай значнасьці можа толькі яе параўнаць з Грунвальдскай Бітвай.
    Чаму так? Напэўна таму што Грунвальд і Бітва на Сіняй Вадзе аб’ядноўваюць народы, а Аршанская Бітва раз’ядноўвае !

  19. Грыцук Валеры кажа:

    Прывітаньне Алесь!

    1) Ты не паведаміў мне, што атрымаў копію майго выступу на абсэ, але скарот ёсьць на http://grycuk.livejournal.com
    2) Ты не паставіў мой артыкул – гэта абраза Дэмакратыі і знявага мяне. Але ты –гаспадар твайго сайту, які глядзяць 7-12 чалавек. Я таксама маю сайт, які глядзяць столькі ж людзей, але то – дыпламаты. Карысьць ад твайго сайту мізерная. Але ты, малайчына, 6 беларускіх дзетак зрабіў і спрабуеш (слаба) змагацца за беларускую мову.
    Твой сайт я больш глядзець ня буду. Я рэальна змагаюся і дамагаюся дадатных эфэктаў у вельмі неспрыяльных умовах.( я маю дакументы)
    ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
    1990 – 2014, 24 года ў Беларусі існуе апазыцыя і дэмакраты. Вынік?
    Але я маю вынік, поспехі, а таму я з’яўляюся (на жаль) адзіным рэальным беларускім Змагаром. На ўсю Беларусь — 1 ! Шкада. Але зразумела: ад раба нараджаецца раб! Насельніцтва Беларусі – гэта рабы.(Ты ,як медык, ведаеш сутнасьць мутацыі. Вось толькі мутанты рэальна змагаюцца) Імітацыя апазыцыйнай дзейнасьці, што ёсьць сёньня – гэта безвынікова.
    Трэба глядзець: + і – = ?
    ……………………………………………………………………………………

    Поспехаў у змаганьні за беларускі нацыяналізм, Беларусь беларускую

    Беларус-Змагар

    • Siarhiej кажа:

      Грыцук, ты паказаў сваю дурасьць. Астроўскі ставіць прынцыповыя пытаньні і на многія знаходзіць правільныя адказы.

  20. Павел Біч кажа:

    Грыцук Валера музейны тып. Тыповы шляхтіч ў характары якога перамашаны пыхлівасць, злоснасць, нізкапаклонніцтва. Трэба ж так – ў невякім каменте абвінавачыў А. Астроўскага і тым ў што ён яго (Грыцука) зняважыў, і што сайт Астроўскага глядзіць жменька людзей, і карысць ад яго мізерная, а яго (Грыцука) сайт глядзяць дыпламаты, і што Астроўскі нараджаў шмат дзяцей, а ён (Грыцук) змагаецца адзін і не ў спрыяльных умовах… і як канчатковы вынік гэтага істэрічнага патока – Насельніцтва Беларусі – гэта рабы. Валера, пакуль у меня ёсць пыстые бланкі, запісвайся ў нашу шайку літвінаў. Атрымаешь кітель з крыжыкамі і черапамі, галіфе, хромавые боты. парабелум ў фанернай кабуре і на срэбным ланцужку, ну і канешне аклад ў немецкіх акупацыйных марках.

  21. Licvin кажа:

    Шляхетнасьць чалавека не дазваляе яму абражаць іншых, тыкаць ім, зьневажаць народ. Хамства ў зносінах — рыса агрэсіўнасьцІ, імкненне дамінаваць, валадарыць, падпарадковываць, кіраваць усюды і ўсім. Гэта рыса ардынца!
    Ардынцы не здольны да шляхетных стасункаў, таму яны так здзіўляліся шляхетнасьці Алега Янкоўскага, продкі якога былі з Віцебскай вобласьці, мабыць сасланыя за паўстанне Каліноўскага ў глуб Расійскай імперыі.

  22. moonshine кажа:

    Не згодны с В.Грыцуком на усе 100%!

  23. Licvin кажа:

    ” Наша моц – у еднасьці. У еднасьці вытокі нашых поспехаў, наша выратаванне і росквіт. Шмат народаў загінула, таму што ў іх не было выразнай праграмы дзеяння і пачуцця локця. Шмат народаў загіне па той самай прычыне.
    Еднасьць – гэта мэта, яно таксама і сродак дасягнення мэты. Вось у чым сэнс, вось да чаго трэба імкнуцца. Усё астатняе – вытворнае, яно прыдзе само сабой…” ”Кодэкс ліцвіна”

  24. Павел Біч кажа:

    У Рэдакцыі гэтага сайта ёсць цудоўная магчымасць павелічыць кола наведнімкаў улічваючы што частку незалежных (“незалежных”) сайтаў заблакавалі. Можа хопіць пільнаваць ідэалагічную чысціню! Што адбылося з апошнім матэрыялам? Я пасмеяўся са злоснага стіля каментара сп. Грыцука. І не более, таму што сутнасці яго прапаноў не ведаю. Вы яго матэрыял на сайце не выставілі, а між тым два чытача, а менавіта Сяргей і moonshine выказалі незгоду з прапановамі сп. Грыцука. Адкуль яны ведаюць сутнасць яго прапаноў? Рэдакцыя павінна была даць прапановы Грыцука; тады магчыма і я б засерёдзіўся на сутнасці прапаноў. Нават калі вы цалкам не згодны з Грыцуком, трэба было даць яму выказацца. А так атрымаўся суцельны паклеп на спадара Грыцука. Так можна распужаць усіх наведальнікаў вашего сайта.

  25. Vitaut Kuplievic кажа:

    Прабачце, але умаляю, не сварыцеся. Мы усе жывем на Бацькаушчыне у невыносных умовах. И праф. А. Астроуски и А. Грыцук и П. Бич. Навошта такия дыскусии з сваркаю. Мы павинны быць разам, бо прауда, чаму згерманизавалися палабския славяны. Таму што у 9-10 стст. палабския князи не аб ядналися й не утварыли адзиную палабскую дзяржаву. Паляки й чэхи аб ядналися — их дзяржавы узьникли, хрысьциянизавалится и увайшли у цывилизацыю Эуропы. Славаки не аб ядналися и стали часткаю Вугорскага Каралеуства.
    Германизацыя палабских славян расьцягнулася да 18 ст. Апошния носьбиты палаб. слав. мовы памерли у 18 ст.
    Браточки! Будзьма адзиными! Еднасьць у рознасьци — адзин з прынцыпащ цывилизацыи Эуропы.
    Валер Грыцук — выдатная асоба, а дзейнасьць А. Астроускага — сапраудны подзьвиг. Сп. Павал Бич — публицыст, якому балиць сэрца за нашу нацыянальную идэнтыфикацыю. Вы усе выбитныя й выдатныя!!! Памиж нами не павинна быць дробных непаразуменьняу. Дыскус тольки культурны зь велизарнейшай павагаю аднаго да иншага!
    Прабачце, бо у кампутары майго сябра у Радуни Вудзика няма пакуль нашае клявиятуры

  26. Licvin кажа:

    Прадмова
    ” Ліцвіны-беларусы павінны карыстацца сваімі гістарычнымі, культурнымі шматвяковымі набыткамі Вялікага Княства Літоўскага. Адтуль ідуць нашы дзяржаўныя вытокі, адтуль мы абпіраемся на шматвяковую спадчыну ВКЛ і павінны мацаваць сваю ўласную дзяржаву ў якой мы сёння гаспадары.
    Услед за богавыбранай старадаўняй нацыяй мы таксама хочам паўтарыць: — Ліцвіны-беларусы! Любіце адзін аднаго, памагайце адзін аднаму! Памагайце адзін аднаму, нават калі гэта не вельмі хочацца!” ”Кодэкс ліцьвіна”

  27. Павел Біч кажа:

    Сп. Куплевіч, ў нацыянальна незалежных краінах барацьба паміж палітычнымі партыямі звычайная рэч. Напрыклад, Гітлер знішчыў партыю Рэма і яго самаго за тое што у іх быў сільны крэн ў сацыялізм. Бальшэвікі знішчылі меньшывікоў і эсераў. Інншая права – ў калоніях. Там усе палітычныя сілы дзейнічаюць разам да здабыцця незалежнасці, а барацьбу паміж сабой пачынаюць пасля Перамогі. Іншая справа ў нашай краіне. Мы грызём адзін аднаго находзячыся ў каланіяльным стане. Гэта аддбылося дзякуючы нашай назве “белые рускіе”. Каланіяльнае халопства і халуйства у нас маскіруецца пад братнюю. любовь. Калі нашые вярхі лезуць цалаваць усіх хто прыехаў да іх з Кремля, то інтэлігенцыя разумее што гэта ад халуйства. Але гэтага не разумее просты рабацяга, ён думае што гэта ад таго што мы з рускімі сапраўдные браты. Адсюль якая выснова сп. Куплевіч???

  28. Vitaut Kuplievic кажа:

    Зьмяниць наш нацыёним на лицьвины. Можа яно й так. Тады у масавай сьвядомасьци мы ня будзем “белыми рускими”.
    А йменаслоу у на Вараноушчыне й Радуншчыне арыгинальны. Маладых кличуць Манюсь, Янусь, Стась, Олясь, Болясь, Франусь, Винцэсь. Старых — Манюк, Янук, Стасюк, Алюк, Болюк, Франук, Винцук. Вольга — Ёля. Ёсьць парныя ймёны — Винцук и Винцэся, Стась и Стася, Манюсь и Маня. Дпрэчы — падобныя у летувисау.
    Я працую цяпер, нарэшце уладкавали, у калгасе за 15 км. у будауничай брыгадзе. Будуць плациць каля 2 млн. руб. У школы настауникам нидзе не бяруць з-за маяго лицьвинска-беларускага патрыятызму. Завуць мяне на Вараноушчыне спадар, або прафэсар, або бэнээфавец. Вось так и жывём. Хачу зьехаць у Польшчу каб працягнуць сваю навуковую працу и зарабиць сродки. Час пакажа…
    У Лидзе нядауна была канфэрэнцыя па Тодару Нарбуту. Наш знакамиты зямляк з Шауроу што ля Начы. Летувисы яшчэ у 1994 г. пераклали яго дзесяцитомную “Старажытную гисторыю литоускага народа”, а у нас яна яшчэ не перакладзена з пальшчызны.
    Тодар Нарбут быу сапраудным лицьвинам. Гисторыкам-энцыкляпэдыстым найперш. Выгадавау трох сыноу для Айчыны-Литвы. Быу литоуским нацыяналистым. Яго сын Людвик загинуу у баи у 1964 г. ля Дубичау. Ён — наш гонар, частка нашае нацыянальнае памяци. Были на канфэрэнцыи Станислау Судник, Уладзимир Руль и шмат годных людзей. Канф. ладзилася у Лицким музэи. Я меу рэфэрат па тэме Тодар Нарбут и яго эпоха у сьвятле навуки аб цывилизацыях.

  29. Павел Біч кажа:

    Шаноўны Вітаўт, паведамляйце аб усіх падзеях якім вы сталі сведкамі і сваім уражаннем ад іх. Вось цяпер на Свабоде” стаіць артыкул Харэўскага і Жбанка аб магчымай культурнай рэвалюцыі у нас ў 2015 годзе. Шчыра кажучы, я ў гэта не веру, але не хачу быць злопыхацелем і не пішу на гэта каментар. Здіўляе усяго адзіны каментар (сутнасць якога я не зразумеў) на аб’яву рэвалюцыі! Што у вас за праца на будоўлі за 2 млн.рублей? Гэта ж насмешка. На Архэ раптам выставілі стары артыкул аб аб’яднанні нас з Польшчай. З чаго б гэта? І наогул гэты сайт, можна сказаць, спыніў сваю працу. Чаму? іларыёнаў лічыць што ў нашым рэгіёне усё вырашыцца бліжэйшыя два гада, ад таго что адбудзецца ў Расеі. А не занадта вы апусціліся ў гэтыя нацыёнімы? Челавек-сволачь да усяго прывыкае – гдесьці казаў Х.Дастаеўскі.

  30. Павел Біч кажа:

    Паважаны сп. Астроўскі, усе сталыя наведальнікі вашага сайта чакаюць ад Вас каментара на падзеі ў Парыжы. Вы ў сваёй мадэлі нацыяналізма карыстаюцеся аналогіяй здаровага грамадства са здаровым челавечым телам. А постмодерністы ўвялі паняцце скуры як мяжы розных паняткаў. Тады “скурай” ў вашай тэорыі нацыяналізма можа стаць калючы дрот, і роў с вадой і кракадзіламі на межах тэрыторый пражывання розных народаў. Я, асабіста, за такое вырашэнне праблем сутынкнення розных цывілізацый і нацый. А пры наведванні краін чужазецамі, ім выдаюцца длінныя перачыслення чаго нельга рабіць пры наведанні дадзенай краіныІ з пералічэннем пакаранняў за парушэнне – ад смяротнай казні да імгненнай высылкі з краіны. Эпоха Асветніцтва і Гуманізма, здаецца, канчаецца. А як думае сп. Куплевіч?

  31. VladIv кажа:

    На маю думку зараз мы жывем у час ПРАЯВЫ. Цемрашалы праяўляюцца, скідаючы свае маскі – трэба толькі пільна адсочваць за гэтым, робячы пэўныя высновы.А час асьвеніцтва толькі пачаўся і будзе пашырацца (з пашырэньнем інтэрнэту).

  32. Павел Біч кажа:

    Сп.Vladl, Асветніцтва ніяк не звязана з тэхнічнымі сродкамі распаўсюджання інфармацыі. Можа нават хлусні і ашуканства пры інтернете павялічалася.

  33. Павел Біч кажа:

    Пакуль (суть да дела – як кажуць расейцы) (усе паралізаваны забойствамі ў Парыжы і не могуць вызначыцца) давайце абмяркуем тэму як звяртацца да жанчын ў нашай мове. Суседзі і нават украінцы прынялі “пані”, у нас баяцца паланізацыі і прыдумалі “спадарыня”. Вельмі карявае слова. Асабліва калі спрабуюць паказаць пяшчоту і кажуць “спадарынечка”. (так робяць на Белсату. Сп. Куплевіч, вы ж спеціаліст. Чакаю.

  34. Vitaut Kuplievic кажа:

    Зварот пан (-и) характэрны для народау Цэнтральнай и Усходняй Эуропы. Так зьвяртаюцца зах. славяны, летувисы (ponas, pone) — понас, поне, а пану (зварот) гучыць як поня. Распаусюджаны мижнародны лацинагенэзичны зварот “Ваша эксэленцыя!”, “Ваша даминэнцыя!”. Аналягичны зварот “спадар”, “спадарыня” маюць малдоуцы. У нашай мове распаусюджаны зваротны склон “Пане!”, “Гаспадару!” Ды й зварот на Вы таксама распаусюджаны. Як их дыфэрэнцаваць?
    Мне падаецца што патрэбна над гэтым задумацца, бо пытаньне — ня вырашанае.

  35. Vitaut Kuplievic кажа:

    У нашай мясцовасьци, на Радуншчыне ля Лиды, людзи кликали адзин аднаго пани, пан, але й “ото яки вельки пан” ци “аля ж велька там пани” — словазлучэньни гумарыстычна-сатырычныя. “Аля ци тэрас (цяпер) пани Гэльця Поччынга ест (ёсьць) у хаци?” Такия мы лицьвины паны.
    Сялянак называли Алдэька, Антося, Лёльця (аналяг — Лёля, Вольга), Альжуня, Стася, Маня, Ваця. Прозьвишчы жаночыя па мужу Адамиччынка, Кавалеушчынка, Станчынка, Адалеушчынка.
    Сяляы — Вацюки, Стасюки, Зэнуки, Винцуки — старыя. Стаси, Манюси, Оляси, Боляси — маладыя. Звароты “спадар”, “спадарыня” — не вядомы, але гаспадар па-нашаму будзе — аспадар. Лягичная пасьлядоунасьць гаспадар, аспадар, спадар.

  36. Павел Біч кажа:

    Сп. Куплевіч, вы паведамілі нам як звярталіся адзін да аднаго ў вашай роднай мясцовасці і як кажуць ў іншых блізкіх да нас краінах. Я ж запытваў, які зварот варта прыняць для усяго нашага народа. Зноў беларусы толькі разважаюць, але не могуць дзейнічаць. Гэткімі разважаннямі-канстатацыямі запоўнены усе незалежные СМІ. Відавочны параліч волі у народа.

  37. Павел Біч кажа:

    Шаноўны Алесь, напішыце чаму спынілася праца Рэдакцыі сайта. У вас была свае кола сталых чытачоў і аўтараў. Хварэеце, задышаны жабрацтвам, ці нейкая іншая прычына?

  38. Павел Біч кажа:

    Сп. Куплевіч, не думай што пра цебя усе забыліся. Апошнія звесткі пра цебя – што ты негдзе працуешь на будоўлі, за мізерны заробак і на адлегласці 12 км ад дома. Напішы пра свае жыццё.

  39. Vitaut Kuplievic кажа:

    Працую звычайным работникам у будауничай брыгадзе у калгасе “Больцишки” што на Вараноушчыне. Зарабляю каля 1 млн. 500 тыс. руб. Дабираюся кожны дзень за 15 км. ад роднай Радуни. Вывучаю калгаснае жыцьцё.
    Старшыня калгасу и яго намесьник — маладыя людзи. Скончыли беларускамоуныя школы, таму добра ставяцца да нашае мовы й культуры.
    Книгу сваю “Цывилизацыя Эуропы” канцэптуальна скончыу. Стратэгична патрэбна уладкавацца на працу недзе у места каб больш зарабиць. У адукуцыю на Вараноушчыне мяне не бяруць па вядомым усим прычынам. Здагадваецеся яким.
    У апошния гады перажыу сьмерць роднага бацьки (спалиуся жывым у хаце) , каханьне да дзяучыны якая мяне ашукала на самым сьвятым, фальшывую справу, сем месяцау нелегальнага становишча, год адсидки у наваградзким канцэнтрацыйным лягеры. Жыву пад пильным кантролем вядома каго. У Радуни ни на якую працу не бяруць з упартасьцю маньякау
    У пэрспэктыве хачу зьехаць у Польшчу каб працягнуць займацца навукаю.
    Трошки пазнау работницкае и сялянскае асяродзьдзе.

  40. Vitaut Kuplievic кажа:

    У Ліцкай лазьні. Адзін расеец зь Ліды гучна маніфэставаў сваю імпэрскую ідэю. Быў у Дэбальцаве, ваяваў за імпэрыю. Астатнія слухалі. Потым пачалі казаць яму зусім іншае. Казалі што тут не Расея і ў нас ня трэба гучна маніфэставаць.сваю расейшчыну. Нарэшце пачаі выказвацца наконт нашых тутуэйшых каштоўнасьцяў. Дайшлі да нацыянальнай ідэі.
    Расейскі шавініста агалосіў, што насамрэч мы небясьпечнейшыя за ўкраінцаў, бо ня буйныя нацыяналістыя, а ціхія, што паліцаі, контра і г. д. Каб не Расея, дык ваявалі б супроць Расеі.
    Спрабаваў мне забараніць размаўляць па-нашаму. Мужчыны сказалі яму што нас імпэрыя зьнішчала і тут наша зямля і мы будзем гаварыць па-свойму.
    Выснова: на ўзроўні пацьсьвядомасьці нашы хлопцы ня чуюць сябе расейцамі-эўразійцамі.
    Выпадковы чалавек сёньня мне сказаў, што ён чуе сябе ліцьвінам. Сын савецкага афіцэра гаманіў па-расейску. Значыць тут людзт многае аччуаюць на ўзроўні пацьсьвядомасьці.

Пакінуць каментар

  • Старонкі

  • Катэгорыі

  • Апошнія запісы

  • Архівы